Insights to Ecocentric, Anthropocentric and Antipathetic Attitudes Towards Environment in Diverse Cultures

Problem Durumu: Yaklaşık 30 yıldan beri dünyanın birçok yerinde birçok bilim adamı insanların çevre bilinçlerini geliştirmek için büyük çaba sarf etmektedirler. Bununla ilgili kaynaklarda birçok deneysel çalışma bulmak mümkündür. Bu araştırmaların büyük çoğunluğu küresel sorunlara ya da genel çevre bilincine yöneliktir. Son yıllarda yapılan araştırmalarda kullanılan anketlerin içerikleri çevre dostu davranışlara yöneliktir. Bunlara örnek olarak; çöpleri ayırma davranışı, su tasarrufu, çöplerin azaltılması, enerji tasarrufu davranışları ile özel otomobili veya toplu taşıma araçlarını kullanım davranışları verilebilir. Çevreye yararlı davranışların araştırılmasında özgül birçok araştırma bulmak mümkündür. Bu araştırmalarda, insanların kişisel değer yargılarını ve çevre dostu davranışlarının kaynaklarını ortaya koyan çalışmalar ve bunun için geliştirilmiş anketler çok ta yaygın değildir. Birçok araştırmada, ortaya çıkan çevre dostu davranışların, çevrenin yararı için mi yoksa davranışı gösteren kişilerin çıkarları için mi gösterildiği çok belli değildir. Örneğin, Araştırmacının Ankara’daki bir başka araştırmasında, ailelerin % 82’sinin evde çocuklarını enerji tasarrufu konusunda “sıkça” uyardıkları ortaya çıkmıştır. Bu davranışın arkasında yatan sebep nedir? Ailelerdeki bu davranışların nedeni çevreyi mi korumak? yoksa son yıllarda Türkiye’de görülmekte olan ekonomik krizden dolayı para tasarrufu mu yapmaktır? Bu gibi çalışmalara ağırlık verilmesi gerçek bilgilerin elde edilmesinde gereklidir. Çevre merkezli ve insan merkezli yaklaşımlar insanoğlunun doğaya karşı taşıdığı etik anlayışlarını, çevrenin korunmasındaki ve bir insanın çevre bilincinin arkasında yatan anlayışları araştırıp bulmak çevre psikolojisinin ve çevre eğitimcilerinin araştırma merkezini oluşturmaktadır. Araştırmanın Amacı: Çevre merkezli (Ekosentrik), insan merkezli (Antroposentrik) ve çevrenin korunmasına karşı insanlarda olan iticilik tutumlarının iki farklı kültürdeki durumlarını tespit etmek ve buna uygun öneriler geliştirmektir. Yöntem: Araştırmanın evrenini, Almanya’da Giessen şehri ve çevresi ile Türkiye’de Ankara şehri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini 250 Türk ve 150 Alman öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada daha önceden Türkçeye uyarlaması yapılan Ekosentrik, Antroposentrik ve çevrenin korunmasına yönelik antipati tutumlarını içeren anket kullanılmıştır. Söz konusu anket ilk defa araştırmacı tarafında Türkçeye uyarlanmıştır. Ankette 12 tane Ekosentrik, 8 tane Antroposentrik ve 7 tane de antipatik tutum önermeleri yer almaktadır. Anket Likert tipinde 7 aralıklı bir ölçeklidir. Cevaplar “Kesinlikle katılmıyorum” (1) ile “kesinlikle katılıyorum” (7) arasında değişebilmektedir. Tanımlayıcı istatistik olarak ortalama, standart sapma, basıklık ve çarpıklık değerlerine bakılmıştır. Türk ve Alman öğretmenlerin çevre merkezli, insan merkezli ve çevrenin korunmasına yönelik iticilik tutumlarının arasındaki farkın anlamlı olup olmadığını anlamak için ise bağımsız t-testi yapılmıştır. Ölçeğin Türkiye ve Almanya örneklemine göre yapılan güvenirlik analiz sonuçları; Türk öğretmenlerinde kullanılan anketin Cronbach α değeri, α =.80, Alman öğretmenlerinde ise α =.77 olarak bulunmuştur. Siegrist’in uyarlama çalışmasını yaptığı ölçeğin Ekosentrik tutumlarının Cronbach α değeri,α =.82, Antroposentrik tutumların ise α =.72 ve çevrenin korunmasına yönelik antipatik tutumların Cronbach α değeri de α =.74’dür. Bulgular: Alman ve Türk öğretmenlerin ortalamalarına bakıldığında tutumlar arasında anlamlı farkların olduğu görülmektedir. İstatistik analizleri olarak Mann-whitney U testi analizleri yapılmıştır. Bu analizleri iki farklı grup için yapıldığı gibi gruplar içerisinde bayan ve erkekler için de ayrı yapılarak hem kültürler arasındaki farkların hem de cinsiyetler arasındaki farkların anlamlı olup olmadığına bakılmıştır. Mann-whitney U testi sonuçlarından Alman ve Türk öğretmenlerin çevre merkezli ve insan merkezli tutumları arasında anlamlı farklar olduğu ortaya çıkmıştır. Çevre merkezli tutumlar arasındaki farkın anlamlılığı z=-7.117, p

