Peter Weiss'deki Mitik Direnme Eyleminin Halk Edebiyatımızdaki Ortak Yanları

Peter Weis'in Dünya Edebiyatı'nda saygın bir yeri olan ünlü romanı "Direnişin Estetiği"nde Avrupa'nın despotizme karşı çıkışı ve özgürlük arayışı, Yunan Mitolojisi'ndeki Herakles figürüyle başlatılır. İlahî ve sınırsız güce başkaldırı, kölelikle mücadelenin ve özgürlüğe ulaşmanın ilk adımlarıdır. Mitik dönemlerde mutlak güce sahip olan olağanüstü otorite, hiçbir zaman hegemonyasına ortak/paydaş kişi veya gruplara izin vermemiştir. Mutlak gücü koruma ve sürdürme arzusu, alt tabakalara yönelik şiddeti doğurmuştur. Aşırı baskı ve şiddetin muhatabı olan mazlum kitleler, tarihsel akış içinde kendilerine çıkış ya da kurtuluş yolunu açacak kendi kahramanlarını doğurmuştur. Weiss'in eseri, Avrupa bütününde bu idealin sosyo-politik bağlamdaki kurama dayalı kurgusal anlatımını içermektedir. Antik Yunan'dan İspanya'daki iç savaşa, İtalyan ve Alman faşizminin siyasal ve tarihsel analizini kurgusal bir yapı içinde veren Weiss, daha sonra Avrupa genelindeki sosyalist düşüncenin tarihsel katmanlarını sergiler. Bu yapısıyla eser, Avrupa'da şiddet ve baskıya karşı çıkan kitlelerin bir epic başyapıtıdır. Tarihsel koşullar, toplumsal yapıların farklılığa hatta bireysel özelliklerin önemli değişkenlikler göstermesine karşın Türk Halk Edebiyatı anlatmalarında da göçebe kültürü içinde sömürü ve despotizme karşı verilen mücadelelerin çeşitli yansıma ve örneklerini görmekteyiz. Dünya edebiyatında da başlangıçtan beri sömürü, şiddet ve baskıya karşı direnişin soylu eylemlerini aktaran oylumlu yapıtlar bulunmaktadır. Çalışmamız, bu iki farklı edebî tür ve anlayışın örtüşen yönlerini ortaya koymaktadır.

Reflections of our Folk Literature and folk culture of Peter Weiss's Mythological Anti-despotism and Quest

Peter Weis's Aesthetics of Resistance, a well-known novel in the world literature, is ini-tiated with the figure of the Heracles in Greek mythology to explain the European's anti-des-potism and quest for freedom. Uprising to the divinity and the power of infinite and fighting against the slavery are the first steps to achieve freedom. During the mythical periods, ex-traordinary authority never allowed the sharing of power and freedom within its hegemony. The desire to protect and sustain its absolute power has led to violence among the lower class. Oppressed masses faced with extreme oppression and violence have created their own heroes to open a path of emancipation throughout the flow of history. Weiss's novel includes the theoretical fictional narrative which is focused on this particular socio-political context. Weiss also depicts the political and historical analyses of fascism from Ancient Greece to the Spanish Civil War and to Italian and German fascism by unveiling the historical layers of socialist thought in Europe.This novel, with its structure, is considered to be an epic master-piece of people who rebelled against violence and repression in Europe. Although important variations among individual features, differences in the social structure, and historical condi-tions are reflected, we also see various considerations and examples of the struggles against exploitation and despotism in nomadic culture that are depicted in Turkish Folk Literature. Since the beginning of world literature, there have been effective works that transfer the re-sistance against violence, repression, and noble actions. Peter Weis's Aesthetics of Resistance encompasses the fictional narrative based on the socio-political aspects of these propositions in the whole Europe. Examining the narrative of Turkish folk literature and folk culture, we can see many different reflections and examples of the struggles against the exploitation and despotism in the nomadic culture. This study will focus on the overlapping aspects of these two different literary genres.

