Türkiye'de Çağdaşlaşma"ya Yönelik Tepkİlerİn Tarihsel ve Sınıfsal Temelleri

Çağdaşlaşma kavramı, toplumsal kurumların gelenekten ayrılması sürecidir. Türkiye'de 18. yüzyılda başlayan çağdaşlaşma süreci günümüzde toplumsal amaçlarına ulaşamadığı gibi, Türkiye toplumunun tepkisini almaktadır. Bu makalede söz konusu başarısızlığın ve toplumun genelinden kaynaklanan olumsuz tepkilerin olası nedenleri çağdaşlaşma sürecinin alt yapısal (sınıfsal-ekonomik)boyutlarından başlayarak açıklanmaktadır. İki yüz yılı aşkın tarihsel dönemi kapsayan süreç içinde toplumun ezici çoğunluğunu oluşturan köylü sınıfları ezilmiş ve dışlanmış, yenilik ve düzenlemelerden yalnızca küçük bir zümre yararlanmıştır. Gerçekte çağdaşlaşma süreci, Türkiye toplumunun geniş çoğunluğunun yoksullaşması veezilmesinin nedeni değildir. Fakat köylü sınıflarının 16. yüzyılda başlayan yoksullaşması ve ezilmesi, 18. yüzyılda başlayan çağdaşlaşma süreciyle birlikte yürümüş ve derinleşmiştir. Bu nedenle çağdaşlaşma sürecinin bütün görüntüleri, gerçekte Türkiye toplumunun açık ya da gizli sorumlu gördüğü tutum, davranış ve yaşam alışkanlıklarını oluşturmaktadır. Makalenin konu alanı 3. Selim döneminden başlayıp 20. yüzyılda tek parti döneminin sonuna kadar olan dönemi içine almaktadır. Türkiye'de çağdaşlaşmaya yönelik toplumsal tepkiler, 2015 yılında yaşanan dört toplumsal olayla örneklendirilmiştir. Bu örnekler sırasıyla, 2015 yılında gerçekleştirilen genel seçimler, Konya ve İstanbul'da oynanan milli futbol karşılaşmaları, Adana'da gerçekleştirilen Kebab ve Şalgam Festivali'nin içkili olduğu gerekçesiyle saldırıya uğraması ve yılbaşının kutlanmasına yönelik tepkilerdir. Çağdaşlaşma sürecine yönelik tepkileri somutlaştırmak amacıyla yalnızca söz konusu örneklerin seçilmesinin iki nedeni, bu toplumsal olayların tümüyle gelenek merkezli bir tepki niteliği taşımaları ve 2015 yılındaki en güçlü gündem maddelerini oluşturmuş olmalarıdır. Tarihsel içerikli verilerin toplanmasında ise iki temel yol izlenmiştir. Birinci olarak bu dönemlere ilişkin sosyolojik içerikli incelemelerden yararlanılmıştır. Gerçekte Türkiye'de 18 ve 20. yüzyıllar arasındaki toplumsal yapının incelenmesini konu alan çok zengin bir sosyolojik literatür bulunmaktadır. İkinci olarak ise dönemi olduğu gibi yansıtma amacı taşıyan toplumsal-gerçekçi türdeki yerli edebiyat ürünlerinden yararlanılmıştır. Türkiye'de toplumsal-gerçekçi edebiyat ürünlerinin sosyoloji alanında kullanılması girişimleri henüz çok yenidir. Bununla birlikte gerçekçi edebiyat ürünlerinin toplumsal gerçekliğe odaklanmaları ve toplumsal gerçekliği olduğu gibi yansıtma amacında olmaları, onları sosyolojinin başlıca veri toplama araçları arasına yerleştirmektedir.

