Erkan DEMİRBAŞ, M. Veysel KAYA

1910

Para ikamesi ve para ikamesinin belirleyicileri: Ekonometrik bir uygulama (1990-2010 Türkiye örneği)

Bu çalışmanın amacı reel efektif kur endeksi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Brüt Döviz Rezervi, faiz oranı farkı, kamu kesimi borçlanma gereği ile para ikamesi arasındaki nedensellik ilişkisini incelemektir. Bu amaçla, gecikmesi dağıtılmış otoregresif model (ARDL veya sınır testi yaklaşımının) kullanılmıştır. Kısa dönem analizinde ise Vector Hata Düzeltme Modeli kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, uzun dönemde reel efektif kur endeksi ve para ikamesi arasında negatif; Merkez Bankası brüt döviz rezervi ile para ikamesi arasında ise pozitif bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Currency substitution and determinants of it: An empiric application (a sample of Turkey for 1990-2010)

The aim of this study is to analyze the causality relation between Currency Substitution and its Determinants such as real effective exchange index, Central Bank gross foreign currency reserve, interest rate differentials, and public sector borrowing requirement. For this purpose, Autoregressive Distributed Lag Model (ARDL or Bound Test) is used. In the short run analyses, Vector Error Correction model is used. According to the results, in the long run there is a negative relation between real effective exchange index and currency substitution, where as there is a positive relation between Central Bank gross foreign currency reserve and currency substitution.
PDF

