Transformational Leadership and Collective Efficacy: The Moderating Roles of Collaborative Culture and Teachers' Self-Efficacy

Problem Durumu : Dönüşümcü liderler, astlarının mesleki gelişim gereksinimlerine duyarlı, onları örgütün ortak amaçlarını gerçekleştirmek için güven, saygı ve paylaşım temellerine dayalı olarak birlikte çalışmaya yönlendiren liderlerdir. Bir öğretmenin böyle bir işbirliğine gönüllü olması, öncelikle görev yaptığı okuldaki tüm çalışanların ortak amaçları gerçekleştirebilecek yeterlikte olduklarına inanmalarına bağlıdır. Bu inanç “kolektif öğretmen yeterliğine inanç” olarak adlandırılır. Dönüşümcü lider olarak okul yöneticisi, öğretmenlerin başta öğrenci başarısı olmak üzere, okulun amaçlarını gerçekleştirmek için birlikte çalışmaları için birbirlerinin yeterliğine olan inançlarını güçlendirmelidir. Bir okul lideri kolektif yeterlik inancını güçlendirebilecek doğrudan girişimlerde bulunabileceği gibi, söz konusu inancın gelişip güçleneceği koşulları sağlama yollarına da başvurabilir. Bunlardan biri öğretmenin özyeterlik inancıdır. Bir bireyin belli bir görevi başarı ile gerçekleştirebileceğine inancı olarak tanımlanabilecek özyeterlik inancının, kolektif yeterlik inancının da temelinde yer aldığı öne sürülmektedir. Dönüşümcü liderin öğretmenlerin kolektif yeterlik inancını güçlendirmesine yardımcı olacak diğer bir etken okulda işbirliği kültürü oluşturmak veya böyle bir kültür mevcut ise desteklemek olabilir. İşbirliği kültürü çalışanların birbirlerine destek olabilecekleri, gelişimlerini destekleyebileceği gönüllü bir paylaşım içinde çalıştıkları bir okul ortamı olarak tanımlanabilir. Alanyazında okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmenlerin özyeterlik inancı, kolektif öğretmen yeterliği inancı ve okulda işbirliği kültürünün oluşturulması üzerindeki etkisini birbirinden bağımsız olarak ortaya konulmuştur. Ancak, dönüşümcü liderlik davranışlarıyla öğretmenlerin kolektif yeterlik inançları arasindaki ilişkiyi sürecin işleyişi açısından inceleyen bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada, ilköğretim okulu yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının, kolektif öğretmen yeterliği inancı ile hem doğrudan, hem de öğretmenlerin özyeterlik inançları ve okulun işbirliği kültürünün etkisi aracılığı ile dolaylı ilişkisini gösteren bir model geliştirilerek, test edilmiştir. Araştırmanın Amacı : Bu araştırmanın amacı ilköğretim okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının, kolektif öğretmen yeterliği inancıyla doğrudan ve dolaylı ilişkisini incelemektir. Araştırmanın Yöntemi : Araştırmanın örneklemini Edirne ilindeki 66 ilköğretim okulunda görev yapan 218 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin 97’si erkek, 121’i kadındır ve ortalama mesleki deneyimleri 10.55 yıldır. Veri toplama aracında öğretmenlere ilişkin kişisel bilgileri toplamaya yönelik sorular dışında dört ölçek yer almaktadır. Ölçekler likert tipi beşli dereceleme ölçekleri olarak geliştirilmiş ve seçenekleri, “Kesinlikle Katılmıyorum” ile “Tamamen Katılıyorum” arasında sıralanmıştır. Dönüşümcü Liderlik Davranışları Ölçeği onüç, Okul İşbirliği Kültürü Ölçeği yedi, Özyeterlik Ölçeği altı ve Kolektif Öğretmen