19. Yüzyıl Türk Romanında “Çalışma Düşüncesi”1

Bu çalışmada, Osmanlı dünyasında yeni ortaya çıkan bir kurmaca tür olan ro-manlarda “çalışma düşüncesinin” nasıl ele alındığına bakıyoruz. Romanlar, yazıl-dıkları dönemden önemli yansımalar barındıran metinlerdir. Dolayısıyla dönem romanlarını okumak o dönemin dünyası ile ilgili önemli detaylar öğrenmemize imkân verir. 19. yüzyıl romanları da bize 19. yüzyılda çalışmanın nasıl kavran-dığına dair önemli detaylar sunmaktadırlar. Bu çalışmada 19. yüzyılın son otuz yılında yazılmış on üç romanı ele alıyor ve bunları başta John W. Budd’un kav-ramsal çerçevesi olmak üzere çalışma kavramıyla ilişkili diğer bazı referanslarla inceliyoruz.

___

Acemoğlu, D. ve Robinson, J. (2013) Ulusların Düşüşü (çev. Faruk Rasim Velioğlu), İstanbul: Doğan Kitap.

Ahmet Mithat Efendi (2012) Takriz Makamında İki Söz. Refet, İstanbul: Kesit, 27-30.

Ahmet Mithat Efendi (2019a) Çingene, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.

Ahmet Mithat Efendi (2019b) Felatun Bey ile Rakım Efendi, Ankara: Dorlion.

Alan, S. (2017) Kimlik Kazandırma Sürecinde Kurgu Kahramanları (“Turfanda mı Yoksa Turfa mı” Örneği). Ulus-lararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 5(10), 38–57.

Aşa, H. E. (2020) Fatma Aliye Hanım (1862-1936). İslam Ansiklopedisilopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/fatma-aliye-hanim

Başlı, Ş. (2010) Osmanlı Romanlarının İmkanları Üzerine: İlk Romanlarda Çok Katmanlı Anlatı Yapısı, İstanbul: İletişim.

Bowe, J., Bowe, M. ve Streeter, S. (der.) (2001) Gig: Americans Talk About Their Jobs, Broadway: Broadway Books.

Budd, J. W. (2016) Çalışma Düşüncesi (çev. Fuat Man), İstanbul: Ayrıntı.

Çağman, E. (2017) Ahmet Mithat Efendi’nin “Ekonomi Politik” Adlı Eserinde İktisadî Serbestiyet ve Korumacılık Düşünceleri, Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 16 (Güz), 31–48.

Canbaz, F. (2005) Fatma Aliye Hanım’ın Romanlarında Kadın Sorunu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Croix, G. E. M. de Ste (2014) Antik Yunan Dünyasında Sınıf Mücadelesi (çev. Çağdaş Sümer), İstanbul: Yordam.

Dickens, C. (2016) Oliver Twist (çev. Nihal Yeğinobalı), İstanbul: Can.

Engels, F. (2013) İngiltere’de Emekçi Sınıfların Durumu (çev. Oktay Emre), İstanbul: Ayrıntı.

Fatma Aliye Hanım (2012) Refet, İstanbul: Kesit.

Gorz, A. (2007) İktisadi Aklın Eleştirisi: Çalışmanın Dönüşümleri / Anlam Arayışı (çev. Işık Ergüden), İstanbul: Ay-rıntı.

Gündoğdu, M. A. (2016) Mizancı Murat ve Turfanda mı Yoksa Turfa mı? Romanında İstanbul’a Göç Teması, 1. Uluslararası Göç ve Kültür Sempozyumu.

Gürel, Z. (2018) Arayışlar Devri Türk Edebiyatının Dikkatlerden Kaçan Yazarı Safveti Ziya, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 7(19), 215–255.

Gürpınar, H. R. (2019a), Mürebbiye, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.

Gürpınar, H. R. (2019b) Şık, İstanbul: Turkuvaz.

Hakim, C. (2010) Erotic Capital. European Sociological Review, 26(5), 499–518.

Halaçoğlu, Y. ve Aydın, M. A. (2020) Cevdet Paşa (1823-1895), İslam Ansiklopedisi https://islamansiklopedisi.org.tr/cevdet-pasa

Hochschild, A. R. (2003) Second Shift, London: Penguin.

Karaca, Ş. (2012) Fatma Aliye Hanım ve Refet Üzerine, Refet, İstanbul: Kesit.

