Oyundan İşe, Oyunculuktan İşçiliğe: E-Spor Oyuncularının Emek Süreçlerine Dair Eleştirel Bir Değerlendirme

Bu çalışma, elektronik altyapı ile desteklenen oyunların gelişmesiyle birlikte ortaya çıkan ve e-spor olarak adlandırılan alanda istihdam edilen oyuncuların emek süreçlerine odaklanmaktadır. Bu bağlamda YouTube’da yer alan 22 adet video doküman, içerik analizi ve yorumlayıcı yaklaşım temelinde incelenmiştir. E-sporun oyuncular tarafından oyun-iş ikileminde nasıl değerlendirildiği, işe bağlı olarak eğlence kaybının yaşanıp/yaşanmadığı yanıtı aranan temel soruları oluşturmaktadır. Video dokümanların gösterdiği en önemli nokta, emek gücünün yeniden üretiminde temel bir öğe olan oyun oynama etkinliğinin kapitalist birikim alanının nesnesi haline gelmesiyle oyunsal özelliklerini kaybettiği, oyuncular açısından eğlencenin değersizleşmesine yol açtığıdır.

From Game to Work, Gamers to Workers: A Critical Review for Labor Process of Esports Players

This study focuses on the labour processes of the players employed in the field called Esports, which emerged with the development and diffusion of electronic games. In this regard, twenty-two videos on YouTube were analysed on the basis of content analysis and interpretative approach. The evaluation of esports by the players in the game-business and whether or not there is any loss of entertainment depending on the esports activity constitutes the main issues examined in this study. More importantly, this study shows when the activity of playing games becomes the object of the capitalist accumulation and a fundamental element in the reproduction of labour power, it loses its features as an entertainment.