Yeterliği Ölçeği altı maddeden oluşmaktadır. Ölçeklerin güvenilirlik çalışmaları için, bir iç tutarlılık yaklaşımı olan Cronbach Alpha Katsayısı formülü kullanılmıştır. Alpha iç tutarlık katsayıları Dönüşümcü Liderlik Davranışları Ölçeği için 0.96, Okul İşbirliği Kültürü Ölçeği için 0.93, Özyeterlik Ölçeği için 0.86 ve Kolektif Öğretmen Yeterliği Ölçeği için 0.89 olarak hesaplanmıştır. Ölçeklerde yer alan maddelerin madde-toplam korelasyonları .60 ile .86 arasında değişmekte ve maddelerin ayırdedici güçlerinin yüksek olduğunu göstermektedir.. Modelin yapı geçerliği açımlayıcı faktör analizi ile sınanmıştır. Model testi çalışmasının bir gereği olarak dört ölçekte yer alan tüm maddeler açımlayıcı faktör analizine alınmış ve modelde ele alınan 32 gözlenen değişkenin 4 gizil değişkenle tanımlanabileceği kanıtlanmıştır. Ölçeklerde yer alan maddelerin faktör yükleri Dönüşümcü Liderlik Davranışları Ölçeği’nde 0.69 ile 0.84, Okul İşbirliği Kültürü Ölçeği’nde 0.65 ile 0.86, Özyeterlik Ölçeği’nde 0.61 ile 0.77 ve Kolektif Öğretmen Yeterliği Ölçeği’nde 0.59 ile 0.80 arasında değişmektedir. Modelin toplam açıklanan varyansı 67.361’dir. Bulgular : Araştırmada yapısal eşitlik modellemesi teknikleri kullanılarak, geliştirilen model LISREL 8.3 programı ile test edilmiştir. Sentaks (sözdizimi) SIMPLIS komut dilinde yazılmıştır. Tahmin prosedüründe Maksimum Olabilirlik Yaklaşımı kullanılmıştır. Yapısal eşitlik modellemesinden elde edilen uyum istatistikleri doğrultusunda, modelin veriler ile uyumlu olduğu söylenebilir (χ2=592.17, df=415, p=0.00, CFI=.96, NFI=.90, RMR=.04, RMSEA=.03, GFI=.85, AGFI=.81). Modelin χ2/sd oranı 1.43’dür ve sınır olarak babul edilen oran olan 3 ile karşılaştırıldığında oldukça iyi bir uyumun söz konusu olduğu söylenebilir. Yapısal eşitlik modellemesinden elde edilen bulgulara göre, okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının, öğretmenlerin kolektif yeterlik inançları, öğretmenlerin özyeterlik inançları ve okuldaki işbirliği kültürü ile anlamlı bir ilişkisi bulunmaktadır. Öğretmenlerin özyeterlik inançları ve okuldaki işbirliği kültürünün de öğretmenlerin kolektif yeterlik inaçları ile anlamlı bir ilişkisi olduğu saptanmıştır. Okul yöneticisinin dönüşümcü liderlik davranışları, kolektif öğretmen yeterliği inançlarındaki varyansın %35’ini, öğretmenlerin özyeterlik inançlarındaki varyansın % 49’unu, okuldaki işbirliği kültüründeki varyansın %58’ini açıklamaktadır. Öğretmenlerin özyeterlik inançları, kolektif öğretmen yeterliği inançlarındaki varyansın % 42’sini açıklarken, okuldaki işbirliği kültürü %18’ini açıklamaktadır. Ayrıca okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışları, özyeterlik inançları ve işbirliği kültürü birlikte kolektif öğretmen yeterliğindeki varyansın %53’ünü açıklamaktadır. Sonuç ve Öneriler : Çalışmanın sonucunda okul yöneticisinin dönüşümcü liderlik davranışlarının kolektif öğretmen yeterliği inancını oldukça güçlü bir biçimde yordadı

PDF

___

Akbaba Altun, S. (2003). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderliğe verdikleri önem ve uygulama düzeyleri [Elementary school principals’ perceptions and performance about transformational leadership]. İlköğretim Online, 2 (1), 10-17.