Kerman, Z. (2020) Sâmipaşazâde Sezâi (1859-1936), TDV İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/samipasazade-sezai

Koçak, O. (1996) Kaptırılmış ideal: Mai ve Siyah Üzerine Psikanalitik Bir Deneme, Toplum ve Bilim, 70 (Güz), 94–152.

Kudret, C. (2004), Türk Edebiyatında Hikaye ve Roman - I, İstanbul: Dünya

Lodge, D. (2003) İyi İş (çev. Ülkü Demirtepe), İstanbul: Ayrıntı.

Mahmut Ekrem, R. (2019) Araba Sevdası, İstanbul: İletişim.

Makal, A. (2008) Türkiye Emek Tarihinin Bir İzdüşüm Alanı Olarak ‘Edebiyat’, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2008/3, 15-43

Man, F. (2017) Çalışma Hayatında “Fiziksel Görüntü ve Sosyal Sermaye” ya da “Dördüncü Sermaye.” Çalışma İlişkileri Dergisi, 8 (1), 46–61.

Man, F. (2018) Sanat ve Gerçeklik: Robert Tressell’in ’Baldırı Çıplak Hayırseverler’i ile Emek Tarihine Bakmak. Yönetim ve Çalışma Dergisi, 2(1), 36–49.

Man, F. (2019) İnsan, Çalışma ve Toplum: Çalışma Sosyolojisine Giriş Sakarya: Sakarya Kitabevi.

Marx, K. (2011) Kapital 1. Cilt (çev. Mehmet Selik - Nail Satılgan), İstanbul: Yordam.

Meda, D. (2004) Emek (çev. Işık Ergüden), İstanbul: İletişim.Mehmet Murat, M. (2005) Turfanda mı, Turfa mı?, İstanbul: Beyaz Balina.Moran, B. (2015) Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış - I: Ahmet Mithat’tan A. H. Tanpınar’a, İstanbul: İletişim.

Nabizade Nazım. (2019) Zehra, İstanbul: Can.

Namık Kemal. (2018) İntibah, İstanbul: Ren.

Noon, M. ve Blyton, P. (2007) The Realities of Work, London: Palgrave Macmillan.

Orwell, G. (2015) Paris ve Londra’da Beş Parasız (çev. Berrak Göçer), İstanbul: Can.

Orwell, G. (2016) Wigan İskelesi Yolu (çev. Levent Konca), İstanbul: Can.

Parla, J. (2010) Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri, İstanbul: İletişim.

Rediker, M. (2012) Köle Gemisi: İnsanlık Tarihinde Bir Yolculuk (çev. Dilek Şendil), İstanbul: Alfa.

Safveti Ziya (2019) Salon Köşelerinde, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.Sami, Ş. (2019) Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.

Samipaşazade Sezai (2006) Sergüzeşt, İstanbul:Alkım.

Simpson, J. ve Smith, S. (2018). ‘I’m Not a Bloody Slave, I Get Paid and if I Don’t Get Paid Then Nothing Hap-pens’: Sarah’s Experience of Being a Student Sex Worker, Work, Employment and Society. https://doi.org/doi:10.1177/0950017018809888

Sinclair, U. (2016) Şikago Mezbahaları (çev. Kıvanç Güney), İstanbul: Sel.

Strangleman, T. ve Warren, T. (2015) Çalışma ve Toplum (çev. Fuat Man), Ankara: Nobel.

Tonga, N. (2019) Sunuş, Zehra, İstanbul: Can, 13-14.

Tressell, R. (2006) Baldırı Çıplak Hayırseverler (çev. Ayşegül Gürsoy), İstanbul: Literatür.

Türkeş, A. Ö. (2017) Osmanlı Aydınının Dramı, Mai ve Siyah, İstanbul: Ayrıntı, 9-16.

Uçman, A. (2020) Nâbizade Nâzım (1863-1893) TDV İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/nabizade-nazim

Uşaklıgil, H. Z. (2016) Mai ve Siyah, Olympia.

Weber, M (2011) Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu (çev. Milay Köktürk), Ankara: Bilgesu.

Weeks, K. (2014) Çalışma Sorunu (çev. Tamer Tosun), İstanbul: Ayrıntı.

Williams, E. (2014) Kapitalizm ve Kölelik (çev. Anıl Tarar), İstanbul: Dipnot.

Wishnitzer, A. (2019) Alaturka Saatleri Ayarlama – Geç Osmanlı’da Zaman ve Toplum (çev. Ercan Ertürk), İstan-bul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

Zola, E. (2016a) Germinal (çev. Bertan Onaran), İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.

Zola, E. (2016b) Meyhane (çev. Cemal Süreya), İstanbul: İletişim.