Türkiye’de Emekli Bireylerin İşgücü Piyasasına Katılımını Belirleyen Faktörler: Mikro Ekonomik Bir Analiz

Emeklilik, bireylerin yaşa bağlı olarak çalışma güçlerini kaybetmeleri ve yaşamlarını çalışmadan devam ettirebildikleri bir dönemi ifade etmektedir. Ancak ekonomik, psikolojik ve sosyolojik vb. birçok nedene bağlı olarak, emekli veya emekli olması gereken birey, işgücü piyasasından ya çık(a)mamakta ya da piyasaya geri dönebilmektedir. Bu noktada çalışmanın sorusu, emeklilik ile işgücü piyasasına katılım kararı arasında bir ilişkinin olup olmadığıdır. Amaç ise Türkiye’de emekli bireylerin işgücü piyasasına katılma kararını belirleyen etmenleri tespit etmektir. Çalışma, emeklilik sistemleri ve işgücü piyasası arasındaki ilişkiyi; yazın taraması ile açıklayan kuramsal bölüm ve TÜİK Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması Mikro Veri Seti (GYKMVS) üzerinden yapılan lojistik regresyon analizi bulgularını içeren uygulama bölümünden oluşmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre; emeklilikten sonra erkeklerin işgücü piyasasına dönme olasılıkları kadınlara göre çok daha yüksektir. Yüksek eğitimli ve üst gelir diliminde yer alan emekli bireylerin işgücü piyasasına dönme olasılıkları daha yüksek iken, yüksek emekli aylığı alanların daha düşüktür. Diğer taraftan kredi/borç yükünün olması emeklikten sonra işgücüne dönme olasılığını arttırmaktadır.

Factors Which Determine The Participation of Retired Individuals into The Labour Market in Turkey: A Microeconomic Analysis

Retirement expresses the period in life when individuals lose their strength due to ageing and are able to sustain their lives without working. However, due to many economic, psychological and sociological reasons, individuals that are retired or ought to be retired either cannot step out of the labour market or turn back to the labour market. To that end, the problem of this study is whether there exists a relationship between retirement and the decision to return to the labour market. The purpose, on the other hand is to establish the factors which determine the decision of retired people’s integration into the labour market within Turkey. The study consists of a theoretical section that explores the relationship between retirement systems and the labour market via expanded literature review and an application section which examines the Income and Living Conditions Survey Micro Data Set of Turkstat with the logistic regression analysis findings. According to data provided by Turkstat, the possibility of men returning to the labour market after retirement is much higher compared to women. Retired indivudials who are highly educated and high-income are more likely to return to the labor market, while those who receive high pensions are lower. On the other hand, having loan/debt burden increases the probability of returning to the labour force after retirement.

PDF

___

Acar, A., Anil, B. ve Gursel, S. (2017) “Mismatch Between Material Deprivation and Income Poverty: The Case of Turkey”, Journal of Economic Issues, 51, 3, 828-842.
Akı, E. ve Demirbilek, S. (2002) “An Analysis of Finance Problems of Social Insurance Institution in Turkey”, DEÜ İİBF Dergisi, 17, 1, 1-10.
Akyüz, F. (2011) Türkiye’de Kapitalizmin ve Sosyal Güvencesizliğin İnşası, İstanbul: Sav Yayınları.
Arabacı, R. Y. ve Alper, Y. (2010) “Sosyal Güvenlik Reformu’nun Yaşlılık Aylıklarına Etkisi: Yoksulluk Yaratan Bir Sosyal Güvenlik Sistemi”, Amme İdaresi Dergisi, 43, 2, 101-118.
Arın, T. (2013) Kriz, Devlet, İktisat ve Sosyal Güvenlik Politikaları: Seçilmiş Yazılar, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Arun Ö. (2016) “Çağdaş Türkiye’de Yaşlılık ve Eşitsizlik”, Mediterranean Journal of Humanities, 6, 2, 29-48.
