AŞÇI İBRAHİM DEDE HÂTIRATI ÇERÇEVESİNDE XIX. YÜZYIL ERZİNCAN’INDA DİNÎ VE TASAVVUFÎ HAYAT

Aşçı Dede ismiyle bilinen İbrahim Halil Dede’nin kaleme aldığı Hâtırât’ı XIX. yüzyıl Osmanlı toplumunun siyasî, dinî ve tasavvufî hayatına dair içerdiği bilgiler sebebiyle önemli bir kaynaktır. Eser klasik bir hâtırat olmasının yanı sıra, müellifinin görevi gereği gezdiği şehirler hakkında aktardığı bilgilerle bir nevi seyahatnâme, tasavvufî konulara getirilen izahlar sebebiyle de tasavvufî bir eser özelliği taşımaktadır. Aşçı Dede’nin bir süre Erzincan’da ikamet etmesi hasebiyle şehre dair izlenimleri; Hâlidiyye ricâli, özellikle de intisap ettiği Şeyh Mustafa Fehmi Efendi’yle alakalı aktardığı bilgiler önemlidir. Bu çalışmada, Aşçı Dede’nin hâtıraları çerçevesinde şehrin önemli mutasavvıf kişiliklerine dair aktarılanlar başta olmak üzere, dönemin dinî, tasavvufî ve sosyo-kültürel hayatına ait malumat değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Aşçı Dede, Şeyh Fehmi Efendi, Erzincan, hâtırat, tasavvuf

-

The memoires, Asci Dede known as Ibrahim Halil Dede penned it, are important source for informations containing about XIX century Ottoman political, religious and mystical life. Work has the characteristics shown by itinerary with the informations about cities visited by the author in accordance with his task. On the other hand, work has also the characteristics shown by mystical work due to statements made to the mystical topics as well as being a classic memoir. As he dwelled in Erzincan for a while, his impressions about the city, informations given by him about Halidi dignitaries and especially about Sheikh Mustafa Fehmi Efendi are very important. In this article, especially narratives about Sufis are very important person of city according to memories of Asci Dede, religious, mystical and sociocultural life at that time have been commentated

Keywords:

Asci Dede, Sheikh Mustafa Efendi, Erzincan, Memories, Mysticism,

PDF

___

Afyoncu E. (2008). “Rûznâmçe”. DİA. İstanbul.
Aktepe O. (2003). Terzi Baba, Hayatı ve Miftâh-ı Kenz. Erzincan.
…………..(1997). Leblebici Baba ve Tuhfetü’l-Uşşâk. Erzincan.
Albayrak N. (2011) “Terzi Baba”. DİA. İstanbul.
Algar H. (1997). “Hâlid el-Bağdâdî”. DİA. İstanbul.
Aşçı İbrahim Dede. (2006). Aşçı Dede’nin Hatıraları, Çok Yönlü Bir Sûfînin Gözüyle Son Dönem Osmanlı Hayatı I-IV. haz. Mustafa Koç-Eyüp Tanrıverdi. İstanbul: Kitabevi.
Azamat N. (1991) “Aşçı İbrahim Dede Mecmuası”. DİA. İstanbul.
Fatsa M. (2000). Tasavvufta Mekkî Kolu. İstanbul: Mavi Yayıncılık.
Küçük S. (2000). XIX. Asırda Mevlevîlik ve Mevlevîler. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
Mehmet A. (t.y.) Başımıza Gelenler I-III. haz. M. Ertuğrul Düzdağ. İstanbul: Tercüman Yayınları.
Okay M. O. (1997). “Hâtırat”. DİA. İstanbul.
Şahin T.E. (1987). Erzincan Tarihi I-II, Erzincan.
Turan E.İ. (2007). Aşçı Dede Halil İbrahim Efendi’nin Fars Dili ve Gramerine Dair Çalışmaları. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
Tuygun Ü. (2004). Erzincan’ın Manevî Mimarları. İstanbul.
Yurt V. (2011). Terzi Baba ve Erzincan. İstanbul,
Yücer H. (2004). M. Osmanlı Toplumunda Tasavvuf (19. Yüzyıl). İstanbul.