Handan KARAKAYA

TÜRKİYE’DE ULUSALCILIK, İSLAMCILIK VE MODERNİZM AÇISINDAN KADIN

Kadının kamusal alanda var olma biçimi ve haklarının tanınması, Türk toplumu açısında çok boyutlu ve uzun soluklu bir tartışma konusudur. Toplumsal yaşamın modernizmle karşılaşma sürecinden kaynaklı olarak gerek ekonomik gerekse sosyal alanda birbirlerini çok yakından etkileyen bir dönüşüm süreci yaşanmıştır. Bu süreç, Cumhuriyet öncesi ve sonrasında Türkiye’de modernleşme ekseninde dönüşümün giderek hız kazanması ile farklı yaklaşımlar arasındaki çekişmeyi de derinleştirirken, modernizm ve özelde de kadın algısı sürecin belirleyici unsuru olmuştur. Böylece modernleşme karşısında oluşan farklı yaklaşım ve hareketler arasındaki mücadelenin en görünür kısmında kadınlar yer almıştır. Kadının kendini tanımlamasın-dan önce toplumun farklı kesimleri, toplumsal cinsiyet rolleri temelinde kadınları, seçmiş oldukları kendi imgeleri üzerinden tanımlayarak onlara çeşitli roller biçmiş ve onları tasarladıları kalıplara sığdırmaya çalışmışlardır. Bu bağlamda Milliyetçilik, İslamcılık ve Laik Modern Türkiye üçgeninde biçimlenen kadın imgelerinden söz etmek mümkündür. Bu üçgenin oluşum sürecinde etkili olan kavram ise modernleşme ve modernleşmeye karşı toplumun farklı kesimleri tarafından benimsenen tutumlardır.

Anahtar Kelimeler:

Kadın, Toplumsal Cinsiyet, Kamusal Alan

Women in terms of Nationalism, Islamism and Modernism in Turkey

The existence and rights of women in public space have been a long term discussion topic in Turkish society. There has been a big transformation process by meeting modernism in both economic and social life. This process, before and after republic has led to a deep conflict, and modernism and the perception of women have been determinant factors here. By means of this factors, women have played an important role in anti modernist approaches. People from every walk of life tried to form women according to their own perception and images, and in this context, nationalism, Islamism and secular modern Turkey triangle has been determinant. During this triangle’s formation process, people’s attitudes about modernization and anti modernism from different styles of life have been effective.

Keywords:

Women, Gender, Public sphere,

PDF

___

Agocuk, P.(2015), Türk Sineması’nda Melodram: ”Seven Ne Yapmaz” Filmi Üzerinden Yeşilçam Sineması’nda Melodramın Kodlarının Çözümlenmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt,8, Sayı, 40: 562-576.
Aktaş, Ü. (1998), Osmanlı Çağı ve Sonrası, İstanbul: Bakış
Aliye, F. (2012), Osmanlı’da Kadın, Yayına hazırlayan: Orhan Sakin, İstanbul:ekim
Arat, Y. (2010),Türkiye’de Modernleşme Projesi ve Kadınlar, “Eski İle Yeni Arasında Kemalizm ve Modernizm”, Der: Reşat Kasaba, Sibel Bozdoğan, İstanbul:Tarih ve Yurt Vakfı Yurt Yayınları
Arslan, S. (2005), Melodram, İstanbul: L&M
Berktay, F. (2014), Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın, İstanbul:Metis
Biricikoğlu, H. Türk Modernleşmesinde Kadın. 25 Şubat 2014 tarihinde http://cws.emu.tr adresinden alınmıştır.
Bullen, M./Collins, B./Doyle N./Hattstein M./Mak, R./Oforiatta, N./Paajanen, T./Trutanow, I./White, W.A./Zgoll, A. (2013), Mitoloji, çev:Nurettin Elhüseyni, İstanbul: NTV.
Çakır, S.(2013), Osmanlı Kadın Hareketi, İstanbul: Metis.
Çarkoğlu, A./ Toprak, B. (2006), Değişen Türkiye’de Din, Toplum ve Siyaset, İstanbul: TESEV.
Cindoğlu, D. (2015), “Modern Türk Tıbbında Bekaret Testleri ve Suni Bekaret”, Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik, Der: Pınar İlkkaracan, İstanbul: İletişim.
Costa, M.D. (2014), Kadınlar ve Toplumun Alt Üst Edilmesi, Çev:Kolektif, İstanbul: Otonom.
Durakbaşa, A. (2002), Halide Edip Türk Modernleşmesi ve Modernizm, İstanbu: İletişim.
Durna, T. (2008), Türk Modern Muhafazakar İmgeleminde Kadının Kamusal Varlığının Sınırları: Falih Rıfkı Atay ve Peyami Safa Örneği, Kültür ve İletişim Dergisi, 11(2):75-106.
Gökalp, Z. (1990), Türkçülüğün Esasları, Haz: Mehmet Kaplan, Ankara: MEB.
Göle, N. (2011), Modern Mahrem, İstanbul: Metis.
Göle, N. (2000), İslamın Kamusal Yüzleri, İstanbul: Metis.
İlkkaracan,P. (2015) Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik, Der: Pınar İlkkaracan, İstanbul: İletişim.
İlkkaracan, İ./Seral G. (2015), Kadının İnsan Hakkı Olarak Cinsel Haz: Türkiye’deki Bir Taban Eğitimi Programından Deneyimler, Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik, Der: Pınar İlkkaracan, İstanbul: İletişim.
İlkkaracan, P. (1998), Anadolu’da Kadın ve Aile, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, Der: Kollektif, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları:173-192.
İnan, A. (1982), Tarih Boyunca Türk Kadınının Hak ve Görevleri, Ankara: MEB.
Kandiyoti, D. (2015), Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar, istanbul: Metis.
Karpat, K. (2009), Elitler ve Din, İstanbul: Timaş.
Kasaba, R. ve Bozdoğan, S. Eski İle Yeni Arasında Kemalizm ve Modernizm, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Kaya, Ş. (2016), “Yeni Türkiye” İnşaasında Kadın, Yeni Türkiye’nın Toplumsal Yapısı, Der: İbrahim Kata, Ankara: İmge.
Kaymaz, İ. Ş. (2010), Çağdaş Uygarlığın Mihenk Taşı:Türkiye’de Kadının Toplumsal Konumu, Atatürk Üniversitesi Türk İnlılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.46, 33-366.
Kurnaz, Ş. (1991), Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839-1923), Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
Kurnaz, Ş. (1996) İkinci Meşrutiyet Döneminde Türk Kadını, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Özdalga, E. (2014), Kimlik Denklemleri, çev: Sevgi Tuncel, İstanbul: İletişim.
Pelizzon, S.M. (2009), Kadının Konumu Nasıl Değişti? Çev: İhsan Ercan Sadi ve Cem Somel, İstanbul: İmge.
Sabbah, F.A. (1992), İslam’ın Bilinçaltında Kadın, çev: Ayşegül Erol, İstanbul: Ayrıntı.
Touraıne, A. (2007), Kadınların Dünyası, Çev: Mehmet Moralı, İstanbul: Kırmızı.
Üçok, B. (1961), “Kirman’da Müslüman Kutluk Devleti’nde İki Kadın Hükümdar”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.9, s.1:81-97.
White, J. (2013), Müslüman Milliyetçiliği ve Yeni Türkler, Çev: Fuat Güllüpınat-Coşkun Taştan İstanbul: İletişim.
Yıldırım, T. (2015) Türk Sinema Tarihyazımı ve Türler: Yeşilçam’ın Standart Türlerine Giriş Melodramlar ve Köy Filmleri (1948-1959)Ankara: Doğu Batı Dergisi,2015. S.74:30-65.
Yılmaz, A. (2010), Osmanlı’da Cumhuriyete: Kadın Kimliğinin Biçimlendirilmesi, ÇTTAD, IX/20-21:191-212.
Yuval-Davis, N. (2003), Cinsiyet ve Millet, İstanbul: İletişim