Prof. Dr. Ahmet Noyan’ın hayatı ve akademik çalışmaları

Amaç: Bu çalışma, Türk Veteriner Hekimliğinin önemli yapı taşlarından olan fizyoloji alanının duayen akademisyenlerinden 103 yaşını dolduran meslek çınarımız Prof. Dr. Ahmet Noyan’ın hem bilimsel yaşam öyküsünü ortaya koymak hem de veteriner hekimliği biyografi arşivine katkı sağlamak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Gereç ve Yöntem: Çalışmanın materyalini Prof. Dr. Ahmet Noyan’ın Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi arşivinde bulunan özlük dosyaları ve özel arşivinde olan orijinal dokümanlar oluşturmuştur. Konu ile ilgili eksik bilgiler yüz yüze röportaj yapılarak tamamlanmıştır. Belge analizi sonucunda elde edilen bilgiler retrospektif olarak değerlendirilerek yazıya aktarılmıştır. Arşiv belgelerinin künyeleri ve gerekli açıklamalar dipnotlarda belirtilmiştir. Bulgular: Prof. Dr. Ahmet Noyan, YZE Veteriner Fakültesinden 1940 yılında mezun olmuş, fakültenin Fizyoloji Enstitüsünde 1943 yılında asistan olarak göreve başlamıştır. Lisansüstü eğitimini 1949 yılında ABD’de tamamladıktan sonra ülkesine dönen Noyan, 1951’de doçent, 1961’de profesör unvanı almış ve 1973’den itibaren Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji AD ve sonra Fen Fakültesi Biyoloji Bölümünde çalışmalarını sürdürmüştür. Meslek yaşamında 40 yılı aşkın sürede ulusal ve uluslararası alanda birçok bilimsel ve mesleki faaliyetlerde bulunan Noyan, 1984 yılında emekliye ayrılmıştır. Ülkemizde hayvan biyolojisinde radyoizotop araştırmalarına öncülük eden Noyan’ın alanında sıradışı bir başarı örneği olarak nitelendirilen “Yaşamda ve Hekimlikte Fizyoloji” adlı dev eseri, 19 baskısı ile tıp ve veteriner hekimliği öğrencilerinin başucu kitapları arasına girmiştir. Bilimsel kimliğinin yanı sıra şiir ve resim sanatına da ilgi duyan Noyan; Türkiye’de günümüzde kullanılan veteriner hekimliğine ait meslek amblemini de tasarlayıp çizen kişi olarak tarihe geçmiştir. Öneri: Veteriner hekimliği mesleğinde iz bırakan meslek büyüklerimizin biyografi çalışmaları veteriner hekimliği tarihi alanında yapılan çalışmalar arasında önemli bir yere sahiptir. Belli bir alanda emeği geçen, alana katkı sunan, diğer meslek büyüklerinin de biyografilerinin çalışılması genç meslektaşlara öncülük ederek motivasyon sağlayacağından, biyografi çalışmalarının lisans ve/veya lisansüstü derslerde müfredata eklenerek işlenmesi önerilebilir

Life story and academic studies of Prof. Dr. Ahmet Noyan

Aim: This study was carried out in order to reveal the scientific life story of 103 year old Prof. Dr. Ahmet Noyan, who left a mark in the veterinary profession, as well as to contribute to the biography archive of veterinary medicine. Materials and Methods: Prof. Dr. Ahmet Noyan's personal files in the archive of Ankara University Faculty of Veterinary Medicine and original documents in his private archive were created. Missing information on the subject was completed by interviewing face to face. The information obtained from the document analysis was evaluated retrospectively and transcribed. Identification of archive documents and necessary explanations are given in footnotes. Results: Professor Dr. Ahmet Noyan who is a doyen academician of physiology which is one of the basic constituents of Turkish Veterinary Medicine; graduated from the HAI VF in 1940, and took up a position as an assistant in 1943. After completing his graduate education in the USA in 1949, Noyan returned to his country, became an associate professor in 1951 and a professor in 1961. Since 1973 he has continued his studies in the Department of Physiology at HUFM of Science Department of Biology. Noyan, who has been involved in many scientific and professional activities in national and international fields for more than 40 years in his professional life, retired in 1984. His book named “Physiology in Life and Medicine", which is described as an extraordinary example of success in his field, has become one of the bookmarks of medical and veterinary medicine students with its 19 edition. He was the pioneered of radioisotope researches in animal biology in Turkey and was deemed worthy of various awards as a scientist. Noyan, who went down in history as the person who also designed and drew the occupational emblem of veterinary medicine used today in Turkey, is interested in poetry and painting. Conclusion: Biography studies of the elderly professionals who left their marks to the veterinary medicine have important place in history writings. Studying the biographies of elderly professionals and adding relevant courses to the curriculums can be suggested as they provide motivation and inspiration to the younger colleagues.