___

  • ADANUR-AKLAN, N.; (2001), “Para İkamesi Süreci ve Türkiye Örneği”, Yönetim ve Ekonomi, 7(1), ss.197–207.
  • AKÇAY,C.O, ALPER,E.C. ve KARASULU,M.; (1997), “Currency Substitution and Exchange Rate Instability: The Turkish Case “, European Economic Rewiev, L, 827-835.
  • AKSU, H., & BAŞAR, S.; (2009), “Türkiye İçin İkiz Açıklar Hipotezi’nin Tahmini: Bir Sınır Testi Yaklaşımı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, (64): 4, ss.1-14.
  • ALBERTA, G., & Bart, T.; (1992), Currency Substitution , Nber Working Papers Series No: 4232, 1.
  • ATALAY, A.; (2005), Almanya’daki İşçi Tasarruflarının Değerlendirilmesi: Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat ve Süper Döviz Hesapları Örneğinde Bir Makro Analiz, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara.
  • BALAYLAR, N.A., & DUYGULU, A.A.; (2004), Türkiye’de Para İkamesi Olgusu ve Para Talebi Fonksiyonunun İstikrarı. http:// www.deu.edu.tr/userweb/nevzat.simsek/dosyalar/TB04-03. pdf, (Erişim Tarihi: 11.04.2012).
  • BAŞKURT, Ö.; (2005), Financial Dollarization and Currency Substitution in Turkey, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara,s.78.
  • BORDO, M. D., and CHOUDHRİ, E.U.; (1982), “Currency Substitution and the Demand for Money: Some Evidence for Canada”, Journal of Money, Credit and Banking, 14(1), pp. 48–57.
  • BUFMAN, G and LEİDERMAN, L.; (1993), “Currency Substitution under Nonexpected Utility: Some Empirical Evidence”, Journal of Money, Credit and Banking, 25(3), pp. 320–335.
  • CALVO, G., and VEGH, C.; (1992), “Currency Substition in Developing Countries: An Introduction, IMF Working Paper, No: 92/40, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm? abstract_ id=884762”, (Erişim Tarihi: 09.04.2012).
  • CATAO, L and TERRONES, M.; (2000), “Determinants of Dollarization: The Banking Side”, IMF Working Paper, WP/99/146, http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2000/wp00146.pdf, (Erişim Tarihi: 09.04.2012).
  • CİVCİR, İ.; (2003), “Dollarization and Its Long-run Determinants in Turkey”, Middle East Economics Series, www.ecomod. net/conferences/ecomod2002/papers/civcir.pdf, (Erişim Tarihi: 11.04.2012).
  • CLEMENTS, B., and SHWARTZ, G.; (1992), Currency Substitution: The Recent Experience of Bolivia. IMF Working Paper, İnternet Adresi: http://papers.ssrn.com, Erişim Tarihi: 12.04.2012.
  • CUDDINGTON, J.; (1983), Currency Substitution, Capital Mobility and the Demand for Domestic Money, Journal of International Money and Finance, 2, pp.111-133.
  • ÇAĞLAR,Ü.; (1996), Para İkamesi. Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. İktisat Bölümü,Yayınlanmamış Doktora Tezi İstanbul.
  • ÇETİN,A.;(2004), “Enflasyon, Döviz Kuru Belirsizliği ve Dolarizasyon Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi.
  • ÇİÇEK, M.; (1996). Türkiye’de Para İkamesi , Eskisehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Yayınlanmamiş Yüksek Lisans Tezi, s.6.
  • DANİEL, B. C. and FRİED, H.O.; (1983), “Currency Substitution, Postal Strikes, and Canadian Money Demand”, The Canadian Journal of Economics, 16(4), pp.612–624.
  • DICKEY, D. ve FULLER, W. A.; (1979), “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Journal of American Statistical Association, 74: 427-431.
  • DORNBUSCH, R ve REYNOSO, A.; (1989), Financial Factors in Economic Development. NBER Working Paper No. 2889, http://www.nber.org/papers/w2889.pdf, (Erişim Tarihi: 12.04.2012).
  • DPT, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, (1996), Yayın No: DPT : 2454–Vergi Özel İhtisas Komisyonu Raporu-ÖİK: 510.
  • DUMRUL, C.; (2010), “Türk Ekonomisinde Para İkamesinin Belirleyicilerinin Sınır Testi Yaklaşımı İle Eş-Bütünleşme Analizi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (212)35, ss.199-231.
  • EDWARDS, S. and MAGENDZO, I.I.; (2003), “Dollarization and Economic Performance: What Do We Really Know”, International Journal of Finance and Economics, 8(4), pp.351–363.
  • EICHENGREEN,B ve HAUSMANN,R.; (1999), “Exchange Rates and Financial Fragility”, NBER Çalışma Tebliği, No.7418.
  • EL-ERIAN, M.A.; (1987), “Currency Substitution in Egypt and the Yemen Arab Republic”, IMF Staff Papers, No. 43. http:// papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=884775, (ErişimTarihi: 15.04.2012).
  • ENGLE, R.F., & GRANGER, C.W.J.; (1987), “Cointegration and error correction representation: estimation and testing”, Econometrica, (55), 251-276.
  • ERBAYKAL, E., DARICI, B., KADIOĞLU, Ö.; (2008), Reverse Money Substitution Process: Turkey Case. International Research Journal of Finance and Economics, 15, pp. 240–248.
