ÖĞRETMENLERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Bu araştırmanın amacı; devlet okullarında çalışan sınıf öğretmenleri ve branş öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından belirlenmesidir. Araştırmada Malatya İlinde 2014 – 2015 öğretim yılında görev yapmakta olan, farklı okullardan ve farklı branşlardan tesadüfî örneklem yöntemi ile seçilmiş 920 öğretmenin görüşlerinden faydalanılmıştır. Veri toplama aracı olarak; Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliştirilen ve Ergin (1992) tarafından Türkçeye uyarlanan ‘Tükenmişlik Ölçeği’ kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; tükenmişlik ölçeğine ait boyutlardan duygusal tükenmişlik ve duyarsızlaşma boyutlarının ortalamalarının (Nadiren) aralığında olduğu görülmüştür. Katılımcıların düşük kişisel başarı boyutuna ait algılarının ortalamasının (Çoğu zaman) aralığında olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin tükenmişliğe ilişkin algılarına göre; okulda çalışma süresi, okul türü, değişkenleri ile tükenmişlik ölçeğinin boyutları arasında anlamlı bir farklılaşma bulunmamıştır. Ancak cinsiyet, medeni hal ve mesleki kıdem değişkenleri ile duyarsızlaşma boyutu arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Duyarsızlaşma puanlarının cinsiyete göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı da görülmüştür. Ortalama puanlarına göre kadın öğretmenlerinin erkek öğretmenlerden daha yüksek duyarsızlaşma ortalamasına sahip olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Tükenmişlik, öğretmenler, duygusal tükenmişlik, duyarsızlaşma

Analysing Of Teachers Exhaustion Level With Regards To Several Variables

The aim of this study is to determine the teachers’ burnout level, who work in public schools as class teachers and different branch teachers with regards to several variables. In the study 920 teachers’ views, who work in 2014-2015 school years in Malatya are chosen from different schools and branches by random sampling method are utilized. “Burnout Scale” is developed by Maslach and Jackson (1981) and adopted to Turkish by Ergin (1992) is used as data collection tool. In the result of analysing, it is seen that average emotional exhaustion and depersonalization in ‘Burnout Scale’ are (rarely) participants’ average views in extent of private success are (frequently). According to teachers’ views about burnout, it is defined that there is a meaningful relation between varying of sex, marital status and extent of depersonalization. It is seen that depersonalization scores change meaningfully according to sex. According to the average scores, it was also found that mistress has higher depersonalization average than masters’

Keywords:

Burnout, Teacher, Emotional Exhaustion, Depersonalization,

PDF

___

Antoniou, A. S. Polychroni, F. ve Walters, B. (2000, July). Sources of Stress and Professional Burnout af Teachers of Special Educational Needs in Greece. International Special EducationCongress, Manchester: University of Manchester.
Avcı, Ü. ve Seferoğlu, S.S. (2011). Bilgi Toplumunda Öğretmenin Tükenmişliği: Teknoloji Kullanımı ve Tükenmişliği Önlemeye Yönelik Alınabilecek Önlemler, Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9: 13-26.
Babaoğlan, E. (2006). İlköğretim Müdürlerinde Tükenmişlik, Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Baltaş, A.(1996). Stresle Başa Çıkma Yolları ve İş Hayatındaki Stres, IX. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, No: 15, Ankara.
Çam, O. (1991). Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik Güvenirliğinin Araştırılması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı.
Çam, O. (1992) “Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliğinin Araştırılması”, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Hacettepe Üniversitesi VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayını, Ankara.
Deliorman, R. B., Boz, İ. T., Yiğit, İ.. ve Yıldız, S. (2009). Tükenmişliği Ölçmede Alternatif Bir Araç; Kopenhag Tükenmişlik Envanterinin Marmara Üniversitesi Akademik Personeli Üzerine Uyarlanması, Yönetim Dergisi, 63: 77-98.
Ensari, H., ve Tuzcuoğlu, S. (1995). Marmara Üniversitesine Bağlı Fakültelerde Görev Yapan Yönetici ve Öğretim Elemanlarının Meslekten Yılgınlıklarında Kişilik Özelliklerinin Rolü. Öneri Dergisi, 2(11), 51-63.
Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, 22, 25.
Ergin,C. (1992). Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması, 7. Ulusal psikoloji Kongresi, Ankara, Ed R Bayraktar,I Dağ, 144.
FarberBarry,A. (1984). TeacherBurnout:Assumptions, MythsandIssues, TeacherCollegeRecord,Vol. 86, Number 2. Girgin, G. (1995). İlkokul Öğretmenlerinde Meslekten Tükenmişliğin Gelişimini Etkileyen Değişkenlerin Analizi ve Bir Model Önerisi. Yayınlanmamış Doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Güneş, İ., Bayraktaroğlu, S. ve Kutanis, R. Ö. (2009). Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki: Bir Devlet Üniversitesi Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3:481-497.
Hamann, D.L. ve Gordon,D.G. (2000). “Burnout: an OccupationalHazard”, Music EducatorsJournal, Vol. 87, Issue 3, pp34-39, Nov 2000. http://ebscohost.web6.epnet. com. ehost.asp
Hisli, Ş. Şahin, N.(1994). Stresle Başa Çıkma, Olumlu Bir Yaklaşım, Türk Psikologlar Derneği Yayınları: 2, Özyurt Matbaası, Ankara.
Kalaycı, Ş. (2006). Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (Vol. 2). Asil Yayın Dağıtım.
Kyriacou, C. (2000) Stress-bustingforteachers. Cheltenham: StanleyThornes. Brouwers, A.,Evers, W. J. G. ve Tomic, W. (2001). Self-efficacy in elicitingsocialsupportandburnoutamongsecondary-schoolteachers. JournalofAppliedSocialPsychology, 31(7),1474-1491.
Leiter, M.P. &Maslach, C. (1988). Theımpact of ınterpersonalenvironment on burnoutandorganizationalcommitment. Journal of OrganizationalBehavior, 9 (4), 297- 308.
Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). Themeasurement of experiencedburnout. Journal of OccupationalBehavior, 2, 99–113.
Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1984). TheMuasurement Of ExperiencedBurnout, Journal Of OccupationalBehavior, 2: 99-113.
Maslach, C.,Schaufeli, W. B., Leıter, P., (2001). Jobburnout. AnnualReview of Psychology, 52, 397- 422wwwww3eeLL
Muldary, T. W. (1983). BurnoutAndHealthProfessionals: ManifestationsAnd Management, A CapistranoPublication, CA. Naktiyok, A. ve Karabey , C. N. (2005 ). İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,2: 179-198.
Özer, R. (1998). Rehber öğretmenlerde tükenmişlik düzeyi, nedenleri ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Özgüven, İ. E. (2003). Endüstri Psikolojisi, Nobel/Pdrem Yayınları, Ankara.
Siva, A.N. (1991). İnfertile’de Stresle Başetme, Öğrenilmiş Güçlülük ve Depresyonun İncelenmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Nörolojik Bilimler ve Psikiyatri Enstitüsü.
Sucuoğlu, B., Kuloğlu-Aksaz, N. (1996). Özürlü Çocuklarla Çalışan Öğretmenlerde Tükenmişliğin Değerlendirilmesi, Türk Psikoloji Dergisi, 10(36), 44-60.
Torun, A. (1995). Tükenmişlik, Aile Yapısı ve Sosyal Destek İlişkileri Üzerine Bir İnceleme. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki Tükenmişlik, Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başa Çıkma Davranışları. Yayınlanmamış Doktora Tezi Çukurova Üniversitesi, Adana.
Yeniçeri, Ö., Demirel, Y. ve Seçkin, Z. (2009). Örgütsel Adalet İle Duygusal Tükenmişlik Arasındaki İlişki: İmalat Sanayi Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(6): 83-99.