İSMAİL GASPIRALI’NIN DÂRÜRRAHAT MÜSLÜMANLARI ADLI ESERİNDEKİ ENDÜLÜS ALGISI ÜZERİNE

Dünya Müslümanlarının ve Türklerin birliği ve kalkınması için mücadele eden İsmail Gaspıralı, gerek basın-yayın yoluyla ve uyguladığı yeni eğitim metotlarıyla gerekse yazdığı eserlerle bu hedefine ulaşmak için büyük gayret göstermiştir. Onun mücadelesinde, telif ettiği eserleri, önemli bir yer tutmakta olup onlardan bazıları ütopya türündedir. Bunların en önemlisi de Endülüs’ü konu alan Darürrahat Müslümanları adlı eseridir. Gaspıralı, bu kitabı aracılığıyla Müslümanların geri kalmışlık sebeplerini açıklamıştır. Akabinde de gelişmek ve kalkınmak için neler yapılması gerektiğini ortaya koymuş, azimle çalıştıkları takdirde Müslümanların, Batı medeniyetini geride bırakacak medenî bir Müslüman toplum inşa edeceklerine inandığını ifade etmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İsmail Gaspıralı, Darürrahat, Endülüs, Ütopya.

-

Gaspirali, who realized the need for education and cultural reform and modernization of the Turkish and Islamic communities, struggled firstly for the union and growth of Turks and then the Muslims of the world. So he tried to success it by pressing journals, newspapers and writing articles and publishing books. He set forward his own approach to education method as called newest method in Islamic education. Among his books, Darürrahat Müslümanları ( The Muslims of Andulus) is very important utopian book. He analised the reasons of the backward of the Muslims and how to devolope in this book. Finally he considered that if the Muslims do the best, they can establish a Muslim civilized society higher than western civilization

Keywords:

Ismail Gaspirali/Gasprinski, Dar al-Rahat, Andalus, Utopia,

PDF

___

Avcı, Mahmut, “Ütopya ve Kültür İlişkisi Üzerine Felsefi Bir İnceleme”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XVII/II, 2012, 239-253.
Aydın, Hasan, “Güneş Ülkesi: Eğitim Odaklı Bir Ütopya” Bilim ve Gelecek Dergisi, XXXII, 2006, 56-63.
Belazuri, Fütuhu’l-Buldân, (ed. M. J. De Goeje), Lugduni Batavorum, E. J. Brill, 1866.
Campanella, Tommaso, Güneş Ülkesi, (çev. Selahattin Bağdatlı), İstanbul: Say Yayınları, 2011.
Çamkara, Ayşe, “Bilgiye Açılan Kapılar: Ahmet Mithat Efendi Ve İsmail Gaspıralı’nın Eserlerinde Avrupalı Kadınlar”, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2008 (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
Çerçi, Faris, Gelibolulu Mustafa Âlî ve Künhü’l-Ahbâr’ında II. Selim, III. Murat ve III. Mehmet Devirleri, I- III, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 2000.
Devlet, Nadir, İsmail Bey (Gaspıralı), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. 1988,
Duran, Murat, “Türk Milliyetçiliğinin Üç İdeoloğu: İsmail Gaspıralı, Yusuf Akçura ve Ziya Gökalp”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı Siyaset ve Sosyal Bilimler Bilim Dalı, Ankara 2011 (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
Eflatun, Devlet, (çev: Yağmur Reyhani), İstanbul: Akvaryum Yayınevi, 2005.
Eroğlu, Nazmi, Ütopyalar Işığında Gaspıralı’nın Dârürrahat Müslümanları, İstanbul: Bilge Sanat Yay. 2013.
Erşahin, Seyfettin, “Buhara’da Cedidcilik-Eğitim Islahatı Tartışmaları ve Abdurrauf Fıtrat (XX. Yüzyıl Başları)”, Dini Araştırmalar, I/3, 1999, 213-255.
Farabî, el-Medînetü’l-fâzıla, (çev. Nafiz Danışman), İstanbul: MEB. yayınları, 1989.
Gaspıralı, İsmail, (Molla Abbâs Fransevî), Dârürrâhat Müslümânları, Bahçesaray, 1906 (Osmanlıca).
Gaspıralı, İsmail, Gaspıralı Roman ve Hikâyeleri Seçilmiş Eserleri I, (neşr. Yavuz Akpınar, B. Orak, N. Muradov), İstanbul: Ötüken Yay. 2014.
Gelibolulu Mustafa Âlî, Künhü’lAhbâr, Dördüncü Rükn: Osmanlı Tarihi, c. I, Tıpkıbasım, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2009, v. 444a.
Irwing, Washington, The Alhambra, (ed. Alice H. White), Boston: Ginn&Company, 1897.
Irwing, Washington, Elhamra Endülüs’ün Yaşayan Efsanesi, (terc. Veysel Uysal), İstanbul: İz Yayıncılık, 1992.
Kalelizade K. Şükrü, Puvatye Muharebesi, İstanbul: Kanaat Kütüphanesi, 1932.
Kırımlı, Hakan, “Gaspıralı İsmail Bey”, DİA, XIII, 392-395.
More, Thomas, Utopia, (çev. Sebahattin Eyüpoğlu vd.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.
Özdemir, Mehmet, Endülüs Müslümanları, I-III, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
Özdemir, Mehmet, “Osmanlı Endülüs Müslümanlarına Yardım Etmedi mi?”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, XII/3-4, 1999, 283-296.
Özdil, Muhammed, İsmail Gaspıralı’nın Din ve Toplum Anlayışı, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta, 2009, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi)
Parlak, Nizamettin, “Ziya Paşa’nın Endülüs Tarihi ve Günümüz Türkçesiyle Neşrinde Yapılmış Okuma Yanlışlıkları” İslâmiyat, VIII/2, Ankara, 2005, 111-122.
Parlak, Nizamettin, Endülüs’ün Çöküşü: Benî Ahmer’de Darbeler ve İsyanlar, İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2014.
Sánchez, Edicionez Miguel, The Alhambra and the Generalife, Madrid, 2001.
Şakacı, Bilge Kağan, “Darürrahat (Rahat Ülke) Müslümanları: Kent Ütopyası mı?”, TheJournal of Academic Social Science Studies, XI/6, 2013, 1399-1420.
Usta, Sadık, Türk Ütopyaları, İstanbul: Kaynak Yayınları, 2014.