Avolio, B. J. & Bass, B. M. (2002). Developing potential across a full range of leadership cases on transactional and transformational leadership. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates
Baker, D. F. (2001). The development of collective efficacy in small task groups. Small Group Research, 32 (4), 451-474.
Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28 (2), 117-148.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman.
Bandura, A. (2000). Exercise of human agency through collective efficacy. Current Directions in Psychological Science, 9(3), 75-78.
Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York: Free Press.
Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: Learning to share the vision. Organizational Dynamics, 18(4), 19-31.
Bass, B. M. (1998). Transformational leadership: Industrial, military, and educational impact. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates
Bass, B. M. (2000). The future of leadership in learning organizations. The Journal of Leadership Studies, 7 (3), 18-40.
Bass, B. M. & Avolio, B. (1997). The full range leadership development manual for the multifactor leadership questionnaire. Mindgarden Inc, Redwood City, CA
Bass, B. M., Waldman, D. A., Avolio, B. J., & Bebb, M. (1987). Transformational leadership and the falling dominoes effect. Group & Organization Studies, 12(1), 73-87.
Capara, G. V., Barbaranelli, C., Borgogni, L., & Steca, P. (2003). Efficacy beliefs as determinants of teachers job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 95(4), 821–832.
Charbonneau, D. (2001). Influence tactics and perceptions of transformational leadership. The Leadership & Organization Development Journal, 25(7). 565-576.
Cremer, D. D. (2006). When authorities influence followers’ affect: The interactive effect of procedural justice and transformational leadership. European Journal of Work and Organizational Psychology, 15 (3), 322–351.
Çelik, V. (1998). Eğitimde dönüşümcü liderlik [Transformational leadership in education]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16, 423-442.
Dean, J. (1998). Improving the Primary School. London, GBR: Falmer Press.
Denzine, G. M., Cooney, J.B., & McKenzie, R. (2005). Confirmatory factor analysis of the teacher efficacy scale for prospective teachers. British Journal of Educational Psychology, 75, 689–708.
Dewberry, C. (2004). Statistical methods for organizational research: theory and practice. London: Routledge.
Evans, T.J. (1996). Elementary teachers’ and principals’ perceptions of principals leadership style and school social organization. Doctoral Dissertation, Western Michigan University, Kalamazoo, Michigan.
Flores, M. A. (2004). The impact of school culture and leadership on new teachers’ learning in the workplace International Journal of Leadership in Education, 7(4), 297–318.
Friedman, A. A. (2004). Beyond mediocrity: transformational leadership within a transactional framework. International Journal Leadership in Education, 7(3), 203–224.
Gilley, A., Dixon, P., & Gilley, J. W. (2008). Characteristics of leadership effectiveness: implementing change and driving innovation in organizations. Human Resource Development Quarterly, 19 (2), 153-169.
Gist, M.E. & Mitchell, T.R. (1992). Self-efficacy: a theoretical analysis of its determinants and malleability. Academy of Management Review, 17 (2), 183-211.
Goddard, R. D. & Goddard, Y. L. (2001). A multilevel analysis of the relationship between teacher and collective efficacy in urban schools. Teaching and Teacher Education, 17,807-818.
Goddard, R. D., Hoy, W. K., & Hoy, A. W. (2000). Collective teacher efficacy: Its meaning, measure, and impact on student achievement. American Education Research Journal, 37(2), 479– 507.
Goddard, R. & Skrla, L. (2006). The influence of school composition on teacher perceptions of collective efficacy. Educational Administration Quarterly, 42(2), 216-235.
Hipp, K. & Bredeson, P. (1995). Exploring connections between teacher efficacy and principals’ leadership behaviors. Journal of School Leadership, 5, 136–150.