Armstrong-Stassen, M. (2008) “Organisational Practices and The Postretirement Employment Experience of Older Workers”, Human Resource Management Journal, 18, 1, 36–53.
Ayllón, S. ve Gábos, A. (2017) “The Interrelationships Between The Europe 2020 Poverty and Social Exclusion Indicators”, Social Indicators Research, 130, 3, 1025-1049.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013) Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
Danış, M. Z. ve Efe, F. (2016) “Aktif Yaşlanma”, Yaşlılık: Disiplinlerarası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler (der. V. Kalınkara), Ankara: Nobel Yayıncılık, 263-292.
Davis, M. A. (2003) “Factors Related To Bridge Employment Participation Among Private Sector Early Retirees”, Journal of Vocational Behavior, 63, 1, 55–71.
DeMaris, A. (2004) Regression with Social Data: Modeling Continuous and Limited Response Variables, WileyInterscience Publication.
DİSK-AR (2020a) “Salgın Günlerinde Asgari Ücret Gerçeği Araştırması 2021”, http://arastirma.disk.org.tr/wpcontent/uploads/2020/12/2021-asgari-yüzde C3yüzde BCcret-son.pdf (12.05.2021).
DİSK-AR (2020b) “Emekliler Bayrama Mutsuz ve Yoksul Giriyor”, http://arastirma.disk.org.tr/wp-content/ uploads/2020/07/Emekliler-Bayrama-Mutsuz-ve-Yoksul-Giriyor.pdf (12.05.2021).
DİSK-AR (2020c) “Türkiye’de Emeklilerin Durumu ve Emeklilikte Yaşa Takılanlar Gerçeği”, http://arastirma.disk. org.tr/wp-content/uploads/2021/02/Emeklilerin-Durumu-ve-EYT-Geryüzde C3yüzde A7eyüzde C4yüzde 9Fi-Rapor-Son.pdf (12.05.2021).
DİSK-AR (2020d) “İnsan Onuruna Yaraşır Asgari Ücret”, http://disk.org.tr/wp-content/uploads/2019/12/ Dyüzde C4yüzde B0SK-AR-2020-ASGARyüzde C4yüzde B0-yüzde C3yüzde 9CCRET-RAPORU.pdf (12.05.2021).
Doeringer, P. B. ve Piore, M. J. (1971) Internal Labor Markets and Manpower Analysis, D.C. Heath and Company, Lexington, MA.
Durmaz-Bodur, N. (2020) Türkiye Refah Rejiminde Kadın, Ankara: Siyasal Kitabevi.
Durusoy-Öztepe, N. (2018) Çalışma Yaşamında Emekliler, Ankara: Gazi Kitabevi.
Erdoğan, Z., Kayabaşı, N., Özkan-Tağı, S., Söylemezoğlu, F., Tezel, Z., Şanlı, H. S., Anar, A., Kahvecioğlu-Sarı, H. (2016) “Yaşlılıkta Üretmek”, Yaşlılık Sosyolojisi (der. H. Ceylan), Ankara: Nobel Yayınları, 325-344.
Fasbender, U., Deller, J., Wang, M., Wiernik, B. M. (2014) “Deciding Whether To Work After Retirement: The Role of The Psychological Experience of Aging”, Journal of Vocational Behavior, 84, 215–224.
Feldman, D. C. ve Kim, S. (2000) “Bridge Employment During Retirement: A Field Study of Individual and Organizational Experiences with Post-Retirement Employment”, Human Resource Planning, 23, 1, 14-25.
Fişek, A. G., Özşuca, Ş. ve Şuğle, M. A. (1999) Sosyal Sigortalar Kurumu Tarihi:1946-1996, Ankara: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını.
Frees, E. W. (2010) Regression Modelling with Actuarial and Financial Applications, Cambridge University Press.
GollierJ.J. (2000) Insurance and Private PensionsCompendiumFor Emergeing Economies, Book 2 part 2/1, Private Pensions: Regulatory Issues, OECD, www.oecd.org/finance/private-pensions/1816189.doc (10.08.2016).