PDF

___

Başağaç RT, Öztürk R, 2003. Veteriner Hekimliği Tarihinde İz Bırakanlar: Naki Cevat Akkerman. Türk Vet Hek Bir Derg, 3(1-2), 45-47.
Koç A, Küçükaslan Ö, 2008. Türkiye’de Veteriner Hekimliği Ambleminin Tarihsel Gelişimi, Vet Hekim Der Derg, 79(3), 31-36.
Küçükaslan Ö, Yerlikaya N, 2016. Veteriner Hekimliği Tarihi ve Deontoloji Alanı Akademisyenlerinin Biyografi Çalışmaları Bibliyografyası. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(45), 282-287.
Noyan A, 1951. Ekmeden Biçiyoruz, Türk Vet Hek Der Derg, 21(59 -60), 197.
Noyan A, 1964. İmtiyazsız Sınıfsız Kaynaşmış Bir Kitleyiz. Türk Vet Hek Der Derg, 34(5-6), 197-198.
Noyan A, 1979. Yaşamda ve Hekimlikte Fizyoloji. Meteksan Limited Şirketi, Ankara.
Noyan A, 2006. Nirvana (Şiirleşmiş Özlü Sözler), Ankara. Sipahi C, 2008. Röportaj: Prof. Dr. Ahmet Noyan, Vet Hekim Der Derg, 79(3),15-18.
Türk Veteriner Hekimler Birliği (TVHB) 2009. Konsey Faaliyetleri, Türk Vet Hek Bir Derg, 9(1-2),50-51.
Yerlikaya N, Küçükaslan Ö, 2016. Prof. Dr. Abdullah Mahir Büyükpamukçu: Yaşamı, Eserleri ve BilimTarihindeki Yeri, 5.
Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu, 25-27 Mayıs 2016, Bildiri Özetleri Kitabı s.105, Bursa. Sonnot 1
Prof. Dr. Ahmet Noyan ile kişisel görüşme, 23.12.2010. Ankara. 2
Prof. Dr. Ahmet Noyan’a ait personel-özlük dosyaları, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlık Arşivi. 3
Prof. Dr. Ahmet Noyan ile kişisel görüşme, 25.01.2018. Ankara. ⁴YZE Veteriner Fakültesi Dekanlığının Rektörlük makamına gönderdiği 22.04.1943 tarih ve 253 sayılı yazı.
5YZE Veteriner Fakültesi Dekanlığının Rektörlük makamına gönderdiği 28.04.1943 tarih ve 278 sayılı yazı.
6YZE Veteriner Fakültesi Dekanlığının Rektörlük makamına gönderdiği 14.05.1943 tarih ve 327 sayılı yazı.
7YZE Veteriner Fakültesi Dekanlığının Rektörlük makamına gönderdiği 31.07.1943 tarih ve 566/366 sayılı yazı.
8T.C. Yüksek Ziraat Enstitüsü İdare Müşavirliğinin 10.04.1945 tarih ve 724/9343 sayılı yazı.
9Prof. Dr. Mahir Pamukçu (literatürde soyadı Büyükpamukçu olarak da geçer) veteriner hekimliği eğitiminde patoloji alanının akademisyenlerinden biridir. Pamukçu’ya uzun yıllar süren kanser araştırmaları nedeniyle tıp alanında önemli bir dergi olan “Cancer Research”ün 1974 yılı kapak sayfasında yer verilmiştir Pamukçu; yaptığı uzun araştırmalar neticesinde dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de sıkça görülen sığır mesane kanserlerinin oluşumunda eğrelti otunun (Pteridum aquilium) kansorojen etkisini saptamıştır. Bu buluşuyla 1976 yılında Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu tarafından “Bilim Ödülü”ne layık görülmüştür (Yerlikaya ve Küçükaslan 2016).