HIstorIcaland Class BasIs of ReactIons towards ModernIzatIon In Tu

Modernization term is a process of disintegration social institutions from traditions. As modernization process which began in Turkey in 18.-thCentury has fell short of social goals, it also get reactions from Turkish society. In this article, the reasons of overallnegative reactions of society and aforesaid failure are discussed in background (social class and economical) extent of modernity process. In the process which includes more than two hundred historical periods, peasentry class that constitutes predominant majority of the society are oppressed and excluded from society, only a small group benefit from innovations and regulations. In reality, Modernity process is not the reason for impoverishment and oppression of widemajority of Turkish society. However impoverishment and oppression process of peasentry class that began in 16th century continued the process of modernity that began in 18th century and deepened. For this reason all the images of modernity process constitutes manner, behavior and life habits that Turkish society seen as responsible either openly or secretly. The subject area of the article includes the era which started in Selim the third period and the end of one party term in 20th century. Social reactions towards modernization in Turkey are exemplified with four social eventsoccurred in 2015. These events are general elections that is in 2015, national football matches that are played in Konya and Istanbul, Kebab and Turnip Festival which is attacked as it includes alcohol, and reactions towards New Year celebrations. The reason for selection of only these examples to objectify reactions towards modernization process is because these social events constitute the most powerful agenda items in 2015. Two basic ways are followed to collect historical content data. Firstly, researches with sociological-content that are related with this period are used. In reality, Turkey has a rich sociological literature that researches the social structure between 18th and 20th century. Secondly, social-realistic kind of literature, which aims to reflect the period as it is, is used. In Turkey, an attempt which aims to use social-realistic native literature kinds in sociology area is still new. Besides, products of realistic-social literature kinds' focusing on social realities and their aiming of reflecting social realities as it is, makes them one of the primary data collection tools.

___

  • Aktan, C; Dileyici, D; Saraç, Ö. (2002). "Osmanlı Tarihinde Vergi İsyanları 1", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt:7, Sayı:2.
  • Aktan, C; Dileyici, D; Saraç, Ö. (2003). "Osmanlı Tarihinde Vergi İsyanları 2", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt:8, Sayı:1.
  • Ali, S. (2009). Sırça Köşk. İstanbul: YKY.
  • Ahmad, F. (2007). Modern Türkiye'nin Oluşumu. Yavuz Alogan (Çev.). İstanbul: Kaynak Yayınları.
  • Avcıoğlu, D. (1979). Türkiye'nin Düzeni. 2. Cilt, İstanbul: Tekin Yayınevi.
  • Berkes, N. (1973). Türkiye'de Çağdaşlaşma. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
  • Berkes, N. (2005). Unutulan Yıllar, Ruşen Sezer (Yay.Haz.).İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Boran, B. (1992). Toplumsal Yapı Araştırmaları, İki Köy Çeşidinin Mukayeseli Tetkiki. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
  • Cem, İ. (2005). Türkiye'de Geri Kalmışlığın Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Ergun, P. (2012). "Küresel Dünyanın Tüketim Mitleri Fakelore'un Başarısı, Yılbaşı mı Kutluyoruz, Noel mi?" Milli Folklor Dergisi. Yıl:24, Sayı:95.
  • Gökçe. B. (1996). Türkiye'nin Toplumsal Yapısı. Ankara: Savaş Yayınevi
  • Gündoğdu, C. (2004). İlk Meclis Anketi, Birinci Dönem Milletvekillerinin Gelecekten Bekledikleri. Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu.
  • Karaosmanoğlu, Y.K.(2007). Ankara. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Kemal (1964). Bereketli Topraklar Üzerinde. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
  • Keyder, Ç. (2005). Türkiye'de Devlet ve Sınıflar. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Lewis, B. (2007). Modern Türkiye'nin Doğuşu. Metin Kıratlı (Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Mardin, Ş. (2004). Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Ülken, H. Z. (1979). Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Ülken Yayınları.
  • Selek, S. (1976). Anadolu İhtilali. İstanbul: Cem Yayınevi.
  • Sezer, B. (1997). Batı Dünya Egemenliği ve Endüstri Devrimi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
  • Şamsutdinov, A. (1999). Türkiye Ulusal Kurtuluş Savaşı Tarihi, 1918-1923. Ataol Behramoğlu (Çev.).İstanbul: Doğan Kitapçılık.
  • Tonguç, F. (2005). Birinci Dünya Savaşında Bir Yedeksubayın Anıları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Türkdoğan, O. (2004). Milli Kültür, Modernleşme ve İslam. İstanbul: IQ Yayınları.