Gökbayrak, Ş. (2010a) “Türkiye’de Sosyal Güvenliğin Dönüşümü”, Çalışma ve Toplum, 25, 2, 141-162.
Gökbayrak, Ş. (2010b) Refah Devletinin Dönüşümü ve Özel Emeklilik Programları, Ankara: Siyasal Kitabevi.
Griffin, B. ve Hesketh, B. (2008) “Post-Retirement Work: The Individual Determinants of Paid and Volunteer Work”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 81, 101-121.
Gujarati, D. N. (2006) Temel Ekonometri (çev. Ü.Şenesen ve G. Günlük-Şenesen), İstanbul: Literatür.
Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe- Yönetim-Analiz, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Güzel, A., Okur, A. R. ve Caniklioğlu N. (2010) Sosyal Güvenlik Hukuku, 13. Bası. İstanbul: Beta Yayınları.
Hiscott, R. D. (2013) “Determinants of Post-Retirement Employment: Canadian Evidence, The Canadian”, Journal of Career Development, 12, 59-71.
Holzmann, R. (1997) “Pension Reform, Financial Market Development, and Economic Growth: Preliminary Evidence from Chile”, IMF Staff Papers Palgrave Macmillan Journals, 44, 2, 149-178.
Hudson, K. (2007). “The New Labor Market Segmentation: Labor Market Dualism in The New Economy”, Social Science Research, 36, 286-312.
ISSA (International Social Security Association) (2020). https://ww1.issa.int/Understandingyüzde 20socialyüzde 20security (30.08.2020)
İçli, G. (2016) “Sosyal Statü ve Rol Bağlamında Yaşlılık”, Yaşlılık Sosyolojisi (der. H. Ceylan), Ankara: Nobel Yayınları, 41-60.
Kalaycıoğlu, S. (2012) “Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma”, 18-24 Mart Yaşlılara Saygı Haftası: Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Bildirileri, 51- 58, 20-21 Mart 2012, Ankara Üniversitesi Yaşlılık Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi, Ankara.
Karadeniz, O. ve Yılmaz H. H. (2007) “Kadının İşgücüne Katılımını Etkileyen Faktörler”, İş Dünyasında Kadın, İstanbul: TÜRKONFED.
Kerr, G., ve Armstrong-Stassen, M, (2011) “The Bridge to Retirement: Older Workers’ Engagement in PostCareer Entrepreneurship and Wage-and-Salary Employment”, The Journal of Entrepreneurship, 20, 1, 55–76.
Kim, S., ve Feldman, D. C. (2000) “Working in Retirement: The Antecedents of Bridge Employment And Its Consequences For Quality of Life In Retirement”, Academy of Management Journal, 43, 6, 1195–1210.
Kim. S. (2014) “The Career Transition Process: A Qualitative Exploration of Korean Middle-Aged Workers in Postretirement Employment”, Adult Education Quarterly, 64, 1, 3–19.
Kleinbaum, D. G. ve Klein, M. (2010) Logistic Regression: A Self-learning Text, New York: Springer.
Kumaş, H., Çağlar, A. ve Karaalp, H. S. (2014) “Firm Size and Labour Market Segmentation Theory: Evidence from Turkish Micro Data”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 150, 360-373.
Leinonen, T., Chandola, T., Laaksonen, M. ve Martikainen, P. (2018) “Socio-Economic Differences In Retirement Timing And Participation In Post-Retirement Employment In A Context of A Flexible Pension Age”, Ageing & Society, 1–21.
Nagelkerke, N. J. D. (1991) “A Note on A General Definition of the Coefficient of Determination”, Biometrika, 78, 691-692.
Maestas, N. (2010) “Back to work: Expectations and Realizations of Work After Retirement”, Journal of Human Resources, 45, 3, 718−748.
Menard, S. (1995) Applied Logistic Regression Analysis, CA: Sage.
