Şirvanlı Hatiboğlu Habîbullâh'ın Kırk Hadis Tercümesi

Bilindiği gibi kırk hadis tercümeleri, Türk edebiyatı tarihinde çok rağ- bet gören dinî türlerden biridir. 16. asırda bu konuda manzum bir eser meydana getiren şairlerden biri de Şirvanlı Hatiboğlu Habîbullâhtır. Hayatı hakkında eski ve yeni biyografik, bibliyografik kaynaklarda bil- giye rastlanamayan Şirvanlı Habîbullâh, bu tercümesini de diğer iki eseriyle birlikte Memlük sultanı Kansu Gavriye sunmak üzere, H.918 (M.1512) yılında Mısırda tamamlamıştır. Maksadı, hükümdarın dik- katini çekmek ve iltifatına erişmektir. Söz konusu tercüme, müterci- min Sultân Hitâbı Hac Kitâbı adını koyduğu çalışmasının ikinci ese- ridir. Şair, kırk hadis derleme hakkındaki rivayette bildirilen mükâfata erişmek ümidiyle Erbaîn Sözü birer beyitle Türkçeye tercüme etmiştir. Onun tercüme ettiği hadisler, Abdurrahmân-ı Câmînin (1414-1492) Hadîs-i Erbaîn (Çihl Hadîs) isimli Farsça eserinde yer alan hadislerdir. Karşılaştırma sonucunda, şairin tercümeleri sırasında Câmînin anılan eserinden bir hayli faydalandığı da anlaşılmaktadır. Bu makalede, Şir- vanlı Habîbullâhın kitabında yer alan diğer eserlerle birlikte Erbaîn Söz tercümesi de tanıtılmış; daha sonra adı geçen metnin aslıyla günü- müz Türkçesine çevirisi sunulmuştur.

Şirvanlı Hatiboğlu Habîbullâh s Translation of Forty Hadith

One of the popular religious genres in the Turkish literary history is translation of forty hadith. One of the 16th century poets who has writ- ten a verse work of this kind is Şirvanlı Hatiboğlu Habîbullâh. There is not much information about his life in any of biographic or biblio- graphic sources. His translation with other two works was completed in H.918 (A.D.1512) in Egypt, and it was presented to Mamluk Sultan Qansuh al-Ghawri. His intention was to attain Sultan s attention and compliments. This translation is the second work of Habîbullâh enti- tled Sultan Hitâbı Hac Kitâbı. Erbaîn Söz was translated into Turkish by the poet in order to gain the reward that was mentioned in forty hadith. These hadiths translated by him exist in Abdurrahmân-i Câmî s (1414- 1492) work entitled Hadîs-i Erbaîn written in Persian. As a result of this comparison, it has been understood that the poet benefited a great deal from the Câmî s work. In this article, firstly Şirvanlı Habîbullâh s translation of Erbaîn Söz was introduced with other works, and then the original text and it s modern Turkish translation is presented.

PDF

___

Akpınar, Yavuz (1994). Azerî Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: Dergâh Yayınları.
Aşurbeyli, Sara (2010). Şirvanşahlar, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.39,s.211-213.
Aydın, Mustafa (2010). Şirvan, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.39, s.204-206.
Ceyhan, Âdem (2006). Türk Edebiyatında Hazret-i Ali Vecizeleri, Ankara: Öncü Kitap.
(2015). Şirvanlı Hatiboğlu Habîbullâhın Hz. Aliden Yüz Söz Tercümesi, Ce- lal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 3, s.323-354.
Kandemir, M. Yaşar (2002). Kırk Hadis, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.25, s.467-470.
Karahan, Abdülkadir (1991). İslâm-Türk Edebiyatında Kırk Hadîs: Toplama, Tercüme ve Şerhleri, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
(2002). Kırk Hadis, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.25, s.470-473.
Kürkçüoğlu, Kemal Edib (1951). Kırk Hadîs Tercemesi, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
Levend, Agâh Sırrı (1972). Dinî Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Bellleten, s.35-80.
Topaloğlu, Bekir (1995). Esmâ-i Hüsnâ, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi,İstanbul, C.11, s.404-418.
Yardım, Ali (1999). Şihâbül-ahbâr Tercümesi, İstanbul: Damla Yayınevi.
Yavuz, Orhan (2002). Kansu Gavrînin Türkçe Dîvânı, Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
Yazar, Sadık (2011). Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği, yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Yılmaz, Ali (1998). Türk Edebiyatında Esmâ-i Hüsnâ Şerhleri ve İbn-i Îsâ-yı Saruhânînin Şerh-i Esmâ-i Hüsnâsı, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1, s.1-34.