MATMAZAEL NORALİYA’NIN KOLTUĞU ROMANINDA MEKÂNIN POETİĞİ

Anlatı metinlerinin incelenmesinde mekân, olayın üzerinden geçtiği bir dekor ya da yalnızca olaya gerçeklik kazandırmak için kullanılan kurgusal (itibari/fiktif) bir unsur değildir, bunun yanında çok daha işlevsel bir yapıda karşımıza çıkmaktadır. Hikâye ve romanlarda mekân, metinlerin zaman, olay örgüsü ve kişi kadrosu gibi teknik kurgulamasında olduğu kadar tematik kurguda da önemli bir yere sahiptir. Mekân incelemeleri, olaya gerçeklik kazandırmak ve atmosfer yaratmak amacıyla kullanılan çevresel mekânlar ile insanın psikolojik durumuna göre şekillenen algısal mekânların değerlendirilmesi şeklinde yapılabilmektedir. Özellikle algısal mekânların öne çıktığı “Matmazel Noraliya’nın Koltuğu” romanı, mekânın kişilik-kimlik kazandığı ve adeta roman kişisine dönüştüğü, insan ile mekân özdeşleşmesinin yoğun olarak işlendiği bir romandır. Zamanın da baskı unsuruna dönüştüğü romanda başkişinin ruhsal çatışması, mekânla iç içe işlenmiş, birbirine zıt iki mekân üzerinden iki ayrı düşünce dünyası arasındaki çatışma verilmiştir. Bu çalışmada ise romanda mekân kavramı üzerinde durularak, “Matmazel Noraliya’nın Koltuğu” romanındaki mekân imgeleri çözümlenmeye çalışılmış ve anlatı metinlerinde mekânın işlevi değerlendirilmiştir. Böylece mekân ile birlikte varlık ve zaman konuları da irdelenmiş ve yeni çalışmalara yol açılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İnsan, mekân, zaman, açık/geniş mekân, kapalı/dar mekân

The Perception Of Space In The Novel “Matmazel Noraliya’nın Koltuğu”

In the examination of expression texts, the space is not a decor in which the event is happened or is not a fictive element used for bringing reality to the event. Besides it comes across with a more functional structure. In the tales and novels space has an important place for tecnical editings such as time, event and personalstaff of texts as far as the thematic editing. Space examinations can be done by evaluating the sensorial spaces that shaped according to the phsicological status of human beings and envirenmental spaces that are used for creating and atmosphere and bringing reality to the event. Especially in the novel “Matmazel Norali’yanın Koltuğu” the sensorial spaces come forward and it is a novel in which the space gains personality-identity and transforms to the novel person and it is a novel in which human and space identification is intensively examined. The spiritual conflict of the main character in the novel, in which the time transforms to an impression elemet, is handled over the space and the confict between two different opinion worlds is given by two opposite spaces. In this study, the consept of space is emphasized, the space images in the novel “Matmazel Norali’yanın Koltuğu” are tried to be analyzed and the function of space in expression texts is evaluated. Thus, in colloboration with the space; the existence and time subjects are examined and finding a way for new studies is aimed.

Keywords:

Human, space, time, open/wide space, close/narrow space,

PDF

___

Alver, Köksal, (2007), Steril Hayatlar, Hece Yay., Ankara.
Bachelard, Gaston, (1996), Mekânın Poetikası, Çev. Aykut Derman, Kesit Yayıncılık, İstanbul.
Bauman, Zygmunt, (2010), Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları, Çev. Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yay., İstanbul.
Bourneur-Quellet, Roland-Real, (1989), Roman Dünyası ve İncelemesi, Çev. Hüseyin Gümüş, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
Elçi, Handan İnci, (2003), Roman ve Mekân: Türk Romanında Ev, Arma Yayınları, İstanbul.
Gasset, Ortega Y., (1999), İnsan ve Herkes, Çev: Neyire Gül Işık, Metis Yay., İstanbul.
Göka, Şenol, (2001), Bir Bütünün İki Farklı Görüntüsü: İnsan ve Mekan, Pınar Yay., İstanbul.
Göregenli, Melek, (2010), Çevre Psikolojisi: İnsan Mekân İlişkileri, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul.
Harvey, David, (2003), Postmodernliğin Durumu,Çev. Sungur Savran, Metis Yayınları, İstanbul.
Heidegger, Martin, (2008), Varlık ve Zaman, Çev. Kaan H. Ökten, Agora Kitaplığı, İstanbul.
Kantarcıoğlu, Sevim, (2004), Türk ve Dünya Romanlarında Modernizm, Akçağ Yayınları, Ankara.
Korkmaz, Ramazan, (2015), “Romanda Mekânın Poetiği”, Yazınsal Okumlar, Kesit Yay., İstanbul.
Kristeva, Julia, (2004), Korkunun Güçleri: İğrençlik Üzerine Bir Deneme, Çev. Nilgün Tutal, Ayrıntı Yay., İstanbul.
Moran, Berna, (1991), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I: Ahmet Mithat’tan Ahmet Hamdi Tanpınar’a, İletişim Yayınları, İstanbul.
Özcan, Tarık, (2000), “Romanda Sosyal Ortam”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.10, S.2, s.99-110, Elazığ.
Safa, Peyami, (1980), Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Şenderin, Zübeyde, (2010), “Ruhçu ve Maddeci Görüş Ekseninde Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 28, s. 209-233.
Tekin, Mehmet, (1999), Romancı Yönüyle Peyami Safa, Ötüken Yayınları, İstanbul.
____, _______, (2003), Roman Sanatı, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Tümer, Gürhan, (1979), İnsan Mekân İlişkileri ve Kafka, Ege Üniv. Güzel Sanatlar Fakültesi Yayımlanmış Doktora Tezi, İzmir.
Urry, John, (1995), Mekânları Tüketmek, Çev. Rahmi G. Öğdül, Ayrıntı Yay. İstanbul.
Yılmaz, Ebru Burcu, (2007), Edebiyat Psikoloji İlişkisi Açısından Anlatı Metinlerinde Mekân Kurgusu, 1. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu, 23-26 Ekim, Isparta