BAŞKANLIK SİSTEMİ ÜZERİNE BİR İNCELEME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Ülkemizde uzun süredir Anayasa değişikliği ve başkanlık sistemi konusunda tartışmalar yaşanıyordu. Nihayet 2017 yılında TBMM’de gerçekleştirilen 1. ve 2.oturumlar neticesinde 18 maddelik Anayasa değişiklik teklifi kabul edildi. Kısır kavramsal tartışmalar üzerinden yapılan sistem değerlendirmeleri ve tartışmaları konunun gerçek olarak anlaşılmasında ve yorumlanmasında yeterli görülmemektedir. Bu yüzden farklı hükümet sistemlerinden birisini tercih eden ülkelerdeki uygulamalar birbirini tutmamaktadır. Anayasalarda belirlenen devlet başkanı, parlamento ve hükümet arası ilişkilere tesir eden pek çok faktör bulunmaktadır. Ülkelerin siyaset sosyolojisi, toplumsal parçalanmışlığı, tarihi ve siyasi mirası, parti ve seçim sistemleri, kültürel durum, parlamento çoğunluğunun yapısı ve hatta bazen siyasi aktörlerin kişilik özellikleri, ekonomik durum aynı hükümet sistemini uygulayan ülkelerde çok farklı neticeler doğurabilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Başkanlık Sistemi, Yarı Başkanlık Sistemi, Parlamenter Sistem, Anayasa, Anayasa hukuku

An Examination On The Presidency System: Turkey Example

In our country, there was a long discussion about the Constitutional amendment and presidential system. Finally, as a result of the 1st and 2nd sessions held in the Grand National Assembly of Turkey in 2017, an 18-item amendment to the Constitution was accepted. System evaluations and discussions based on inferior conceptual discussions are not considered enough to be understood and interpreted as real. Therefore, the practices in countries that prefer one of the different government systems do not match. There are many factors that influence the relations between the president, the parliament and the government as determined by the Constitution. Countries' political sociology, social fragmentation, historical and political heritage, party and electoral systems, cultural situation, majority parliamentary structure, and sometimes even personality traits of political actors, economic situation can produce very different consequences in countries that implement the same government system.

Keywords:

Presidency System, Semi Presidency System, Parliamentary System, Constıtutıon Constıtutıonal law,

PDF

___

Aslan Ali, “Türkiye İçin Başkanlık Sistemi: Demokratikleşme, İstikrar, Kurumsallaşma, SETA Analiz, Sayı: 122, (Nisan 2015
Barın Taylan, Türkiye’nin Yeni Anayasa Arayışı: 2011-2013 TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu Tecrübesi (İstanbul: XII Levha, 2014), s. 341, 367.
Duran Burhanettin, “Türkiye modeli başkanlık sistemi”, Sabah, 20 Şubat 2015; Nebi Miş, “Başkanlık Modeli Tartışmalarına Nereden Başlamalıyız?”, Sabah, 25 Nisan 2015. Fahrettin Altun, “Başkanlık sistemi neden gerekli”, Sabah, 5, Şubat 2015.
http://yenianayasa.tbmm.gov.tr/,Erişim: 30.01.2015.
http://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/yari_baskanlik.pdf, Erişim: 30.01.2015
Linz Juan J., “Presidential or Parliamentary Democracy: Does It Make a Difference”,Juan J. Linz ve Arturo Valenzuela, eds., The Failure of Presidential Democracy: Comparative Perspectives, vol. 1 (Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press, 1994), s. 3-87. Linz’in tezlerinin kapsamlı bir analizi için, bkz., Serap Yazıcı,Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemleri: Türkiye İçin Bir Değerlendirme (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2002), s. 39-90
Miş Nebi, “Başkanlık Modellemesinde Denetim ve Denge”, Sabah, 2 Mayıs 2015.
Musil Pelin Ayan,“Hükümet Sistemleri: Başkanlık Sistemi ve Parlamenter Sistem, Karşılaştırmalı Siyaset Temel Konular ve Yaklaşımlar”, Sabri Sayarı, Hasret Dikici Bilgin (der.) ( İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2013), s. 196-203. Mueller Jan-Werner, Venezüela’da Chavez, Macaristan’da Orban ve Türkiye’de Erdoğan yönetimlerini, otoriter eğilimli popülist rejimlerin örnekleri olarak göstermektedir:“Erdoğan and the Paradox of Populism”, Project Syndicate, August 11,2014.
O’Donnell Guillermo, “Delegative Democracy”, Journal of Democracy, (5 January 1994), s. 55-69.
O’Donnell , Guillermo “Delegative Democracy”, alıntı, s. 66.
Özbudun Ergun, Türk Anayasa Hukuku (Ankara: Yetkin Yayınları, 2014), s. 357-70.
“Paket Öyle de Böyle de Çıkacak”, Hürriyet, 21 Şubat 2015.
Sartori Giovanni, Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği: Yapılar, Özendiriciler ve Sonuçlar Üzerine bir İnceleme (çev., Ergun Özbudun, Yetkin Yay., Ankara 1997), s. 212-214; keza John M.Carey ve Matthew Sobery Shugart, eds., Executive Decree Authority (Cambridge,Cambridge University Press, 1998).
Sartori Giovanni, Parties and Party Systems: A Framework for Analysis (Cambridge: Cambridge University Press, 1976),s. 131-145.
Stepan Alfred ve Cindy Skach, “Presidentialism and Parliamentarism in Comparative Perspective”, Linz ve Valenzuela, eds., The Failure of Presidential Democracy, s. 124-125.