PDF

___

A Lee, Nan " Köroğlu Destanı ve Honggilidong Hikâyesi Üzerine Benzerlik ve Farklılıklar Açısından Karşılaştırmalı Bir Çalışma".www. dergiler.ankara.edu.tr/ dergiler/12/842/10657.pdf
Akdik, Hazel Melek (2011) Kuvâyı Milliye ve Şeyh Bedrettin Destanı'nda Halk Edebiyatının Dönüşümü. Yüksek Lisans Tezi. Bilkent Üniversitesi. Ankara.
Aktulum, Kubilay (2013) Folklor ve Metinlerarasılık. Çizgi. Konya.
Avcı, Haydar (1994) Köroğlu ayaklanması, İst.
Aylanç, Mihrican (2013) "Kıbrıs Türk Romanında Dağa Çıkışın Görünümü: Binbir Tepeler" XXV. Uluslararası Kıbatek Edebiyat Sempozyumu /"Edebiyatta Dağ" Bildiriler Kitabı. 159-174.
Aytekin, E.Attila (2014) Direnmenin Estetiği'nden Haziran'a: Herakles Yok, Deccal Yok, Halk Var http://haber.sol.org.tr/yazarlar/e-attila-aytekin/direnmenin-estetiginden- hazirana-herakles-yok-deccal-yok-halk-var-92253
Barışta, Pakize "Gogol ve Taras Bulba yeniden..." http://arsiv.taraf.com.tr/yazilar/pakize- barista/gogol-ve-taras-bulba-yeniden/16310/)
Başgöz, İlhan (2009) "Halkın Köroğlu'su Tarihin Köroğlu'su"Uluslartarası Köroğlu Bolu Tarihi ve Kültür Sempozyumu Bildirileri. s. 20.
Binyazar, Adnan (2003) Halk Anlatıları. Can. İst.
Büyükgenç, Bahar (2007) Peter Weiss'ın Direnmenin Estetiği Romanı Üzerinde Görsel Okuma Kılavuzu. Çukurova Üniversitesi. Basılmamış yüksek lisans tezi.
Çığ, Muazzez İlmiye (2004) Gilgameş, (4.baskı) İstanbul.
Demirer, Temel (2015-1) "Direniş ve İsyan(lar)ın Anadolu'cası. http://www.duyarsiz.org/ makale /direnis-ve-isyanlarin-anadolucasi-1_m242.html
Demirer, Temel (2015-2) "Direnişten Sanat Notlarına" http://www.mesop.net/osd/?app= izc trl&archiv=39&izseq=izartikel&artid=1239
Koşar, Emel (2015) "Geçmişe Açılan Kapı: Gelecek Günlerin Şarabı". Varlık dergisi. Sayı 1292. Mayıs 2015. İst.
Gödenli, Mediha (2006) "Direnmenin Estetiğine Güven- Karşılaştırmalı Edebiyat Bağlamında Peter Weiss ve Vedat Türkali." http://www.insanokur.org/direnmenin- estetigine-guven-karsilastirmali-edebiyat-baglaminda-peter-weiss-ve-vedat-turkali- mediha-gobenli/
Gümüş, Semih (2007) Başkaldırı ve Roman.İst.
Gürsel, Nedim ( 1997) Başkaldıran Edebiyat (YKY) İst.
İnam, Ahmet "Şiddeti Anlamak". http://www.phil.metu.edu.tr/ahmet-inam/siddeti-anlamak. htm
İnan, A. (1991) Makaleler ce İncelemeler II. Ankara.
Kaçalin, Mustafa S. (2006) Oğuzların diliyle Dedem Korkudun Kitabı-Kitabevi-İst.
Korkmaz, Aslı Zeynep "Yaşar Kemal'de 'Başkaldırı ve Başkaldırı' Üzerine" www.nds.k12. tr/IMG/doc/asli_korkmaz-nds-yasar_kemal-baskaldiri.doc
Kuyaş, Nilüfer (2013) "Başkaldıran Adam: Albert Camus'nün Şeysi"
http://t24. com.tr/haber/baskaldiran-adam- albert-camusnun-seysi,246581.
Mirik, Çağlar (2012) "Antigone Mitik Bir Kahraman mı Sadece?" http://www.insanokur.org/ antigone-mitolojik-bir-kahraman-mi-sadece-caglar-mirik.
Öncül, Kürşat (2011) Eski Türk Kültürü ve Halk Edebiyatında Başkaldırı Kavramı. Elazığ.
Özden, Kemalettin (2003) " V for Vendetta'da Mitolojik Öğeler, Simgeler ve Ritler". Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi elektronik Dergisi. Mart. 191-214. Sakaoğlu, Saim (1998) Dede Korkut Kitanı, incelemeler-Derlemeler- aktarmalar I. Konya.
Sarpkaya, Seçkin (2014) "Tolkien, Dede Korkut Okudu mu? Tepegöz ve Sauron" http:ftp. net/makaleler/tolkien-dede-korkut-okudu-mu
Saydam, M.Bilgin ( 1997) Deli Dumrul'un Bilinci.Metis, İstanbul.
Somay, Bülent, "Frodo Baggings'in Mordor Yolculuğu." http://www.focusdergisi.com.tr/ kultur/00413
Tezcan, Semih (2001) Dede Korkut Oğuznameleri Üzerine Notlar, YKY, İst.
Türkeş, Ömer(2013) "Direniş Kitapları -Don Kişot İçin Okuma Rehberi" http://www. milliyetsanat.com/kitap/kapak...
Weiss, Peter (2005) Direnmenin Estetiği (çev. Çağlar Tanyeri- Turgay Kurultay) YKY İst.
Yıldırım, Dursun (1998) Köroğlu Anlatmalarının Orta Asya Rivayetleri- Türk Bitiği, s. 169. Ankara.