The Effects of Differences in the Configurations of Knowledge Maps (k-map)

Problem Durumu : Bir metindeki bilgilerin öğrenilmesinde kullanılan tekniklerinden biri de bilgi haritalarıdır. Bilgi haritası bir metindeki önemli sözel bilgilerin ve bu bilgiler arasındaki ilişkilerin şematik olarak gösterilme biçimidir. Bilgi haritasında, metnin ana düşüncesi ile ilgili temel kavram, temel kavramla ilgili alt kavramlar, bunlarla ilgili önemli bilgiler(özellikler, tanımlar, türler, örnekler) özetlenerek, “çerçeve” adı verilen değişik geometrik biçim ve boyuttaki şekiller içine yazılır. Bilgi haritalarının diğer boyutu ise, çerçeveler arasındaki ilişkiyi gösteren bağlardır. Yapılan araştırmalarda bilgi haritasında gerek Gestalt ilkelerinin kullanımının gerekse harita özelliklerindeki farklılıkların bilgiyi öğrenme ve hatırlama sürecine etkileri üzerinde durulmuştur. Araştırmacılar, algısal sistemin işleme özellikleri ile uyumlu ve benzer biçimde düzenlenmiş bilgi haritalarının (örneğin; Gestalt ilkelerini - simetri, yakınlık ve süreklilik kullanan) bu ilkeleri içermeyen haritalardan daha etkili olması gerektiğini öne sürmüşlerdir. Bu çalışmada hem geştalt örgütleme ilkelerinden benzerlik ve yakınlığı uygulayarak hem de farklı bağ yapılarını kullanılarak zenginleştirilen bilgi haritasının, kontrol grubunda kullanılan tipik bilgi haritasından haritadaki bilgiyi öğrenme ve hatırlama düzeyi üzerinde daha çok etkili olacağı düşünülmüştür. Araştırmanın Amacı : Bu çalışmanın amacı, yapısal farklılıkları olan bilgi haritalarının bilgiyi öğrenme ve hatırlama düzeyi üzerine etkililiğini incelemektir. Böylece, hem harita yapılarındaki farklılıkların etkilerine ilişkin nispeten sınırlı olan araştırmalara katkıda bulunmak istenmiş hem de etkili bir grafiksel gösterimin nasıl oluşturulacağı (ya da bir grafiksel gösterimin bir diğerinden niçin daha etkili olabileceği) açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın Yöntemi : Araştırmada kontrol gruplu ön-test son-test deney deseni kullanılmıştır. Araştırma için ilköğretim 8.sınıflar arasından, ön-test ve uzay ilişkileri testi sonuçlarına göre aralarında anlamlı farklılık olmayan iki sınıf seçilmiştir. Araştırmaya deney grubunda 31, kontrol grubundan 19 öğrenci katılmıştır. Araştırmada bilgi haritası oluşturulmak üzere “Maslow un ihtiyaçlar Hiyerarşisi” başlıklı psikoloji ile ilgili bir metin seçilmiştir. Metin araştırmacı tarafından iki farklı türde bilgi haritasına dönüştürülmüştür. Deney grubunun bilgi haritası, benzerlik ve yakınlık ilkeleri ile farklı özellikte bağ yapıları kullanılarak geliştirilmiştir. Kontrol grubunun bilgi haritası ise tipik bilgi haritası yapısındadır. Benzerlik için, aynı tür bilgiler aynı geometrik şeklin içine yazılmıştır. Ayrıca, aynı tür bilgiler aynı yazı rengi ile yazılmıştır. Haritadaki her alt başlığın kendi içinde bir bütünlük oluşturduğunu göstermek için de alt başlıklar ve onlarla ilgili önemli bilgileri içeren geometrik şekiller, alt alta ve birbirine yakın yerleştirildikten sonra tek bir çerçeve içine alınarak yakınlık sağlanmıştır. Deney grubunda kullanılan bilgi haritasında bağ yapıları şöyle oluşturulmuştur: Bilgiler arasında dinamik bir ilişkiyi gösteren “öncelik-sonralık” ilişkisi, kalın çift ok başları ile gösterilmiştir. Ayrıca, alt başlıklar arasındaki hiyerarşiyi göstermek için çerçeveler arasında çizilen oklar sayfaya yukarıdan aşağıya doğru merdiven biçiminde yerleştirilmiştir. Örnekler, çıkarımsal bilgiler olduğu için kesik, kesik çizgilerden oluşan oklarla gösterilmiştir. Diğer bilgiler (tanım, özellik vb) ise, durağan düz çizgili oklarla gösterilmiştir. Her bir okun üzerine ne tür bir ilişkiyi gösterdiğini belirten kısaltılmış etiketler (örneğin; Tanım: Ta) yazılmıştır. Kontrol grubunda ise tipik bir bilgi haritası kullanılmıştır. Bu haritada tüm çerçevelerde aynı geometrik şekil kullanılmıştır. Tüm bağlar aynı yapıda (durağan) kullanılmıştır. Öğrencilerin bilgi haritasında sunulan bilgileri öğrenme ve hatırlama düzeylerini ölçmek için araştırmacı tarafından geliştirilen 31 soruluk çoktan seçmeli test kullanılmıştır. Testin (KR-20) güvenirlik katsayısı 0,95 olarak belirlenmiştir. Araştırma öncesinde öğrencilerinin görsel-uzamsal yetenek düzeyleri “uzay ilişkileri” testi ile ölçülmüştür. Bu amaçla 8–12. sınıflardaki öğrencilerin temel bazı yeteneklerini ölçmek amacıyla geliştirilmiş olan farklı yetenek testi A formunun Türkçeye uyarlanan 40 maddelik “uzay ilişkileri alt testi uygulanmıştır. Araştırmada şu işlemler yapılmıştır: Bilgi haritaları dağıtılmadan önce her iki gruba da bilgi haritası ile ilgili 20 dakika açıklama yapılmıştır. Ardından deney grubu öğrencileri zenginleştirilmiş bilgi haritasını, kontrol grubu öğrencileri, tipik bilgi haritasını 25 dakika süreyle çalışmışlardır. Bu işlemden bir gün sonra her iki gruba da öğrenme düzeyi testi (son test) uygulanmıştır. Bu testten 15 gün sonra gruplara aynı test hatırlama düzeylerini ölçmek amacıyla tekrar uygulanmıştır. Araştırmada test sonuçlarının analizi t-testi ile yapılmıştır. Araştırmanın Bulguları : Araştırma sonuçları, zenginleştirilmiş bilgi haritasından çalışan deney grubu öğrenciler ile tipik bilgi haritasından çalışan kontrol grubu öğrencilerinin bilgi haritasındaki bilgileri öğrenme düzeyleri arasında anlamlı bir fark olmadığını göstermektedir. Ancak, araştırmamızda, zenginleştirilmiş bilgi haritasından çalışan deney grubu öğrencileri tipik bilgi haritasından çalışan kontrol grubu öğrencilerden daha fazla bilgiyi hatırlamışlardır. Araştırmanın Sonuç ve Önerileri : Araştırmamızda, yazı rengi ve geometrik şekillerle benzerliğin, öğeleri birbirine yakın yerleştirip tek bir çerçeve içine alarak yakınlığın ve farklı bağ yapılarının kullanılması ile bilgi haritasının bilgiyi örgütleyici özelliğini zenginleştirmiştir. Bu zenginleştirme bilgiyi kodlama sürecini etkileyerek hatırlama düzeyini artırmıştır. Bilgi haritaları yapılırken, algısal örgütleme ilkelerinden benzerlik ve yakınlık ile farklı bilgi türleri için farklı bağ yapılarını kullanmak, bilgiyi hatırlama düzeyini artırılabilir. Okullarda bilginin uzun süreli hatırlanması

