Effectiveness of Concept Maps in Vocabulary Instruction

Problem Durumu: Türkçe öğretimine ilişkin alan yazın incelendiğinde öğrencilerin kelime hazinelerini zenginleştirmenin temel hedefler arasında sıralandığı görülmektedir. Yapılan çalışmalarda kelime hazinesinin zenginliğinin ve yeterliliğinin ile bunun okuma, yazma, konuşma ve dinleme becerileriyle ilişkili olduğu yönünde çeşitli sonuçlar ortaya konmuştur. Kelime hazinesi yada söz dağarcığı TDK sözlüğünde “kişinin bildiği ya da kullandığı kelimelerin tümü” olarak tanımlanmaktadır. Söz dağarcığının zenginleştirilmesi bireyin anlamını bilmediği kelimelerin anlamını bilir duruma gelmesi ve bunu kullanması etkinliklerini gerektirir. Bu süreç kelimenin sadece sesinin ve sözlük anlamının bilinmesiyle sonuçlandığında, anlamlı olmayan bir öğrenme faaliyeti olacaktır. Kelimeyi bilmekle, onu kullanmak arasında önemli bir düzey farklılığı söz konusudur. Kelimenin sesinin ve sözlük anlamının bilinmesi de onun yazılı ve sözlü dilde bir sorununu çözümünde kullanılabileceği anlamı taşımaz. Kelimenin temsil ettiği anlam bireyin zihninde oluşmadıkça, kelimeyi bu soyutluktan kurtarmış olamayız. Kelimeler kavramların dilsel formlarla ifadesidir. Kavramlar nesneleri ve olayları bir düzenlilikle tanıtmak amacıyla kullanılan etiketler olarak tanımlanırsa, kelimeler bu etiketlerin dilsel formda gösterimidir İstenilen anlamda bir kelime öğrenmeyle, kavram öğrenme süreci örtüşmektedir. Yani sadece etiketi tanımak değil, o etiketin temsil ettiği anlamı yakalamak gerekir. Bir kelimenin öğrenilmiş olması temsil ettiği nesne vb. hatırlamakla da sınırlandırılamaz. Temsil edilen varlığın benzerleriyle ortak yönlerini, başka nesne ve varlıklardan farkını, ilişkili olduğu diğer nesne durum ve olayları da çağrıştırmalıdır. Bu özellikler kavramsal bir altyapının oluşturulmasıyla olanaklıdır. Türkçe öğretiminde çeşitli sorunların yaşandığı birçok çalışmada ortaya konmuştur. Bu sorunların önemli bir bölümü öğretmenlerin ve sınıfta yürütülen etkinliklerin yetersizliği üzerinde odaklanmaktadır. Türkçe derslerinde anlamı bilinmeyen kelimelerin öğretiminde sözlükten kelimenin anlamının bulunması ve bunun bir cümlede kullanılması gibi mekanik etkinlikler zinciriyle yürütülen söz dağarcığını zenginleştirme çalışmaları dersi belirlenen hedefe ulaştırıcı olmaktan uzaktır. Türkçe okuma, yazma, konuşma ve dinleme becerileri konusunda görülen aksaklıklar önemli ölçüde söz dağarcığının yetersizliğinden kaynaklanmaktadır. Bu sorunların çözümü bireyleri, kelimeler arasında anlam ağları kurarak bunları kullanacakları bir yeterliliğe ulaştırmaktır. Araştırmanın Amacı: Bu araştırmada sorunun çözümünde etkili olabileceği düşünülen kavram haritalarının söz dağarcığını zenginleştirme çalışmalarındaki etkisi ortaya konmaya çalışılacaktır. Araştırmanın Soruları: Bu çalışma ile şu üç sorunun yanıtlanması hedeflenmiştir: Türkçe dersinde anlamı bilinmeyen kelimelerin öğretimi çalışmalarında kavram haritalarının kullanan öğrenciler ile Türkçe dersinde anlamı bilinmeyen kelimelerin öğretimi çalışmalarını geleneksel anlayışla yürüten öğrencilerin; 1. Kelimelerin anlamını belirleyebilme düzeyleri arasında anlamlı bir fark var mıdır? 