Farklı Kültürlerde Çevre Merkezli, İnsan Merkezli ve Çevreye Karşı Olan İticilik Tutum Anlayışları

Problem Statement: For almost 30 years, scientists from around the world have committed themselves to the endeavor of raising people’s consciousness of the environment. It is possible to find many empirical studies about this subject in the related sources. Most of the studies are devoted to global or general consciousness of the environment. The subject of environmentally friendly behaviour is what constitutes the contents of the questionnaires cited in recent studies. To name some of them, these behaviours include separation of garbage, water saving, reduction of garbage, energy saving and driving private cars or using public transportation. Despite a great deal of both general and specific researches into environmentally conscious behaviours, there are very few studies and questionnaires devoted to researching people’s value judgements as well as the source of values that urge people to protect environment. Methods: The universe of the study is the population in and around the city of Giessen in Germany and the city of Ankara in Turkey. The sampling group of the study is composed of 250 Turkish teachers and 150 German teachers. The study utilizes a questionnaire which was adapted into Turkish and involves ecocentric, anthropocentric and antipathetic attitudes towards the protection of the environment. An independent t-test was carried out to determine whether differences between Turkish and German teachers’ ecocentric, anthropocentric, and antipathetic attitudes towards protection of the environment are significant. Cronbach’s alpha reliability coefficients of the questionnaire for Turkish teachers and German teachers were calculated as .80 and .77, respectively. Findings and Results: This analysis was carried out not only for two different groups, but also for men and women separately and was instrumental to understanding whether both intercultural and intersexual differences are significant in light of the obtained data. There appeared to be no meaningful difference between German and Turkish teachers in antipathetic attitudes towards the environment. Of the overall differences between the attitudes of the Turkish and German teachers, the most attention-grabbing is that the averages belonging to Turkish teachers are on a higher level in ecocentric and anthropocentric attitudes. When the intersexual diversity of the two nations is considered, there was no detection of significant differences according to the t-test results in the above-mentioned attitudes of male and female German teachers, while the attitudes of the Turkish teachers differ according to sex. These differences appeared between ecocentric attitudes and antipathetic attitudes towards the environment.