Howell, J. M. & Avolio, B. J. (1993). Transformational leadership, transactional leadership, locus of control, and support for innovation: Key predictor of consolidatedbusiness- unit performance. Journal of Applied Psychology, 78, 891–902.
Howell, J.M. & Higgins, C.A. (1990). Champions of technological innovation. Administrative Science Quarterly, 35, 317–341.
Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik [Transformational leadership]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16, 443-465.
Kark, R., Shamir, B., & Chen, G. (2003). Two faces of transformational leadership: empowerment and dependency. Journal of Applied Psychology. 88(2), 246–255.
Kline, R. B. (1998). Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford.
Leithwood, K. A., Jantzi, D., & Steinbech, R. (1999). Changing leadership for changing times. Buckingham, UK: Open University Press.
Leithwood, K. & Jantzi, D. (1990). Transformational leadership: How principals can help reform school cultures. School effectiveness and School Improvement, 1(4), 349-280.
Leithwood, K. & Jantzi, D (1997). Explaining variation in teachers’ perceptions of principals’ leadership: a replication, Journal of Educational Administration, 35(4),312-331.
Nir, A.E. & Krano, N. (2006). School principal’s leadership style and teachers’ self-efficacy. Planning and Changing, 37 (3&4), 205–218.
Pawar, B.S. (2003). Central conceptual issues in transformational leadership research. Leadership & Organization Development Journal, 24 (7), 397 – 406.
Pedhazur, E. J. & Schmelkin L. P. (1991). Measurement, design, and analysis: an integrated approach. Hillside, N.J.: Lawrence Erlbaum.
Pillai, R. & Williams, E. A. (2004). "Transformational leadership, self-efficacy, group cohesiveness, commitment, and performance". Journal of Organizational Change Management, 17(2), 144-159.
Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H., & Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers’ trust in leader, satisfaction, and organizational citizenship behaviors. Leadership Quarterly, 1(2), 107-142.
Raudenbush, S., Rowan, B., & Cheong, Y. (1992). Contextual effects on the self-perceived efficacy beliefs of high school teachers. Sociology of Education, 65, 150-167.
Redmond, M.R., Mumford, M.D., & Teach, R. (1993), Putting creativity to work: effects of leader behavior on subordinate creativity. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 55(1), 120-151.
Ross, J. A. & Gray, P. (2006). Transformational leadership and teacher commitment to organizational values: The mediating effects of collective teacher efficacy. School Effectiveness and School Improvement. 17(2), 179–199.
Ross, J. A., Hogaboam-Gray, A., & Gray, P. (2004). Prior student achievement, collaborative school processes, and collective teacher efficacy? Leadership and Policy in Schools, 3(3), 163–188.
Smith, B. N., Montagno, R. V., & Kuzmenko, T. N. (2004). Transformational and servant leadership: content and contextual comparisons. Journal of Leadership and Organizational Studies, 10 (4), 80-91.
Stajkovic, A. D. & Luthans, F. (1998). Self-efficacy and work-related performance: A metaanalysis. Psychological Bulletin, 124 (2), 240-261.
Şahin. S. (2006). Transformational and transactional leadership styles of primary school principals (İzmir case). Egitim Arastirmalari-Eurasian Journal of Educational Research, 23, 188-199.
Tschannen-Moran, M. & Barr, M. (2004). Fostering student achievement: the relationship between collective teacher efficacy and student achievement. Leadership and Policy in Schools, 3, 187–207.
Walumbwa, F. O., Wang, P., Lawler, J. J., & Shi, K. (2004). The role of collective efficacy in the relations between transformational leadership and work outcomes. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77, 515-530.
Yu, H., Leithwood, K., & Jantzi, D. (2002). The effects of transformational leadership on teachers’ commitment to change in Hong Kong. Journal of Educational Administration, 40(4), 368-389.
Yukl, G.A. (1998). Leadership in organizations. Prentice-Hall, New Jersey.