2. Kelimeler arası ilişkileri belirleyebilme düzeyleri arasında anlamlı bir fark var mıdır? 3. Kelimeleri cümlede kullanma düzeyleri arasında anlamlı bir fark var mıdır? Araştırmanın Yöntemi: Araştırmada deneysel yöntem kullanılmıştır. Bu yöntemin “Kontrol Gruplu Ön Test, Son Test Deseni” işe koşulmuştur. Araştırmada iki grup kullanılmıştır. İlköğretim 4. sınıf Türkçe programı uygulanan Eskişehir ili Ahmet Sezer İlköğretim Okulunda bulunan 4. sınıf şubeleri araştırma kapsamına alınmış, rastsal olarak 4-B şubesinden 43 öğrenci deney, 4-A şubesinden 43 öğrenci kontrol grubu olarak seçilmiştir. Grupların denkliğini sağlamak için, öğrencilerin, yaş, öğretmen, bilişsel ve duyuşsal hazır bulunuşluluk düzeyi değişkenleri açısından denklikleri kontrol altına alınmıştır. Bu amaçla öğrencilerin ruhsal dosyaları incelenmiş, 2., 3. Sınıf karne notlarına bakılmış, uygulama öncesi Türkçe dersiyle ilgili bilişsel hazır bulunuşluluk seviyelerini belirlemek için söz dağarcığına ilişkin ön test sonuçları karşılaştırılmış, duyuşsal hazır bulunuşluluk seviyelerini kontrol etmek amacıyla da uygulama öncesi Türkçe dersine karşı tutumlarına bakılmıştır. Ön teste ve son teste kullanılmak üzere geçerliliği ve güvenirliği kanıtlanmış, orta güçlükte ve ayırıcılıkları yüksek sorulardan oluşan iki çoktan seçmeli test hazırlanmıştır. Öğrencilerin kelimelerin cümlede kullanma düzeylerini belirlemek üzere araştırmacı tarafından gözlem formu geliştirilmiştir. Deney ve kontrol gruplarının eriş düzeyleri arasında anlamlı bir farkın oluşup oluşmadığı t testi ile yoklandı. Bu Araştırmanın Bulguları 1. Kavram haritaları, Türkçe dersinde anlamı bilinmeyen kelimelerin öğretimi çalışmalarında kelimelerin anlamlarını belirleyebilme ile ilgili davranışları kazandırmada, geleneksel yaklaşımdan daha etkilidir. 2. Kavram haritaları, Türkçe dersinde anlamı bilinmeyen kelimelerin öğretimi çalışmalarında kelimeler arası ilişkileri belirleyebilme ile ilgili davranışları kazandırmada, geleneksel yaklaşımdan daha etkilidir. 3. Kavram haritalarının, Türkçe dersinde anlamı bilinmeyen kelimelerin öğretimi çalışmalarında kelimeleri cümlede kullanma ile ilgili davranışları kazandırmada, geleneksel yaklaşımdan daha etkilidir. Araştırmanın Önerileri: 1. Anlamı bilinmeyen kelimelerin öğretimi çalışmalarında öğrencilerin söz dağarcığını geliştirmek amacıyla kavram haritalarından yararlanılmalıdır. 2. Ders kitaplarının dizayında metinlerle ilgili kavram haritaları oluşturulmalıdır. 3. İlköğretim ikinci kademede söz dağarcığı zenginleştirme çalışmalarında kavram haritalarının etkiliği belirlenmelidir. 4. Türkçe öğretimi çalışmalarında okuma, yazma, dinleme becerilerinin öğretiminde kavram haritalarının kullanılabilirliği ve etkililiği araştırılmalıdır.