  • FASANO-FİLHO, U.; (1986), “Currency Substitution and The Demand For Money:The Argentina Case,1960-1976”, Weltwirschaftliches Archiv, 122 (2), pp.327-339.
  • FREİTAS, M.L.; (2003), “Revisiting Dollarisation Hysteresis: Evidence from Bolivia, Turkey and Indonesia”, NIPE Working Papers 12, http://netec.mcc.ac.uk/WoPEc/data/Papers// nipnipewp 12-2003.html, (Erişim Tarihi: 12.04.2004).
  • GIRTON, L., ROPER, D.; (1981), “Theory and Implications of Currency Substitution”, Journal of Money, Credit and Banking, 13(1), pp.12–30.
  • GÖKALP, F., BALDEMİR, E., AKGÜN, G.; (2011), “Türkiye Ekonomisinde Dışa Açılma ve Gelir Eşitsizlikleri İlişkisi”, Yönetim ve Ekonomi, 18(1), ss.87-104.
  • GUİDOTTİ, P.E., RODRİGUEZ, C.A.; (1992), Dollarization in Latin America: Gresham Law's in Reverse?. IMF Staff Papers, http://www.ucema.edu.ar/, (Erişim Tarihi: 04.03.2012).
  • HEKİM, D.; (2008), “Para İkamesi Histerisi: Türkiye Örneği”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(1), ss.27–43.
  • JOHANSEN, S. & JUSELIUS, K.; (1990). “Maximum likelihood estimation and inference on co-integration with applications to the demand for Money”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52 (2), 169-210.
  • KAMİN, S., ERICSSON, N.R. (1993), “Dollarization in Argentina, Board of Governors of the Federal Reserve System”, International Finance Discussion Paper No. 460, http://www. federalreserve .gov/ pubs/ifdp/ 1993/460/ifdp460.pdf, (Erişim Tarihi: 21.02.2012).
  • KAPLAN, M., KALYONCU, H., YÜCEL, F.; (2008), “Currency Substitution: Evidence from Turkey”, International Research Journal of Finance and Economics, 21, ss.158–162.
  • KRUEGER, R., H.A,J.; (1996), Measurement of Cocirculation of Curriencies, The Macroeconomics of International Currencies Theory, Policy and Evidence, Edited by P.Mizen and E.Pentecost, Edward Elgor Publishing, pp. 60-77.
  • KURAL, V.; (1997), Para İkamesi Altında Enflasyonist Finansman, Hazine Dergisi, 5, http://www.treasury.gov.tr/articles, (Erişim Tarihi: 03.01.2012).
  • KIVILCIM, M.Ö., US, V.; (2006), “Dolarizasyon Sürecinde Son Gelişmeler: Türkiye Ekonomisi Örneği”, TİSK Akademi, 1(2), ss.98–115.
  • LANEY, L., CHRIS, O., RADCLIFFE, D., WILLETT, T.D.; (1984), Currency Substitution: Comment, Southern Economic Journal, 50(4), pp. 1196–1200.
  • MARQUEZ, J.; (1985), Money Demand in Open Economies: A Currency Substitution Model for Venezuela. International Finance Discussion Paper 265, http://www.federalreserve. gov/ pubs/ifdp 1985/265/ifdp265.pdf, (Erişim Tarihi: 14.04.2012).
  • MACKINNON, R. I.; (1996), Direct and Indirect Concepts of International Currency Substitution ,Macroeconomics of International Currencies: Theory, Policy and Evidence, P. Mizen and E.Pentecost, Brookfield.
  • MACKINNON, R.; (1982), “Curreny Substitution and Instability in The World Standartd”, American Economic Review 77, 5
  • MELVİN, M.; (1985), Currency Substitution and Western European Monetary Unification. Economica, 52(205), pp.79–91.
  • MILES, M. A.; (1981), “Currency Substitution: Some Further Results and Conclusions”, Southern Economic Journal, 48(1), pp.78–86.
  • MONGARDINI, J., MUELLER, J.; (1999), Ratchet Effects in Currency Substitution: An Application to the Kyrgyz Republic. International Monetary Fund Working Paper, 102/99, http://papers. ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=880629, (Erişim Tarihi: 13.03.2012).
  • MUELLER, J.; (1994), “Dollarisation in Lebanon”, IMF Working Paper 129/94, http://papers.ssrn.com/sol3/ papers.cfm? abstract_id=883886, (Erişim Tarihi: 12.03.2012).
  • NARAYAN, P.K.; (2005), “The Saving And Investment Nexus for China:Evidence From Cointegration Tests”, Applied Economics, 17(37), pp.1979-1990.
  • NICOLO,D.G., HONOHAN, P ve IZE,A.; (2003), “Dollarization of the Banking System: Good or Bad?”, IMF Çalışma Tebliği, No.03/146.
  • ORTIZ, G.; (1983), “Currency Substitution in Mexico: The Dollarization Problem”, Journal of Money Credit and Banking, 15(2), pp.174–185.
  • OOMES, N ve OHNSORGE,F.; (2005), “Money Demand and Inflation in Dollarized Economies: The Case of Russia”, IMF Çalışma Tebliği, No: 05/144.
  • OSKOOEE, M., TECHARATANACHAİ, A.; (2001), “Currency Substitution in Tailand”, Journal of Policy Modelling, 23, pp.141-145.
  • ÖNDER, T.; (2005), Para Politikası: Araçları, Amaçları ve Türkiye Uygulaması, Uzmanlık Yeterlilik Tez, Ankara.
  • ÖZKARAMETE, N.; (1996), “Türkiye'de Dolarizasyon ve Para İkamesi”, Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 7(20), ss.99–106.
  • PESARAN H. M. and SHIN, Y.; (1997), “An Autoregressive Distributed Lag Modelling Approach to Cointegration Analysis”, Department of Applied Economics, University of Cambridge, England,