PDF

___

Alp, F. A., Çakmak, G. ve Kahveci, M. S. (2020) “Ne Bilir Kadın Oyun Oynamayı?”: Kadın Oyuncuların E-Spor Deneyimleri”, Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 12, 3, 322-329.
Artvinli, E. ve Demir, Z. M. (2019) “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Oyunlaştırma Deneyimleri”. I. Uluslararası Oyun Kongresi Bildiriler Kitabı, Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi, 30 Ekim – 2 Kasım 2019, 228-236.
Aydos, S. (2013) “Sporcu Sözleşmesinin Feshi”, AÜHFD, 62, 3, 643-689. Bilimleri Dergisi, 4, 2, 34-47.
Bryce, J. O. ve Rutter, J. (2003) “Gender dynamics and the social and spatial organization of computer gaming”, Leisure Studies, 22, 1, 1-15.
Bulut, E. (2015) “Playboring in the tester pit: The convergence of precarity and the degradation of fun in video game testing”, Television & New Media, 16, 3, 240-258.
Caillois, R. (1958) Les Jeux et Les Hommes, Paris: Librairic Gallimard.
Caillois, R. (1961) Man, Play and Games, USA: University of Illinois Press.
Dyer-Witheford, N., ve De Peuter, G. (2006) “EA Spouse” and the crisis of video game labour: Enjoyment, exclusion, exploitation, exodus”, Canadian Journal of Communication, 31, 599-617.
Emiroğlu, K. (1997) “Çalışmanın Anlamı”, Kebikeç Dergi, 2, 5, 143-154.
Ercansungur, D. O. ve Canbaz, E. (2019) “Roger Caillois ve Agôn: Dijital Oyundan E-Spor’a”. I. Uluslararası Oyun Kongresi Bildiriler Kitabı, Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi, 30 Ekim – 2 Kasım 2019, 207-217.
Erem, E., Daşdemir, İ., ve Köksoy, A. M. (2019) “Öğretmen Adaylarının Oyun Kullanımına İlişkin Görüşleri”. I. Uluslararası Oyun Kongresi Bildiriler Kitabı. Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi. 30 Ekim – 2 Kasım 2019, 151-164.
Fuchs, C. (2015) Dijital Emek ve Karl Marx (çev. T. E. Kalaycı ve S. Oğuz), Ankara: NotaBene Yayınları.
Good, O. (2012) “World’s First Knon Video Gaming Tournament”, https://kotaku.com/5953371/today-is-the40th-anniversary-of-the-worlds-first-known-video- gaming-tournament. (29.12.2020).
Huizinga, J. (2017) Homo Ludens: Oyunun Toplumsal İşlevi Üzerine Bir Deneme (çev. M.A. Kılıçbay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Köksoy, Ardıç, Daşdemir ve Erem. (2019). “Eğitsel Oyunların Öğretmen Adaylarının Sosyal Beceri Gelişimi Düzeyine Etkisi”, I. Uluslararası Oyun Kongresi Bildiriler Kitabı, Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi. 30 Ekim – 2 Kasım 2019, 71-77.
Küçükgüngör, E. (1998) “Türk Hukukunda Sporcuların Hukuki Durumu”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, 2, 127-139.
Marx, K. (2011) Kapital 1. Cilt (çev. N. Satlıgan), 1. Basım, İstanbul: Yordam Kitap.
Marx, K. (2013) 1844 El Yazmaları (çev. M. Belge) İstanbul: Birikim Yayınları.
McRobbie, A. (2018) Be Creative: Making A Living in The New Culture Industries, USA: Polity Press.
Mustafa, R., Zirek, E. ve Yasacı, Z. (2018) “E-Spor Oyuncularının Demografik Özellikleri, Oyun Oynama Süreleri ve Başarılarını Etkileyen Faktörler”, Bağımlılık Dergisi, 19, 4, 115-122.
O’Donnell, C. (2009) “The everyday lives of video game developers: Experimentally understanding underlying systems/structures. Transformative Works and Cultures”, 2, 1, 1-1. http://journal.transformativeworks.org/ index.php/twc/article/view/73. (1.1.2021).
Sezgin, S. (2020) Dijital Oyun Ekosistemi: Yaratıcı Endüstri ve Emek, Alternatif Bilişim Derneği.
Statista (2017) Number of players of selected eSports games worldwide as of August 2017. https://www.statista. com/statistics/506923/esports-games-number-players-global/. (20.12.2020).
Statista (2020) eSports audince size worldwide from 2019 to 2024 (2020) https://www.statista.com/statistics/490480/global-esports-audience-size-viewer-type/. (20.12.2020).
Türkiye E-Spor Federasyonu (2019) Türkiye E-Spor Federasyonu Sporcu Lisans, Vize ve Transfer Talimatı. (2019), Resmi Gazete 30978 http://tesfed.gov.tr/PublicFederasyon/Edit/images/FEDERASYON/105/ESPOR_FED._TALIMATI-2.pdf. (14.12.2020).
Türkiye E-spor Federasyonu (2020) 1. Espor Çalıştay Raporu, http://tesfed.gov.tr/PublicFederasyon/ Edit/images/FEDERASYON/105/Espor%20%C3%87al%C4%B1%C5%9Ftay%C4%B1%20Raporu.pdf. (27.12.2020).
Ulusam, S., Kurt, M., ve Dülgeroğlu, D. (2015) “Bilgisayar Kullananlarda Birikimli Travma Bozuklukları”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 2, 6, 26-32.
Üçüncüoğlu, M. & Ozan Çakır, V. (2017) “Modern Spor Kulüplerinin Espor Faaliyetlerine İlgi Gösterme Nedenleri Üzerine Bir Araştırma”, İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor
“1907 Fenerbahçe Gaming House Ziyareti | Fox Gaming”. 2018. https://www.youtube.com/ watch?v=Jfb3Mj7mUZ0. (23.11.2020).
“1907 Fenerbahçe Espor Evinde Bir Gün”. 2017. https://www.youtube.com/watch?v=bV7wAXYUG5s&t=3s. (23.11.2020).
“Annenize Babanıza İzletin: Oyun Oynayarak Yılda 70.000 TL Para Kazanan eSporcuların Evini Gezdik!”. https:// www.youtube.com/watch?v=9jVic2H6UQ8. (23.11.2020).
“Beşiktaş E-Spor Evine Gittim!”. 2017. https://www.youtube.com/watch?v=cMuB_NoJYxc&t=619s. (23.11.2020).
“Dark Passage – Gaming House | Ev Gezisi (Teknoloji Odası #3)”. 2016. https://www.youtube.com/ watch?v=PTtibGsKpCA. (23.11.2020).
“Dark passage Gaming House 2019 Kış Mevsimi Değerlendirmesi”. 2019. https://www.youtube.com/ watch?v=iy5RW76uTH8. (23.11.2020).
“E-Spor Takımına Ev Ziyareti | Gaming House Gezisi”. 2017. https :// www . youtube . com / watch ? v = 5BDSz _ O6PlQ . (23.11.2020).
Galakticos Oyun Evi Ziyareti (Çekiliş). 2019. https://www.youtube.com/watch?v=lCUiu9N1S54. (23.11.2020).
Galakticos’un Evini Bastımm!! Gaming Houseların Gerçek Yüzü!! – Barış Can. 2019. https://www.youtube.com/watch?v=Uj7Pi1IX0Sg. (27.11.2020).
Gaming House Vlog / Fastpay Wildcats. 2020. https://www.youtube.com/watch?v=ZtyNgGjNkdg. (1.12.2020).
HWA Gaming Oyuncu Evi Ziyareti ve Forma Çekilişi. 2019. https://www.youtube.com/watch?v=PGw7j2PBOfs. (1.12.2020).
“Maximum Gaming’in 1907 Fenerbahçe Oyuncularına Zeonnn ile Birlikte Hazırladığı Büyük Sürpriz!”. 2018. https://www.youtube.com/watch?v=t2MuYfuFe8g, (1.12.2020)
“NumberOne Gaming House Tanıtımı”. 2015. https://www.youtube.com/watch?v=CKRePj-Gyis. (1.12.2020).
“Oğuzhan Uğur’la P!NÇ (13.Bölüm): Onedio Ankara, Burak Aksak, Masge, Gökhan Mandır, Ersay Üner”. 2018. https://www.youtube.com/watch?v=X5JO1SDIfVA. (6.12.2020)
“Oyun Hizmetleri Gaming House’u Gezdik Vlog!”. 2018. https://www.youtube.com/watch?v=HOBydfW4CKg. (1.12.2020).
“Profesyonel Oyunculuk Hayatımı Anlatıyorum!”. 2016. https://www.youtube.com/watch?v=t4Yo3rvVRjA. (1.12.2020).
Royal Youth Gaming House – Elwind Vlog. 2019. https://www.youtube.com/watch?v=iZJXBggm9tA. (6.12.2020).
Supermassive Takım Evi Turu – Armut Vlog (Çekiliş!). 2020. https://www.youtube.com/watch?v=uXs9u4x3rao. (6.12.2020).
“Thaldrin E Spor Hayatını Bırakıyor (Veda Konuşması)”. 2018. https://www.youtube.com/watch?v=j7pFHm_ dQpc. (6.12.2020).
“Türkiye’nin En Genç Profesyonel e-spor Oyuncusu ‘Makro’ ile Röportaj”. 2015. https://www.youtube.com/ watch?v=qOLH7AuvqCI. (6.12.2020).
“Uthenera - Orkun Işıtmak’ın Supermassive’in Gaming House Tanıtımını İzliyor Gerçekleri Yorumluyor”. 2018. https://www.youtube.com/watch?v=0rN8p5ZFgjQ. (6.12.2020).