Mills, B. F. ve Shan D. E. (1997) “Labor Market Segmentation And The Implications For Public Sector Retrenchment Programs”, Journal of Comparatıve Economics, 2, 385-402.
Miles, J. ve Shelvin, M. (2008) Applying Regression and Correlation: A Guide for Students and Researchers, Londra: Sage.
Moen, P., Erickson, W.A., Agarwal, M., Fields, V. ve Todd, L. (2000) The Cornell Retirement and Well-Being Study: Final Report 2000, Bronfenbrenner Life Course Center, Ithaca, NY: Cornell University
Pages, C. ve Stampini, M. (2009) “No Education, No Good Jobs? Evidence On The Relationship Between Education And Labor Market Segmentation”, Journal of Comparative Economics, 37, 387–401.
Pengchareon, C. ve Schultz. S. K. (2000) “The Influences on Bridge Employment Decisions”, International Journal of Manpower, 31, 3, 322-336.
Pleau, R. L. (2010) “Gender Differences in Postretirement Employment”, Research on Aging, 32, 3, 267−303.
Pleau, R. ve Shauman, K. (2012) “Trends and Correlates of Postretirement Employment 1977–2009”, Human Relations, 66, 1, 113–141.
OECD (2018) “Gross PensionReplacement Rates”, https://data.oecd.org/pension/gross-pension-replacementrates.htm#indicator-chart (01.09.2020).
OECD (2019a) “Gross Pension Replacement Rates”. Pensions at a Glance 2019: OECD and G20 Indicators içinde, Paris: OECD Publishing. https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/90da17a0-en. pdf?expires=1601583208&id=id&accname=guest&checksum=31ED80EE6FBE5BF048DB962481537FAA (01.10.2020).
OECD (2019b), “Average Wages”, https://data.oecd.org/earnwage/average-wages.htm (11.05.2021).
Quinn, J.F. ve Kozy, M. (1996) “The Role of Bridge Jobs In The Retirement Transition: Gender, Race, And Ethnicity”, The Gerontologist, 36, 3, 363–72.
Sarıtaş-Oran, S. (2017) Bireysel Emeklilik Sistemi ve Emekliliğin Finansallaşması: Sermayeyi Bes’lemek, İstanbul: NotaBene Yayınları.
Sarıtaş, S. (2019) “Financialisation of pensions: The case of Turkey”, Global Social Policy, 1- 20.
Seçer, B. (2009) “İçsel İşten Ayrılma Nedenler, Ölçülmesi ve Önlenmesi”, Çalışma Yaşamında Davranış, Güncel Yaklaşımlar (der. A. Keser, G. Yılmaz ve Ş. Yürür), Kocaeli: Umuttepe Yayınları, 549-566.
SGK (2018) “SGK İstatistik Yıllıkları”, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_ istatistik_yilliklari (23.07.2020).
SGK (2020) “Emeklilikten Sonra Tekrar Çalışma”, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/emekli/ emeklilikten_sonra (15.09.2020).
SGK (2021) “Mali İstatistikler”, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/aylik_istatistik_ bilgileri (12.05.2021).
Shultz, K. S. (2003) “Retirement: Reasons, Processes, and Results”, Bridge Employment: Work After Retirement (der. G. A. Adams ve T. A. Beehr), New York: Springer Publishing Company, 214-241.
Simonoff, J. S. (2003) Analyzing Categorical Data, New York: Springer.
Sözer, A. N. (2013) Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, İstanbul: Beta Yayınları.
SPC veDG EMPL (Social Protection Committee-European Commission/ Directorate-General for Employment, Social Affairs and Inclusion) (2015) The 2015 Pension Adequacy Report: Current And Future Income Adequacy in Old Age in the EU, Luxembourg: Publications Office of The European Union.
Standing, G. (2015) “Sosyal Güvenlik Ağları Çılgınlığı: Temel Gelir Avrupa’da Neden Gereklidir?”, Sosyal Politika Yazıları (der. A. Buğra ve Ç. Keyder), İstanbul: İletişim Yayınları. 333-373.