  • PESARAN, H.M., SHIN, Y., SMİTH, R.J.; (2001), “Bounds Testing Approaches To The Analysis of Level Relationships”, Journal of Applied Econometrics, 16(3), pp.289-326.
  • PESARAN, B. and PESARAN, M. H.; (2009), Time Series Econometrics Using Microfit5.0, New York: Oxford University Press Inc.
  • RAMİREZ-ROJAS, C. I.; (1985), “Currency Substitution in Argentina, Mexico and Uruguay”, IMF Staff Papers, 35, pp. 629- 667.
  • RENNHACK, R ve NOZAKİ, M.;(2006), “Financial Dollarization in Latin America”, IMF Çalışma Tebliği, No: WP 06/7.
  • ROGERS, J.H.; (1992), “The Currency Substitution Hypothesis and Relative Money Demand in Mexico and Canada”, Journal of Money, Credit and Banking, 24(3), pp.300–318.
  • ROJAS-SUAREZ, L.; (1992), Currency Substitution and Inflation in Peru. IMF Working Paper, No: 92 /33.
  • SARAÇ, B.T.; (2010), “Enflasyon ve Para İkamesi İlişkisi: Türkiye Ekonomisi İçin Ekonometrik Bir Analiz (1994:01-2009:12)”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), ss.147-152.
  • SARI, İ.; (2007), Makroekonomik Değişkenlerin Dolarizasyon Sürecine Etkisi: Ampirik Bir Yaklaşım. Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara, http://www.tcmb.gov.tr/kutuphane/TURKCE/tezler/ ilkersari. pdf (Erişim Tarihi: 12.04.2012).
  • SAVASTANO, M. A. (1996). Dollarization in Latin America: Recent Evidence and Some Policy Issues. IMF Working Paper. WP 96/04, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id =882905, (Erişim Tarihi: 14.04.2012).
  • SELÇUK, F.; (1994), Currency substitution in Turkey, Applied Economics, 26(5), pp.509–518.
  • SEREL, A., DARICI, B., (2006). Para İkamesini Etkileyen Faktörler: Türkiye Uygulaması. Kocaeli SBE dergisi (11) 1: 150- 167.
  • SEVÜKTEKİN, M., NARGELEÇEKENLER, M.; (2007a). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi. Nobel Yayın Dağıtım, Geliştirilmiş 2. Baskı, Ankara.
  • TAŞÇI, H.M., DARICI, B.; (2008), Türkiye’de Para İkamesi ve Ters Para İkamesinin Döviz Kuru Aracılığıyla Senyoraj Geliri Üzerine Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(3), ss.89–104.
  • TAŞÇI, H.M., DARICI, B., ERBAYKAL, E.; (2009), “Ters Para İkamesi Süreci ve Döviz Kuru Oynaklığı: Türkiye Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(1), ss.102–117.
  • TERZİ, H., KURT, S.; (2007), Dolarizasyon, Enflasyon ve Reel Döviz Kuru İlişkisinin VAR Analizi ile Tespiti. 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi, 24–25 Mayıs 2007 – İnönü Üniversitesi, Malatya, http://web.inonu.edu.tr/~eisemp8/bildiripdf/ terzi-kurt.pdf, (Erişim Tarihi: 16.02.2012).
  • THOMAS, L. R.; (1985), Portfolio Theory and Currency Substitution. Journal of Money, Credit and Banking, 17(3), pp.347– 357.
  • Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar, Resmi Gazete, No. 20249, http://www.tcmb.gov.tr/yeni/mevzuat/ DISILISKILER/32sayilikarar.htm,
  • US, V.; (2003), Analyzing the Persistence of Currency Substitution Using Ratchet Variable: The Turkish Case. Emerging Markets, Finance and Trade, 39(4), pp.58–81.
  • YAMAK, N., YAMAK, R.; (1997), “Para İkamesi (Dolarizasyon) ve Türkiye Örneği”, Doç. Dr. Yaman Aşıkoğlu'na Armağan, SPK Yayınları, Yayın No: 56, ss.1–11.
  • YILDIRIM, J.;(2003), “Currency Substitution and the Demand for Money in Five European Countries”, Journal of Applied Economics, November, 361-383.
  • YILMAZ, D.; (2006), “Dollarization: Consequences and Policy Options”, TCMB Dollarization: Consequences and Policy Options, Uluslararası Konferans, http://www3.tcmb.gov.tr/dollarization/ sunumlar/yilmaz.pdf
  • WOOLDRIDGE, Jeffry, M.,(2002), Introductory Econometrics, A Modern Approach 2E, ISBN-10: 0324113641.
Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi-Cover
  • ISSN: 1307-7112
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1963
  • Yayıncı: İSTANBUL OKAN ÜNİVERSİTESİ
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Orijinal günah göstergelerinde kurumsal yapı ve yurt içi borçlanma piyasasının etkisi: Türkiye üzerine bir değerlendirme

HARUN BAL, Pınar ÖZDEMİR

Altı sigma müşteri değeri projelerinin seçiminde kalite fonksiyon yayılımı (KFY) yaklaşımının kullanılması

ONUR ÖZVERİ, A. Cansu GÖK

Kriz ortamında turizm işletmelerinin pazarlama anlayışındaki farklılıklar: Mısır ve Tunus siyasal krizlerinin Türkiye'ye yansıması

BURHANETTİN ZENGİN, İSMAİL ŞAHİN

Merkeziyetçilikten hiyerarşik yönetişime: Polonya'da bölge politikaları

AZİZ TUNCER

Türkiye'de istihdam politikalarının bulanık veri zarflama analizi yöntemiyle etkinlik analizi

NOYAN AYDIN

Küreselleşen dünyada para krizi olgusu

FUAT SEKMEN, murat kürkcü

Para ikamesi ve para ikamesinin belirleyicileri: Ekonometrik bir uygulama (1990-2010 Türkiye örneği)

Erkan DEMİRBAŞ, M. Veysel KAYA