OKUL ÖNCESĠ ÇOCUĞU OLAN ANNELERĠN EBEVEYNLĠK ÖZ YETERLĠKLERĠ VE TUTUMLARI ARASINDAKĠ ĠLĠġKĠ

Bu araĢtırmanın amacı okul öncesi çocuğa sahip annelerin çocuk yetiĢtirme tutumları ile öz yeterlik algıları arasındaki iliĢkiyi incelemektir. AraĢtırmada iliĢkisel tarama yöntemi kullanılmıĢtır. AraĢtırmaya uygun örnekleme yöntemiyle çevrimiçi olarak ulaĢılabilen 236 anne katılmıĢtır. Veri toplamada kiĢisel bilgi formu, YenilenmiĢ Berkeley Ebeveyn Öz Yeterlik Ölçeği (YBEÖYÖ) ve Anne-Baba Tutum Ölçeği (ABTÖ) A Formu kullanılmıĢtır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Mann Whitney-U testi, Kruskall Wallis H testi ve Spearman Brown Korelasyon katsayısı kullanılmıĢtır. AraĢtırmanın sonucunda YBEÖYÖ ebeveynliğe özgü stratejiler ve çocuğa kazandırılabilecekler alt boyut puanları ile ABTÖ Demokratik Tutum alt boyut puanları arasında pozitif yönlü orta düzeyde, Baskıcı ve Otoriter Tutum alt boyut puanları arasında negatif yönlü düĢük düzeyde bir iliĢki olduğu belirlenmiĢtir. Çocuğun cinsiyeti ile ABTÖ puanları arasında anlamlı bir fark bulunmazken çocuğun okula devam süresi ile ABTÖ Demokratik Tutum alt boyut puanları, çocuğun doğum sırası, annenin öğrenim durumu ile ABTÖ Demokratik Tutum ve Baskıcı-Otoriter Tutum alt boyut puanları arasındaki fark anlamlı bulunmuĢtur. Annenin yaĢı ile ABTÖ AĢırı HoĢgörülü Tutum alt boyut puanları arasındaki fark, annenin mesleği ile ABTÖ Demokratik Tutum, Baskıcı-Otoriter Tutum ve AĢırı HoĢgörülü Tutum arasındaki fark anlamlı bulunmuĢtur.

THE RELATIONSHIP BETWEEN PARENTAL SELF-EFFICACY AND ATTITUDES OF MOTHERS WITH PRESCHOOL CHILDREN

The aim of this study is to examine the relationship between the child-rearing attitudes of mothers with preschool children and their self-efficacy perceptions. Relational survey method was used in the research. With convenient sampling method 236 mothers were, participated in the study. Personal information form, Revised Berkeley Parental Self-Efficacy Scale (BPSE-R) and Parent Attitude Scale (PAS) Form A were used to collect data. In the analysis of the data, descriptive statistics, one way analysis of variance (ANOVA), Mann Whitney-U test, Kruskall Wallis H test and Spearman Brown correlation coefficient were used. As a result of the research, it was determined that there was a positive moderate relationship between the BPSE-R parenting-specific strategies and what can be gained to the child sub-dimension scores and PAS Democratic Attitude sub-dimension scores and a low negative relationship between the Repressive and Authoritarian Attitude sub-dimension scores. While there was no significant difference between the child‟s gender and the PAS scores the difference between the child‟s school attendance and the PAS Democratic Attitude sub-dimension score, the child‟s birth order, the mother‟s education status the PAS Democratic Attitude and Repressive- Authorization Attitude sub-dimension scores were found to be significant. The difference between the mothers‟ age and the PAS Overly Tolerant Attitude sub-dimension scores, the difference between the mother‟s occupation and the PAS Democratic Attitude, Repressive-Authoritarian Attitude and Overly Tolerant Attitude were found to be significant.

