Mustafa Taner ŞENGÜN, Saadettin TONBUL

ÖLBE KANYONU ile DEVE MAĞARASI’NIN (HARPUT - ELAZIĞ) JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ, OLUŞUMU VE TURİSTİK POTANSİYELİ

Ölbe kanyonu ve Deve mağarası, aşınıma bağlı olarak temelin bir çok yerde yüzeye çıkması nedeniyle yarı karstik bir plato özelliği gösteren Harput Platosu (Elazığ) üzerinde yer almaktadır. Tarihi Harput şehrinin 7-8 km. kuzey doğusunda platonun en yüksek noktalarını oluşturan Anguzubaba (1649m.) ve Gavurtaşı (1651m.) Tepelerinin güneyinde Ölbe karstik kaynağından sularını alan Ölbe deresi plato yüzeyindeki tek sü-rekli akarsudur. Bu akarsu, dere yatağındaki sağlı sollu kaynaklardan da beslenerek iki tarafı kayalıklardan oluşan 800-1000m. uzunluğundaki dar ve derin bir kanyondan geçip, platonun doğu yamaçlarındaki basamaklardan düşüşler yapar ve birkaç metrelik şelaleler oluşturarak Oymaağaç köyüne doğru akışını sürdürür. Bu kanyonun orta kesimlerinde güney kayalıklarına bakan kuzey yamaçta büyük ve geniş bir mağara vardır. Mağaranın giriş kısmı çok geniş ve tavanı çok yüksek olduğundan yerli halk tarafından bu mağaraya “Deve Damı” veya “Deve Mağarası” denilmektedir. Yakın zamanlara kadar kullanılmış olan mağaranın tavanında baca işlevi de gören delikler mevcuttur. Harput Platosu üzerindeki gözden uzak ve ulaşımı ancak bazı patika yollarla sağlanabilen Ölbe Kanyonu ve Deve Mağarasını yörede yaşayan halk dışında pek az insan bilmektedir. Doğal güzellikleri ve çekici özellik-leri ile bölge turizmine katkı sağlayacak bu kanyon ve mağara, Harput ve Elazığ’a yakın olmanın verdiği avantajlarla günübirlik piknik alanı, kaya tırmanışları ve doğa yürüyüşleri açısından da oldukça uygun bir özellik göstermektedir. Doğal sit alanı olarak ilan edilmesi ve bu alanda yapılacak planlamalar ile Ölbe Kanyonu ve Deve Mağarası önemli bir turizm değeri olarak önem kazanacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Ölbe, Harput, Deve Mağarası, Kanyon

PDF

___

1. AKKAN, E., 1972, “Elazığ ve Keban Barajı Çev-resinde Coğrafya Araştırmaları”, Ankara Üni. Coğrafya Araştırmaları Dergisi Sayı: 5-6, s.175-214, Ankara.
2. İNCEÖZ, M., 1994, Harput (Elazığ) Yakın Ku-zeyi ve Doğusunun Jeolojik Özellikleri: Fırat Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Müh. ABD. Dok-tora Tezi (Yayınlanmamış) 112 Sa., Elazığ.
3. ÖZDEMİR, Ü. ZAMAN, S. SEVER, R., 2004, “Rekreasyonel Açıdan Ulukaya Şelalesi”, Doğu Coğrafya Dergisi, 12, sa:211-221, Erzurum.
4. SUNGUROĞLU, İ., 1968, Harput Yollarında. Elazığ Kültür ve Tanıtma Vakfı Yayını No:2 Cilt:1-4, İSTANBUL.
5. TAŞKIN, Ü., 2005, Osmanlı Devletinde Kulla-nılan Ölçü ve Tartı Birimleri, Fırat Üni. Sosyal Bilimler Ens. Yüksek Lisans Tezi.(Yayınlanma-mış), Elazığ.
6. TONBUL, S., 1985, Kuzova-Hasandağı ve Çevresinin (Elazığ Batısı) Fiziki Coğrafyası, Fırat Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi. (Ya-yınlanmamış), Elazığ.
7. TONBUL, S., KARADOĞAN, S., 1998, Harput' un kuruluş Yeri ve Şehrin Fonksiyonunu Yitirme-si Üzerinde Etkili Olan Doğal Çevre Faktörleri, Dünü ve Bugünüyle Harput Sempozyumu Cilt II, s. 303-324, Türkiye Diyanet Vakfı Elazığ Şubesi Yayınları No:8. , Elazığ.
8. TUROĞLU, H. GÜNEYSU, A. C. ERTEK , A. MATER, B., 1994, “Tabiat Parkı Çalışmalarında Bir Uygulamalı Jeomorfoloji Örneği: Ballıkayalar Vadisi (Gebze-Kocaeli)” Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:29, Sayfa: 315-347, İstanbul.