Anlamı Bilinmeyen Kelimelerin Öğretiminde Kavram Haritalarının Etkililiği

Problem Statement: Enriching vocabulary requires a person to learn words whose meanings he or she does not know and to use them. When the process is completed only with learning the sounds and the dictionary meaning of a word, such a learning activity cannot be regarded as meaningful. Several studies point out that various problems exist in teaching languages in Turkey. The problems encountered in reading, writing, speaking, and listening activities are mostly because of insufficient vocabulary. In order to solve such problems, one solution is to gain the ability to use these words by establishing meaning webs between the words. The present study investigates the effects of concept maps on vocabulary-enriching activities. Purpose: This study’s purpose is to determine the effectiveness of the use of concept maps in vocabulary instruction to enrich students’ vocabulary. Research Questions: 1. Is there a significant difference in determining the degree of a word’s meaning between the students who are taught a word using concept maps and those who are taught with conventional methods? 2. Is there a significant difference in determining the degree of the connections among words between the students who are taught words using concept maps and those who are taught with conventional methods? 3. Is there a significant difference in the levels of using words in sentences between the students who are taught words using concept maps and those who are taught with conventional methods? Methods: An experimental method was used in the study. The “pre-test post-test design with control group” method was employed. Two fourthgrade classes at a Turkish elementary school were included in the research. The data obtained at the beginning of the study and at the end of the study were compared, and a t-test analyzed whether there was any significant difference between them. Findings and Conclusions: Concept maps are more effective than conventional approaches for teaching unknown words from the point of helping students acquire the ability to determine word meaning. Concept maps are more effective than conventional approaches in teaching unknown words from the point of helping students acquire the ability to use words in sentences. Suggestions: Concept maps should be used for teaching unknown words in order to enrich the vocabulary of students. In the process of preparing textbooks for language teaching, concept maps should be used. Finally, the effectiveness and applicability of concept maps in teaching reading, writing, and listening skills should be studied.

PDF

___

Asan, A. (2007). Concept mapping in science class: A case study of fifth grade students. Educational Technology & Society, 10 (1), 186-195.
Asselin, M. (2002). Vocabulary instruction. Teacher Librarian, 29 (3), 57-59.
Ausubel, D. P. (1968). Educational psychology: A cognitive view, New York: Holt, Runehart and Winston.
Beck, I.L., Perfetti, C.A., & McKeown, M.G. (1982). The effects of long-term vocabulary instruction on lexical access and reading comprehension. Journal of Educational Psychology, 74, 506-521.
Bolte, L. A. (1999). Using concept maps and interpretive essays for assessment in mathematics. School Science & Mathematics, 99 (1), 19-31.
Cañas, A. J., Ford, K. M., Novak, J. D., Hayes, P., Reichherzer, T., & Niranjan, S. (2001). Online concept maps. Science Teacher, 68 (4), 49-52.
Chall, J.S. (1987). Two vocabularies for reading: Recognition and meaning, in M.G. Mckenown & M.E. Curtis (Eds.), The Nature of Vocabulary Acquisition. NJ: Erlbaum.
Chen, S. W., Lin, S. C., & Chang, K. E. (2001). Attributed concept maps: Fuzzy integration and fuzzy matching. Man & Cybernetics, 31 (5), 842-853.
Demirel, Ö. (1992). İlkokullarda Türkçe öğretimi ve sorunları [Issues in teaching Turkish in elementary schools]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 31-38.
Demirel, Ö. (2002). Türkçe programı ve öğretimi [Turkish curriculum and its teaching]. Ankara: Pegem A Yayınları.
Erdem, M. & Akkoyunlu, B. (1998). Anadile ilişkin bilişsel yeteneğin ve söz varlığının belirlenmesi [The determination of cognitive ability and vocabulary level in native language]. Eğitim’97-98 TED Anakara Koleji, 1 (1), 35-40.
Erden, M. & Akman, Y. (1995). Eğitim psikolojisi [Education psychology]. Ankara: Arkadaş.
Gairns, R. & Redman, S. (1998). Working with words a guide to teaching and learning vocabulary. UK: Cambridge University Press.
Gauthier, L.R. (1991). The effects of vocabulary gain upon instructional reading level. Reading Improvement, 28, 195-202.
Harris, A.J. & Sipay, E. R. (1990). How to increase reading ability: A guide to developmental and remedial methods. NY: Longman.
Hershey, D. (2002). A concept maps as an assessment tool in psychology courses. Teaching of Psychology, 29 (1), 25-30.
Inspiration Software, (2000). Inspiration for windows: Trial version. Portland.
Jonassen, D.H. (1994). Thinking technology: Toward a constructivist design model. Educational Technology, 34 (3), 7-26.
Jonassen, D.H. (1996). Computers in the classroom: Mind tools for critical thinking. New York: Practice Hall.
Kavcar, C. (1983). Düzgün yazmanın önemi ve yolları [The importance of writing]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16 (2), 113-123.