PDF

___

Amelang, M., Tepe, K., Vagt, G., & Wendt, W. (1977). Mitteilung über einige Schritte der Entwicklung einer Skala zum Umweltbewusstsein. Diagnostica, 23, 86-88.
Erten, S. (2000a). Empirische Untersuchungen zu Bedingungen der Umwelterziehung -ein interkultureller Vergleich auf der Grundlage der Theorie des geplanten Verhaltens-. Tectum Verlag. Marburg.
Erten, S. (2000b). Empirische Untersuchungen zu Bedingungen des Umweltgerechten Verhaltens (Müllvermeidung) bei Schülerinnen und Schülern auf der Grundlage der Theory of Planned Behavior. V. Internationales Symposium zur Ökologie und zu Umweltfragen. Ankara.
Erten, S. (2002a). Searching for Motives Behind Tendency of Male and Female Students to Power at Home in the Light of a Planned Behaviour Theory. Hacettepe University Education Faculty Journal, 22, 67-73.
Erten, S. (2002b). Research on Environmentally Beneficial Behaviours in Primary School Students. V. National Science and Mathematics Education Congress. METU. Ankara
Erten, S. (2003). BY the study of a teachıng model on development of awareness on "Garbage Reductıon" For The Fıfth Class Students. H. U. Education Faculty Journal, 25, 94-103.
Erten, S. (2007). Study on Adaptation of the Ecocentric, Anthropocentric and Antipathetic Attitude Scale. Educational Studies- Eurasian Journal of Educational Research. Issue: 28, pp, 67-74.
Axelrod, L. J. (1994). Balancing personal needs with environmental preservation: Identifying the values that guide decisions in ecological dilemmas. Journal of Social Issues, 50, 85-104.
Bamberg, S. (1994). Auto oder Fahrrad? Empirischer Test einer Handlungstheorie zur Erklärung der Verkehrsmittelwahl. Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie, 46, 80-120
Bamberg, S. (1996). Allgemeine oder spezifische Einstellungen bei der Erklärung umweltschonenden Verhaltens? Eine Erweiterung der Theorie des geplanten Verhaltens um Einstellungen gegenüber Objekten. Zeitschrift für Sozialpsychologie, 27,47-60.
Bamberg, S., & Schmidt, P. (2003). Incentives, Morality, or Habit? Predicting Students’ car use for University Routes with the Models of Ajzen, Schwartz, and Triandis. Environment & Behavior, volume 35, Number 2.
Dawes, R. M. (1980). Social dilemmas. Annual Review of Psychology, 31, 169-193.
De Haan, G., Jungk, D., Kutt, K., Michelsen, G., Nitschke, C., Schnurpel, U., & Seybold, H. (1997). Umweltbildung als Innovation. Springer Verlag. Berlin, Heidelberg.
Dunlap, R. E., & Van Liere, K. D. (1978). The new environmental paradigm. Journal of Environmental Education, 9, 10-19.
Dunlap, R. E., & Gallup, G. H. Jr., & Gallup, A. M. (1993). Of global concern: Results of the health of the planet survey. Environment, 35, 6-15, 33-39.
Kortenkamp, Katherine V. & Moore, Colleen F. (2001). Ecocentrism and Anthropocentrism: Moral reasoning about Ecological commons Dilemmas. Journal of Environmental Psychology, 21, 261-272.
Kuckartz, U. (1998). Umweltbewusstsein und Umweltverhalten. Springer Verlag. Berlin, Heidelberg.
Lounsbury, J. W., & Tornatzky, L. G. (1977). A scale for assessing attitudes toward environmental quality. Journal of Social Psychology, 101, 299-305.
Maloney, M. P., & Ward, M. P. (1973). Ecology: Let’s hear from the people. An objective scale for the measurement of ecological attitudes and knowledge. American Psychologist, 28, 583-586.
Martens, T., & Rost, J. (1998). “Der Zusammenhang von wahrgenommener Bedrohung durch Umweltgefahren und der Ausbildung von Handlungsintentionen“. Zeitschrift für Experimentelle Psychologie, 45, 4, 345-364
Mielke, R. (1985). Eine Untersuchung zum Umweltschutz-Verhalten (Wegwerf- Verhalten): Einstellung, Einstellungs- Verfügbarkeit und soziale Normen als Verhaltensprädiktoren. Zeitschrift für Sozialpsychologie, 16, 196-205.
Schahn, J., & Holzer, E. (1990a). Konstruktion, Validierung und Anwendung von Skalen zur Erfassung des individuellen Umweltbewusstseins. Zeitschrift für Differentielle und Diagnostische Psychologie, 11, 185-204.
Schahn, J., & Holzer, E. (1990b). Studies of individual environmental concern. The role of knowledge, gender, and background variables. Environment and Behavior, 22, 767- 786.
Schahn, J. (1996). Umweltwissen und Geschlecht als Moderatoren der Beziehung zwischen Umwelteinstellung und Umweltverhalten: Ein Replikationsversuch. Zeitschrift für Differentielle und Diagnostische Psychologie, 17, 14-17.
Schrenk, M. (1994). Umwelterziehung an der Förderschule. IPN. Kiel.
Seligman, C. (1989). Environmental ethics. Journal of Social Issues, 45, 169-184.
Seligman, C., Syme, G. J., & Gilchrist, R. (1994). The role of values and ethical principles in Judgments of environmental dilemmas. Journal of Social Issues, 50, 105- 119.
Siegrist, M. (1996). Fragebogen zur Erfassung der ökozentrischen und anthropozentrischen Umwelteinstellung. Zeitschrift für Sozialpsychologie, 27, 290-294.
Stern, P. C., & Dietz, T. (1994). The values basis of environmental concern. Journal of Social Issues, 50, 65-84.
Stern, P. C., Dietz, T., & Kalof, L. (1993). Value orientations, gender, and environmental concern. Environment & Behavior, 25, 322-348.
Stokols, D. (1990). Instrumental and spiritual views of people-environment relations. American Psychologist, 45, 641-646.
Thompson, S. C. G., & Barton, M.A. (1994). Ecocentric and anthrocentric attitudes toward the environment. Journal of Environmental Psychology, 14, 149-157.
Weigel, R. H., & Weigel, J. (1978). Environmental concern. The development of measure. Environment & Behavior, 10, 3-15.