Bilgi Haritalarındaki Yapısal Farklılıkların Etkileri

Problem Statement: In this study, the effects of a knowledge map (k-map) are enhanced by combining Gestalt’s similarity and proximity principles with different link structures on the levels of knowledge acquisition and recall, and thus presented on a map with those of typical knowledge maps. A K-map is a means of schematically displaying verbal knowledge and relationships among the pieces of this knowledge. Purpose: The purpose of this study is to investigate the effects of k-maps with structural differences on the levels of knowledge acquisition and recall. In this way, it demonstrates why one graphical display may be more effective than another. Methods: In the present study, pre- and post-test experimental design is used with a control group. The participants are primary school eighth graders. There were 31 students in the experimental group and 19 students in the control group. For the study, a text titled “Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi” was selected. A test consisting of 31 multiple-choice type questions was used to measure the students’ levels of acquisition and recall. The reliability coefficient of the test was found to be 0.95. Findings and Results: In the study, it was found that there is no significant difference between the acquisition level of the experimental group using the enhanced knowledge map and that of the control group using the typical knowledge map. However, the students in the experimental group recalled more information than those in the control group. Recommendations: While designing k-maps, the use of similarity and proximity principles of Gestalt, together with different link structures for different types of knowledge may increase the level of recall. Considering the importance of long-term recall at schools, it is advisable to draw on the findings of the present study while designing teacher-made maps.

