MUŞ İLİ VE YAKIN ÇEVRESİNDE JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLEBİLECEK JEOSİTLER

Muş ili ve yakın çevresinde çok sayıda jeoturizm açısından önemli sayılabilecek jeositler mevcuttur. Hamurpet Gölü; oluşumunda etkili olan volkanik ve tektonik olaylar bakımından Muş il sınırları içerisinde kalan önemli jeositlerden biridir. Muş-Varto karayolu üzerinde yer alan fosiller, Bingöl ve Nemrut volkanları, Solhan obsidyen yatakları, Sergen riyolitleri içerisinde yer alan Mercimekkale domu gerek jeolojik geçmişleri ile gerekse kültürel değerleri ile jeoturizm açısından değerlendirilebilecek önemli jeosit alanlarıdır. Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Fayları yanında Muş Bindirme Zonu (MBZ), Varto Fay Zonu (VFZ) ve bunlar üzerinde yer alan jeolojik ve jeomorfolojik oluşumlar, Muş ili ve yakın çevresinde bulunan diğer jeositlerdir. Muş ili ve yakın çevresinde yer alan jeositlerin değerlendirilmesi ile oluşturulacak jeoparklar; jeolojik güzelliklerin, doğal zenginliklerin, ender oluşumların bulunduğu bir yer olmanın ötesinde yeni bir anlayışla yönetilen ve/veya işletilen alanlara dönüştürülerek sosyo-ekonomik anlamda ile önemli katkılar sunabileceği gibi bu alanların korunması ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlayacaktır. Oluşturulacak jeoparklar ilin hem ulusal hem de uluslararası tanıtımına önemli katkı sunacaktır. Bu çalışmada Muş ili ve yakın çevresinde jeoturizm açısından değerlendirilebilecek bazı jeositlerin tanıtılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Jeoturizm, Jeosit, Turizm, Jeolojik Miras

Geositesto Be Used In Terms Of Geotourism in Muş Province and Its Surroundings

There are a number of important geosites in terms of geotourism in Muş province and its surroundings. Hamurpet Lake is among important geosites in terms of volcanic and tectonic movements, which are effective in formation of the geosites, and it is located within the boundaries of Muş province. Fossils on Muş-Varto highway, Bingöl and Nemrutvolcanos, Solhan obsidian deposits and Mercimekkale DOM in Sergen rhyolites are signifi cant geosites with their geologic history and cultural values. Muş Overthrust Zone (MOZ) and Varto Fault Zone (VFZ) near Northern Anatolia and Eastern Anatolia Faults; and geologic and geomorphologic formations on these zones are the geosites in Muş provinces and its surroundings. Geoparks that can be designed by the use of geosites taking place in Muş province and its surroundings can bring significant contributions in socio-economic sense since these geoparks will be not only a place including solely geologic beauties, natural wealth and unique formations, but also manageable and/or operable areas created with a new perspective. They will help both natural and international promotion of the city. This study aims to introduce some geosites that can be used in terms of geotourism in Muş province and its surroundings.

Keywords:

Geotourism, Geosite, Tourism, Geoheritage,

PDF

___

Akköprü E.,Mouralıs D.,Doğu A.F.,Kuzucuoğlu K.,Robin A.K., 2015Doğu Anadolu obsidyenlerinin Coğrafyası: Kaynakları, Karakteristik Özellikleri ve Prehistorik Dönem Sürecinde Yayılım. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu. Samsun
Aliağaoğlu ,A.,Uğur A., Şehir Coğrafyası. 2012 Nobel Akademik Yayıncılık Eğtim Danışmanlık. (2. Basım) Ankara
Alkan,A.,2015,Potansiyel Bir Jeoturizm Alanı: Van Gölü Batısı, Coğrafya cılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı, 21-23 Mayıs 2015, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Atalay,İ.,1982, Türkiye Jeomorfolojisine Giriş, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Yayını, No.9, İzmir.
Balkan-Atlı,N.,Binder,D.,Cauvin, M. C. (with E. Bıçakçı, G. Der Aprahamian, C. Kuzucuoğlu), 1999, bsidian: Sources, Workshops and Trade in Central Anatolia, M. Özdoğan (ed.), Neolithic in Turkey, Arkeoloji ve Sanat Yay., 1999, s. 132-145, İstanbul.
Balkan-Atlı,N., 2003,Obsidien “Ticareti”: Yeni Veriler, Yeni Modeller, Yeni sorunlar: Bir Deneme, Archaeological Essays in Honour of Homo Amatus: Güven Arsebük İçin Armağan: Yazılardan Ayrı Basım, s. 9-18, Ege Yayınları, İstanbul. Cauvin,M.C.,Balkan,N., Besnus, Y. ve Şaroğlu, F., 1986, Origine de I’obsidienne de Cafer Höyük (Turquie): Premiers résultats, Paléorient, 12/2, 89-97.
Chataigner,C.,1998,Turkish occurrences of obsidian used by prehistoric peoples in the Near - East from 14000 to 6000 BP,Journal of Volcanology and Geothermal Research, 85,pp 517-537 (Çeviren Dursun Çevik –Mavi Gezegen Dergisi. 2000)
Çubukçu,H.E.,Ulusoy, İ., Ersoy, O., Aydar, E., Şen, E., Gourgaud, A. ve Guillou,H.,2012, Mt Nemrut Volcano (Eastern Turkey): Temporal petrological evolution. Journal of Volcanology and Geothermal Research 209-210,33-60.
Ercan,T.,Şaroğlu,F. ve Kuşçu,İ.,1994, Features of obsidian beds formed by volcanic activity in anatolia since 25 million years B.P., 29th international symposium on archaeometry, 9-14 Ay 1994, 505-513.
Güney,E. ve Güney U., 2011, Türkiye Coğrafyasının Uygarlıkları, Nobel Yayınevi, Ankara
Kaypak,Ş.,2010, Ekolojik Turizmin Sürdürülebilirliği, Alanya İşletme Fakültesi dergisi 2/2 93-114
Kazancı,N.,2001, Jeolojik miras üzerine. Sayı: 04 Yıl: 2001, TMMOB Türkiye Jeoloji Mühendisleri Odası Yayını.
Kazancı,N.,2010, Jeolojik Koruma, Kavram ve Terimler, Jeolojik Mirası Koruma Derneği yayını, Ankara, 60 s.
Kazancı,N., Şaroğlu, F., Kırman, E. ve Uysal, F., 2004, Doğal Miras Büyük Tehdit Altında, Mavi Gezegen, 10, 4-9, Ankara.
Kazancı,N. ve Şaroğlu,F.,2016, “Jeolojik Miras” ve Kamu Yararına Kullanılma Olanakları (özet), Mağaracılık Çalıştayı, 2-3 Nisan 2016, Bursa.
Kazancı,N.,Şaroğlu,F. ve Suludere,Y.,2015, Jeolojik Miras ve Türkiye Jeositleri Çatı Listesi, MTA Dergisi 151, 263-272. McKeever, Patrick J., and Nickolas Zouros. "Geoparks: Celebrating Earth heritage, sustaining local communities." Episodes 28.4 (2005): 274.
Sür,Ö.,1994, "Türkiye’de Volkanizma Ve Volkanik Yer Şekilleri." Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Dergisi, S 3: 29-52.
Şaroğlu,F.,1983,Bingöl Dağı Öyküleri, Yer Yuvarı ve İnsan Dergisi, Sayı: 8/3
Şaroğlu,F.,1985,Doğu Anadolu’nun Neotektonik Dönemde Jeolojik ve Yapısal Evrimi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 240 s.
Şaroğlu,F.,1989, Jeoarkeoloji; Bazı Uygulamalar ve İlk Sonuçlar, TÜBİTAK, Aksay Ünitesi 1988 İlgili Bilimsel Toplantı Bildirileri, 3-15.
Şaroğlu,F. ve Güner, Y., 1981, Doğu Anadolu’nun jeomorfolojik gelişimine etki eden ögeler: jeomorfoloji, tektonik, volkanizma ilişkileri, TJK Bülteni, 24, 2, 119-130.
Tonbul, S.1997, Bingöl Dağında Buzul Şekilleri. A.Ü. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi,S.6,347-374
Ulusoy,İ.,Labazuy, P., Aydar, E., Ersoy, O., Çubukçu, E., 2008. Structure of the Nemrut caldera (Eastern Anatolia, Turkey) and associated hydrothermal fluid circulation. Journal of Volcanology and Geothermal Research 174, 4, 269-283.
Ülkümen,N.R.,1987, Muş ve Aladağ’ın Fauna ve Florası Hakkında, TJK Bülteni 30, 1, 15-18.
Yılmaz,Y.,Güner,Y. ve Şaroğlu, F., 1998, Geology of the quaternary volcanic centres of the East Anatolia, Journal of Volcanology and Geothermal Research, 88, 173-210.
İnternet Kaynakları
Özdemir. A., Tuğ, O. Ç. Jeolojik Bir Değer: Nemrut Strato Volkanı. http://www.madencilik-turkiye.com/ pdfler/mak-1379318420.pdf (erişim tarihi 09/08/2016)
Gürler G. Timur E, 2007. Jeoparkların koruma –kullanım yöntemlerinin belirlenmesi, Karapınar potansiyel jeopark alanı için bir değerlendirme, Türkiye. www. mta. gov. tr/v2.0/ birimler/ jeolojik_ miras/ doc.../ tammetin_bildiri.pdf (erişim tarihi 09/08/2016)