Steinhilber, S. (2006) The Gender Implications of Pensions Reforms, Genaral Remarks and Evidence from Selected Countries, Geneva: UNRISD.
Şahin, M. (2012) “Türkiye’de Sosyal güvenlik Reformu ve Kadınlar Üzerine Etkisi”, Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın (der. S. Dedeoğlu ve A. Y. Elveren), İstanbul: İletişim Yayınları, 231-250.
Şakar, M. (1987) Türk Sosyal Güvenlik Hukukunda Yaşlıların Korunması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Talas, C. (1953) SosyalGüvenlik ve Türk İşçi Sigortaları, Ankara Siyasal Bilgiler FakültesiYayınları No:37-19, Ankara: Güney Matbaacılık ve Gazetecilik.
Tınar, M. Y. (2019) “Emeklilik ve İşsizlik Psikolojisi”, Çalışma Psikolojisi (der. S. L. Bilgin ve A. A. Cengiz), Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 198-218.
Toksöz, G. (2007) Women’s Employment Situation in Turkey, Ankara: ILO Publishing.
TÜİK (2018) Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması Mikro Veri Seti.
TÜİK (2019) Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, Haber Bülteni, Sayı 33708. tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri. d=33708&fbclid=IwAR1kr4gwnxgaTOw2w1NgCD2an7aTU6Ca3I5KosO3G0LKy4em_2eFBCpTTvIyüzde F1#:~:text=Evlenenyüzde 20çiftlerinyüzde 20sayısıyüzde 202018yüzde 20yılında,artarakyüzde 20155yüzde 20binyüzde 2047yüzde 20oldu (30.09.2020).
TÜİK, (2020a) “İşgücü İstatistikleri”, http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007 (27.09.2020).
TÜİK (2020b) “Nüfus İstatistikleri”, Yıllara, Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Nüfus, 1935-2019, http://www.tuik.gov. tr/UstMenu.do?metod=temelist (05.09.2020).
Ulukan, U. (2019) “Kriz ve Yaşlıları İşe Koşmak: Avrupa Birliği’nin “Aktif Yaşlanma” Yaklaşımı Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme”, Emek Araştırma Dergisi, 10, 16, 23- 37.
Ulukan, U. (2020) “Türkiye’de Demografik Dönüşüm ve Yaşlı İşçiler”, Fiscaoeconomia, 4, 1, 94-110.
Ulutürk, S., ve Dane, K. (2009) “Sosyal Güvenlik Sisteminde Dönüşüm: Burjuvazinin İrade Beyanı ve Ülke Örnekleri”, Uluslararası Sosyal Haklar Sempozyumu 22-23 Ekim 2009 Bildiriler Kitabı Antalya, 1-11.
Walker, A. (2009) “Commentary: The Emergence and Application of Active Aging in Europe”, Journal of Aging & Social Policy, 21, 1, 75-93.
Walker, A. (2002) “A Strategy for Active Ageing”, International Social Security Review, 55, 121–139.
Whitehouse, G. (1992) “Legislation and Labour Market Gender Inequality: An Analysis of OECD Countries”, Work, Employment and Society, 6, 1, 65–86.
World Bank (1994) Averting the Old Age Crisis: Policies to Protect the Old and Promote Growth, Washington, DC: World Bank.
Yakut, A. M. (2015) “Labor Supply and Welfare Benefits in Turkey”, İktisat İşletme ve Finans, 30, 347, 9-36.
Yılmaz- Akın, B. G. (2017) “Sosyal Güvenlik Reformu Bağlamında Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sisteminin Ekonomi Politiği”, Türkiye’de Sağlık ve Sosyal Güvenlik: İnsana Karşı Piyasa (der. G. Yenimahalleli-Yaşar, A. Göksel ve Ö. Birler), İstanbul: NotaBene Yayınları.