ORGANİK FOSFORLU BİLEŞİK FENİL SALİGENİN FOSFAT TARAFINDAN OLUŞTURULAN GECİKMİŞ TİP NÖROPATİDE YAŞ DUYARLILIĞI

Kolinerjik sinapslardan salınan asetilkolin esteraz enziminin organikfosforlu bileşikler tarafından engellen-mesiyle oluşan akut toksik etkiler, bu bileşiklerin iyi bilinen özelliklerindendir. Bununla birlikte, organikfos-forlu bileşiklerin insan ve hayvanlarda gecikmiş tip nöropati oluşturdukları da bildirilmiştir. Akut toksikas-yondan farklı olarak, Nörotoksik esteraz enziminin (NTE) inhibisyonunun bu nöropatinin oluşumunda rol oynadığına inanılmaktadır. Bu çalışmada, bir organik fosforlu bileşik olan Fenil saligenin fosfat (FSF)’ın de-ğişik yaş gruplarındaki broyler civcivlerinde gecikmiş tip nöropati oluşturmalarına etkisi incelenmiş ve yaş duyarlılığının olup olmadığı değerlendirilmiştir. Her grupta 8 adet olmak üzere 48 adet 1, 2 ve 5 haftalık broylerler 6 gruba ayrıldı. Kontrol grubundaki denekler 1 hafta (Grup 1), 2 hafta (grup 3) ve 5 haftalık (grup 5) şeklinde ayrıldı ve bu gruplara deri altı olarak taşıt madde gliserol formol verildi. Deneme gruplarındaki deneklere sırası ile 1, 2 ve 5 haftalık (Grup 2, 4 ve 6) gliserol formol içinde çözdürülen FSF deri altı yolla 5 mg/kg FSF şeklinde uygulanmıştır. Deneme boyunca civcivlere ataksi skorlandırması yapılıp ve 3 haftalık denemenin sonunda da civcivler ötanazi edilerek, alınan omurilik örneklerinde NTE enzim aktiviteleri ölçül-dü. Bir ve 2 haftalık civcivlerde FSF uygulaması klinik ataksiye sebep olmazken, 5 haftalık piliçlerde ilaç uy-gulamasından 1 hafta sonra klinik ataksi gözlendi. NTE enzim aktiviteleri etkinlikleri açısından gruplar arasında fark oluşmazken FSF uygulaması bütün gruplarda NTE aktivitesinde düşüşe sebeb olduğu tesbit edildi. Sonuç olarak, 1 ve 2 haftalık civcivler FSF tarafından oluşturulan gecikmiş tip nöropatiye dirençli iken 5 haftalık piliçlerin duyarlı olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Organik Fosforlu Bileşik, Nöropati, Nörotoksik Esteraz Enzimi, Broyler, Ataksi

PDF

___

1. Abou-Donia M.B., Lapadula, D.B., (1990). Mechanisms of Organophosphorus Esterindu-ced Delayed Neurotoxicity: Type I and type II. Annu. Rev. Pharmacol. Toxicol., 30: 405-40.
2. Carrington, C.D., (1989). Prophylaxis and the Mechanism for the Initiation of Organophos-phorus Compound–Induced Delayed Neuro-toxicity. Arch. Toxicol., 63:165-172.
3. Davis, C.S., and Richardson, R.J., (1980). Organophosphorus Compounds .Experimental and Clinical Neurotoxicology, P.C. Spencer and H.H. Shaumburg, 527-544. Baltimore (Williams&Wilkins).
4. Harp, P., Tanaka, D., Pope, C.N. (1997). Poten-tiation of Organophosphorus-Induced Delayed Neurotoxicity Following Phenyl Saligenin Phosphate Exposues In 2 - , 5 - , 8 – week – Old Chickens. Fundam. Appl. Toxicol. 37: 64-70.
5. Johnson, M.K. (1977). Improved Assay of Ne-urotoxic Esterase for Screening Organophos-phates for Delayed Neurotoxicity Potential. Arch. Toxicol., 37(2):113-5.
6. Johnson, M.K. (1990). Organophosphates and Delayed Neuropathy--Is NTE Alive and Well? Toxicol. Appl. Pharmacol. 102(3): 385-99.
7. Lotti, M. (1992). The Pathogenesis of Organo-phosphate Polyneuropathy. Crit. Rev. Toxicol. 21(6): 465-487.
8. Ludolph, A.C., and Spencer, P.S., (1995). Toxic Neuropathies and Their Treatment. Baillieres Clin. Neurol., 4:505-527.
9. Poncelet, A.N., (1998). An Algorithm for the Evaluation of Peripheral Neuropathy. Am. Fam. Physician., 57:755-764.
10. Pope, C. N., and Padilla, N. (1990). Potentia-tion of Organophosphorus-Induced Delayed Neurotoxicity by Phenylmethyl Sulfonyl Fluo-ride. J. Toxicol. Environ. Health, 31: 261-273.
11. Pope, C. N., Chapman, M.L., Tanaka, D., and Padilla, S. (1992). Phenylmethylsulfonyl Fluo-ride Alters Sensitivity to Organophosphorus-Induced Delayed Neurotoxicity in Developing Animals. Neurotoxicology, 13: 355-364.
12. Pope, C. N., Tanaka, D., and Padilla, S. (1993). The Role of Neurotoxic Esterase (NTE) In the Prevention and Potentiation of Organophospho-rus – Induced Delayed Neurotoxicity (OPIDN). Chem.-Biol. Interactions, 87: 395-406.
13. Soliman, S.A. (1983). Comparative Studies of the Neurotoxicity of Organophosphorus Com-pounds in Different Animal Species. Neuro-toxicology, 4 (4): 107-116.