PDF

___

Amer, A.A. (1994). The effect of knowledge-map and underlining training on the reading of scientific texts. English for Specific Purposes, 13(1), 35-45.
Bahr, G.S. & Dansereau, D.F. (2005). Bilingual knowledge map (bik maps) as a presentation format: delayed recall and training effects. The Journal of Experimental Education, 73(2), 101-118.
Berkowitz, S.J. (1986). Effect of instruction in text organization on sixth-grade students’ memory for expository reading. Reading Research Quarterly, 21, 161-178.
Çınar, İ. (2002). Bilgi yönetiminde bilgi haritalarının işlevi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8, 96-100.
Dees, S. M., Dansereau, D.F., Peel, J.L., Boatler, J.L., & Knight, K. (1991). Using conceptual matrices, knowledge maps and scripted cooperation to improve personal management strategies. J. Drug Education, 21(3), 211-230.
Duban, N. (2006). İlköğretim 5.sınıf fen bilgisi dersinde öğrencilere kazandırılan öğrenme strarejilerinin öğrencilerin akademik başarıları üzerine etkisi. Eurasian Journal of Educational Research, 22, 111-120.
Erden, M. & Akman, Y. (1995). Eğitim psikolojisi [Educational psychology]. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
Fleming, M.L. (1987). Displays and Communications. In R.M.Gagne (Eds.), Instructional technology: foundations (pp.233-257). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Hall, R.H., Dansereau, D.F., & Skaggs, L.P. (1992). Knowledge-maps and the presentation of related information domains. Journal of Experimental Education, 61(1), 5-18.
Hall, R.H. & Sidio-Hall, M.A. (1994). The effect of colour enhancement on knowledge map processing. Journal of Experimental Education, 62 (3), 209-217.
Jones, B.F., Pierce, J., & Hunter, B. (1989). Teaching students to construct graphic representations. Educational Leadership, 46(4), 20-25.
Kosslyn,S.M. (1989). Understanding charts and graphs. Applied Cognitive Psychology, 3(3), 185-226.
Lambiotte, J.G., Dansereau, D.F., Cross, D.R., & Reynolds, S.B. (1989). Multi-relational semantic maps. Educational Psychology Review, 1, 331-367.
Lambiotte, J.G. & Dansereau, D.F. (1992). Effect of knowledge maps and prior knowledge on recall of science lecture content. Journal of Experimental Education, 60(3), 189-201.
Mc Cagg, E.C. & Dansereau, D.F. (1991). A convergent paradigm for examining knowledge mapping as a learning strategy. Journal of Educational Research, 84(6), 317-324.
Nesbit, J.C. & Olusola, O.A. (2006). Learning with concept and knowledge maps: a metaanalysis. Review of Educational Research, 76(3), 413-448.
O’Donnell, A.M. (1993). Searching for information in knowledge maps and texts. Contemporary Educational Psychology, 18, 212-239.
O’Donnell, A.M.(1994). Learning from knowledge map: the effects of map orientation. Contemporary Educational Psychology, 19, 33-44.
O’Donnell, A.M., Dansereau, D.F., & Hall, R.H. (2002). Knowledge maps as scaffolds for cognitive processing. Educational Psychology Review, 14(1), 71–85.
Özgüven, İ.E. (2002). Psikolojik testler. PDREM Yayınları. Ankara: Sistem Ofset.
Rewey, K.L., Dansereau, D.F., Skaggs, L.P., Hall, R.H., & Pitre, U.(1989). Effects of scripted cooperation and knowledge maps on the processing of technical material. Journal of Educational Psychology, 81(4), 604-609.
Scevak, J. J., Moore, P.J., & Kirby, J.R. (1993). Training students to use maps to increase text recall. Contemporary Educational Psychology, 18, 401–413.
Senemoğlu, N. (1989). Gelişim, öğrenme ve öğretim. Ankara: Spot Matbaası.
Shah, P. & Hoeffner, J. (2002). Review of graph comperehension research: Implications for instruction. Educational Psychology Review, 14(1), 47-69.
Sönmez, V. (2001). Program geliştirmede öğretmen el kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
Şahin, M. (1983). İş İdaresinin temel kavramları. Anadolu Üniversitesi Yayınları. Ankara: Meteksan Matbaası.
Şeker, H. & Gençdoğan, B. (2006). Psikoloji ve eğitimde ölçme aracı geliştirme [Developing measurement scales in education and psychology].Ankara: Nobel Yayınları.
Şen, A.İ. & Aykutlu, I. (2008). Using concept maps as an alternative evaluation tool for students’ conceptions of electric current. Eurasian Journal of Educational Research, 31, 75-92.
Tok, Ş. & Beyazıt, N. (2007). Effects of summary and note taking strategies on reading comprehension and retention. Eurasian Journal of Educational Research, 28, 113-122.
Vekiri, I. (2002). What is the value of graphical displays in learning? Educational Psychology Review, 14(3), 261-312.
Vural, T. (1977). Ankara’daki üç lisede sosyo-ekonomik bakımdan avantajsız öğrencilerin çeşitli özellikleri ve belli başlı eğitim ve rehberlik sorunları. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Wallace,D. S.,West, S.C., Ware, A.M. & Dansereau, D.F. (1998). The effect of knowledge maps that incorporate gestalt principles on learning. Journal of Experimental Education, 67(1), 5-12.
Weinstein, C.E. & Mayer, R.E. (1986).The Teaching of Learning Strategies. In M.C.Wittrock (Eds.), Handbook of Research on Teaching (pp.315-327). New York: Macmillan Company.
Wiegmann,D.A., Dansereau, D.F., & Mc Cagg, E.C., Rewey, K.L., & Pitre, U. (1992). Effects of knowledge map characteristic on information processing. Contemporary Educational Psychology, 17, 136–155.