Kılıç, A. (2002). Bir metni farklı bir şekilde işlemenin (bilinmeyen kelimeleri işlemeden öncesonra ve hiç vermeden) anlama düzeyine etkisi [The effects of the reading text differently on understanding]. Eğitim ve Bilim, 27, (123), 1-10.
Laflamme, J., G. (1997). The effect of the multiple exposure vocabulary method and the target reading/writing strategy on test scores. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 40 (5), 372-382.
McKeown, M.G., Beck, L., Omanson, R.C., & Perfetti, C.A. (1983). The effects of long-term vocabulary instruction on reading comprehension: A replication. Journal of Reading Behavior, 15, 3-18.
McKeown, M.G., Beck, I.L., Omanson, R.C., & Pople, M.T. (1985). Some effects of the nature and frequency of vocabulary instruction on the knowledge and use of words. Reading Research Quarterly, 20, 522-533.
McLay, M. & Brown, M. (2001). Preparation and training for school leadership: Case studies of nine women head teachers in the secondary independent sector. School Leadership & Management, 21 (1), 101-115.
MEB, [National Ministry of Education], (1995). İlköğretim okulu programı [Elementary school curriculum]. Anakara: Milli Eğitimi Yayım Evi.
Mintzes, J. J., Wandersee, J. H., & Novak, J. D. (2001). Assessing understanding in biology. Journal of Biological Education, 35 (3), 118-125.
Nagy, W. & Anderson, R. C. (1984). How many words are there in printed school English? Reading Research Quarterly, 19 (3), 304-330.
Nagy, W. & Scott, J. A. (2000). Vocabulary processes, In M. Kamil, P. Mosenthal, P. Pearson, & R. Bar, (Ed.), Handbook of Reading Research, (pp. 269-284). NJ: Erlbaum.
Novak, J. D. (1998). The pursuit at a dream: Education can be improved. In J. J. Mintzes and others (Eds.), Teaching Science for Understanding, (pp. 229-245). San Diego: Academic Press.
Novak, J. D., Gowin, B., & Johansen, G. T. (1983). The use of concept mapping and knowledge kipping with junior high school science students. Science Education, 67 (5), 625-645.
Novak, J.D. & Gowin, B. (1984). Learning how to learn. New York: Cambridge University Press.
Özçelik, D. A. (1992). 3.-11. Sınıf (9-11 yaş) Öğrencilerinde görülen biçimiyle kavram ve sözcük gelişimi [The development of word concept in the 3 grades to 11 grades students], Yayınlanmamış doçentlik tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Perfetti, C. A. (1985). Reading ability. New York: Oxford University Press.
Plotnick, E. (2001). A graphical system for understanding the relationship between concepts. Teacher Librarian, 28 (4), 42-45.
Schau, C. Mattern N., Zeilik, M., Teague K. W., & Weber, R. J. (2001). Select-and-fill-in concept map scores as a measure of students' connected understanding of science. Educational & Psychological Measurement, 61 (1), 136-159.
Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim [Learning, Teaching and Development]. Ankara: Gönül Yayıncılık.
Sever, S. (2000). Türkçe öğretimde tam öğrenme [Teaching Turkish], Ankara: Anı Yayınevi.
Slavin, R. E. (1994). Educational psychology: Theory and practice, Massachusetts: Allyn and Bacon.
Sönmez, V. (2004). Program geliştirmede öğretmen el kitabı [Teacher Hand Book of Curriculum], Ankara: Anı Yayın Evi.
Ülgen, G. (1996). Kavram geliştirme kuramlar ve uygulamalar [Theories and Practice of Concept Development], Ankara: Pegem.
Vacca, J.A.L., Gove, M.K., Lenhart, L.A., Vacca, R.T., Burkey, L.C., & McKeon, C.A. (2003). Reading and learning to read. US: Allyn and Bacon.
Yaşar, Ş. (1992). Öğrenme ve öğretme sürecinde bellek modeli [A model of memory in learning and instructional process]. Kurgu Dergisi, (10), 279-296.
Yaşar, Ş. (1998). Yapısalcı kuram ve öğrenme öğretme süreci, [Constructivism and Learning Instructional Process]. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Cilt I, (pp. 695-700). Selçuk Üniversitesi, Konya.
White, R. G. & Gunstone, R. (1992). Probing understanding, London: The Flamer Press.