10Yapılan arşiv taramalarında Reşat Aktan ile ilgili bir bilgiye rastlanmamıştır. 11TC Tarım Bakanlığı Ziraat Vekaleti Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü İdari Müşavirliğinin Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Rektörlüğüne gönderdiği 05.06.1946 tarih ve 239 sayılı yazı.
12Noyan A: A cytological study of the normal bone marrow in dogs, with special reference to biopysy methods” The Ohio State University.1947.s.81.
13Noyan A: A study of bone marrow in farm animals. Dissertation .The Ohio State University. 1949.s.122
14Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Fizyoloji Enstitüsünün Veteriner Fakültesi Dekanlığına gönderdiği 13.12.1951 tarih ve 274 sayılı yazı.
15Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Fizyoloji Enstitüsünün Veteriner Fakültesi Dekanlığına gönderdiği 13.11.1949 tarih ve 57 sayılı yazı.
16Noyan A: Koyunlarda Piroplasmosis Theileriosis ve Anaplasmosiste Kemik İliği Biyopsisi,1951.s.119.
17Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığının Fizyoloji Enstitüsü Müdürlüğüne gönderdiği 27.11.1951 tarih ve 252 sayılı yazı ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığının Fizyoloji Enstitüsü Müdürlüğüne gönderdiği 27.12.1951 sayılı yazı.
18TC Tarım Bakanlığının Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığına gönderdiği 16.01.1952 tarih ve 600/68 sayılı yazı.
19TC Tarım Bakanlığının Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığına gönderdiği 18.02.1952 tarih ve 32 sayılı yazı.
20Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Profesörler Kurulunun 16.06.1954 tarihli Kararı ve TC. Tarım Bakanlığı Ziraat Vekaleti Müdürlüğünün Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığına gönderdiği 11.06.1954 tarih ve 3154 sayılı yazı.
21TC. Tarım Bakanlığı Ziraat Vekaleti Müdürlüğünün Ankara Üniversitesi Rektörlüğüne gönderdiği 23.02.1954 tarih ve 11389 sayılı yazı.
22Yapılan belge analizinde tespit edilen hastalığın adıyla ilgili bir bilgiye rastlanmamıştır. 23Ankara Üniversitesi Zat İşleri Müdürlüğünün Veteriner Fakültesi Dekanlığına gönderdiği 17.04.1954 tarih ve 31-637,429,876 sayılı yazıları 24Prof. Dr. Ahmet Noyan’ın özel arşivi.
25Ankara Üniversitesi Rektörlüğünün Veteriner Fakültesi gönderdiği 08.02.1955 tarih ve 359-480 sayılı yazı ve Ankara Üniversitesi Zat İşleri Müdürlüğünün Veteriner Fakültesi Dekanlığına gönderdiği 29.04.1955 tarih 31-637 sayılı yazı ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığının Rektörlük Makamına gönderdiği 3 Aralık 1956 tarih ve 3691 sayılı yazı.
26Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Profesörler Kurulunun 28.06.1954 tarih ve 154/81 sayılı kararı, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığının Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanlığına gönderdiği 09.10.1957 tarih ve 266.5/2150 sayılı yazı.
27Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Profesörler Kurulunun 21.10.1957 tarihli kararı.
28Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığının Fizyoloji Kürsüsü Profesörlüğüne gönderdiği 17.03.1972 tarih ve 1274 sayılı yazı.
29 Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Profesörler Kurulunun 01.03.1972 tarihli ve 54 sayılı kararı
30Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığının Rektörlük Makamına gönderdiği 25.04.1960 tarih ve 1698 sayılı yazı.
31Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Profesörler Kurulunun 15.07.1960 tarih ve 86 sayılı kararı ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığının Rektörlük Makamına gönderdiği 21.07. 1960 tarih ve 3061 sayılı yazı.
32Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığının Rektörlük Makamına Gönderdiği 11.05.1961 tarih ve 2275 sayılı yazı. 33Başbakanlık Atom Enerjisi Komisyonu Genel Sekreterliği Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığına gönderdiği 22.01.1962 tarih ve 3210 sayılı yazı. 34 Enerji Ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Atom Enerjisi Komisyonu Genel Sekreterliğinin Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığına gönderdiği 27.04.1965 tarih ve 3520-13-65 sayılı yazı.
35Doç. Dr. Kaya Göksoy ile kişisel görüşme.11.02.2010.Ankara.
36Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığının Fizyoloji Kürsüsüne gönderdiği 30.03.1966 tarih ve 721 sayılı yazı Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Profesörler Kurulunun 17.03.1966 tarih 35 sayılı kararı.
37Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığının Fizyoloji Kürsüsü profesörlüğüne gönderdiği 18.11.1972 tarih ve 6163 sayılı yazı.
38Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Profesörler Kurulunun 22.11.1972 tarih ve 275 sayılı kararı.
39Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığının Rektörlük makamına gönderdiği 13.09.1973 tarih ve 6325 sayılı yazı.
40Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Profesörler Kurulunun 16.05.1973 tarih ve 153 sayılı kararı.
41Phi Zeta Scientific Society Delta Chapter The Ohia State University, Türk Veteriner Hekimleri Derneği, Türk Hematoloji Derneği, Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği, American Association For The Advancement of Science dernekleri tarafından çıkartılan dergiler.
42Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Veteriner Hekimliği Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı Arşivi.
431952 yılında Sivas'ta doğan sanatçı ilk ve orta öğrenimini Ankara'da tamamladıktan sonra Mali Bilimler ve Muhasebecilik Yüksek Okuluna devam etmiştir. İlk yıllarda desen ve karikatür, daha sonra da pastel çalıştıktan sonra 1987 yılında suluboyaya başlamıştır. Sanatçı, suluboyanın saydam dokusunu koruyarak, yumuşak ve şiirsel resimler yapmaktadır. Birleşmiş Ressamlar ve Heykeltraşlar Derneği ve Suluboya Ressamları Grubu üyesi olan Orhan Gürel'in yurtiçi ve yurt dışında çok sayıda koleksiyonda eserleri bulunmaktadır.
44VET 2011 Türkiye etkinlikleri kapsamında 29.03.2011 tarihinde, TBMM Şeref Holünde Veteriner Hekim Ressamlar Resim Sergisi düzenlenmiştir. Etkinliğe 21 veteriner hekim ressam katılmıştır.
45TVHB haber: Erişim link: [https://tvhb.org.tr/2010/04/01/veteriner-hekim-ressamlar-sergisi/ ] Erişim Tarihi:12.12.2020. ,Meclis Bülteni;Erişim link[https://www.tbmm.gov.tr/eyayin/GAZETELER/WEB/MECLIS%20BULTENI/2469_2011_0000_0170_0000/0091.pdf] Erişim Tarihi:10.11.2020.
46Ahmet Noyan’a kitabı için yazılan takdir ve teşekkür yazılarından örnekler: Prof. Dr. Baria Öztaş; İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı (07.11.1995), Prof. Dr. Ömer Yiğitbaşı; Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi Eski Rektörü, Dr. Cemil Özcan; Hacettepe Tıp Fakültesi mezunu ,Prof. Dr. Yunus Müftü; Hacettepe Üniversitesi Çocuk Hastanesi Başhekimi, Prof. Dr. Alaeddin Akcasu; İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Mezunu, Prof. Dr. Hamit Özgönül Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Bölümü,Prof. Dr.Saime Özarslan İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü, Prof. Dr .Ayla Süer; İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi mezunu, Dr. Leo K. Bustad: Dean and Prof.of.Physiology Washington State Universty, Dr. H. G.Downie ; Prof.Of Physiology Universty of Guelph.
47 Ontario Veteriner Koleji Fizyoloji Bilimler Departmanın Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanlığına yazdığı 17.01.1966 sayılı yazı.