PDF

___

Aksoy, V. ve Diken, Ġ. (2009). Annelerin ebeveynlik öz yeterlik algıları ile geliĢimi risk altında olan bebeklerin geliĢimleri arasındaki iliĢkiyi inceleyen araĢtırmalara bir bakıĢ. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(1) 59-68.
Alabay, E. (2017). Okul öncesi dönem çocuğu olan ebeveynlerin ebeveynlik tutumlarının incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(2), 156-174
Arabacı, N. ve Ömeroğlu, E. (2013). 48-72 aylık çocuğa sahip anne-babaların çocukları ile iletiĢimlerinin bazı değiĢkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30(1), 41-53.
Ardelt, M. ve Eccles, J. S. (2001). Effects of mothers parental efficacy beliefs and promotive parenting strategies on inner- city youth. Journal of Family Issues, 22, 944-972.
Arslanoğlu, Ġ. (2013). Sağlıklı insan ilişkileri ve etkili iletişim. Ankara: Pegem.
Atabey, D. (2017). Anasınıfına devam eden çocukların annelerinin anne tutumlarının incelenmesi (Çorum Ġli Örneği), Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 145-168.
Aydoğdu, F. ve Dilekmen M. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeĢitli değiĢkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 570-585.
Bağartarhan, T. ve Nazlı, S. (2013). Ebeveyn eğitim programının annelerin ebeveynlik öz yeterliklerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 7(31), 67-88.
Balcı, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem teknik ve ilkeler (11.Baskı). Ankara: Pegem.
Baumrind, D. (1967). Child care practices anceteding three patterns of preeschool behavior, Genetic Psychology Monographs, 75(1),43-88.
Baumrind, D. (1971). Harmonious parents and their preschool children, Developmental Pscyhology, 4(1), 99-102.
BüyüktaĢkapu, S. (2012). Annelerin öz yeterlik algıları ile 1-3 YaĢ arasındaki çocuklarının geliĢimleri arasındaki iliĢkinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 18-30.
Canatan, K., Konbak, E., Aslan, T., Özdemir, M. ve Yılmaz, Ö.M. (2020). Geleneksel ve modern ailelerde çocuk yetiĢtirme tutumları. Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 151-165.
Celada, T. C. (2010). Parenting styles as related to parental self-efficacy and years living in the united states among latino immigrant mothers. Alliant International University, Los Angeles, California.
Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2007). Research Methods in Education (6.Baskı). London: Routledge.
Coleman, P. K. ve Karraker, K. H. (2000). Parenting self-efficacy among mothers of school- age children: conceptualizition, measurement and correlates. Family Relations, 49(1), 13-24.
Coleman, P. K. ve Karraker, K.H. (2003). Maternal Self-efficacy beliefs, competence in parenting and toodlers behaviour and developmental status. Infant Mental Health Journal, 24(2), 126-148.
CoĢkun, Y. ve BaĢ, A. (2015). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların anne babalarının çocuk yetiĢtirmeye yönelik görüĢlerinin karĢılaĢtırılması. Kahramanmaraş Sütçü İmama Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 195-210.
Döker, T. (2020). Dört- altı yaĢ çocukların sosyal ve oyun davranıĢları ile ebeveyn tutumları arasındaki iliĢkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ġnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Durak, Ġ. (2021). Psikolojik sağlamlık ile yaĢam doyumu arasındaki iliĢkide öz yeterliğin aracı etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(78), 1175-1190.
Elibol, F., Mağden, D. ve Alpar, R. (2007). Anne-babalık becerilerinde öz yeterlik ölçeğinin (1-3 yaĢ) geçerlik ve güvenirliği. Toplum Hekimleri Bülteni, 26(3), 25-31.
Güler Yıldız, T., ġahin, F., Haktanır, G. ve Holloway, S. (2021). Turkish adaptation of the berkeley parenting self-efficacy scale revised (BPSE-R). Journal of Education and Future, 19, 13-23.
Holloway, S. D., Suzuki, S., Kim, S., Nagase, A., Wang, Q., Campell, E. M., Golshirazi, M., Iwatate, K. ve Nishizaka, S. (2019). Development and cross-national validation of a revised version of the Berkeley Parenting Self-efficacy Scale. Early Childhood Research Quarterly, 47(1), 309-320.
Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
Kaya, A., Bozaslan, H. ve Genç, G. (2012). Üniversite öğrencilerinin anne-baba tutumlarının problem çözme becerilerine, sosyal kaygı düzeylerine ve akademik baĢarılarına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 208-225.
Koç BaĢaran, Y. (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme yöntemi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(47), 480-495.
Koçak, V., Altuntuğ, K. ve Ege, E. (2021). Annelerin öz yeterlikleri ve doğum sonu güvenlik hislerinin değerlendirilmesi. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 34-44.
Kotil, Ç. (2010). Okul öncesi eğitim kurumuna yeni baĢlayan 5 yaĢ çocukların sosyal- duygusal uyum düzeylerine annenin ebeveyn öz yeterlik algısı ile okul beklentilerine uyum düzeylerinin incelenmesi (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul.
Kurttekin, M. (2018). 2-4 yaĢ grubunda çocukları olan ailelerin aile hayatı ve çocuk yetiĢtirme tutumu (Yüksek Lisans Tezi), Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
Mash, E. J., Johnston, C. ve Kovitz, K. (1983). A comparison of the mother-child ınteractions of physically abused and non-abused children during play and task situations. Journal of Clinical Child Psychology, 12(3), 337-346.
Mathieu, S. L., Conlon, E. G., Sular, A. M. ve Farrel, L. J. (2020). Perceived parental rearing in pediatric obssesive compulsive disorder: Examining the factor Structure of the EMBU child and parent versions and associations with OCD symptos. Child Psychiarty Hum. Dev., 51(6), 956-968.
Murdock, K. W. (2012). Affect, self-efficacy and parenting behavıour (Master‟s thesis) Availeble from ProQuest Dissertations and Theses databese. (UMI No. 1513442).
Nebioğulları, B. (2019). ÇalıĢan/çalıĢmayan annelerin ebeveynlik öz yeterlik algıları ile 11-13 yaĢ çocuklarının algıladığı anne tutumu ve benlik saygısı arasındaki iliĢki (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul.
Ogelman, H. G. ve Çiftçi Topaloğlu, Z. (2015). 4-5 yaĢ çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile anne-babalarının ebeveyn öz yeterliği algısı arasındaki iliĢkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 241-271.
Özgüven, Ġ. (2010). Ailede iletişim ve yaşam (1.Basım). Ankara: Pdrem. Öztürk, C. ve ġanlı, D. (2012). Annelerin çocuk yetiĢtirme tutumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 32-48.
Özyürek, A. ve Tezel ġahin, F. (2005). 5-6 yaĢ grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19-34.
Özyürek, A. ve Tezel ġahin, F. (2008). 5-6 yaĢ çocuğu olan ailelerin demografik özelliklerinin çocuk yetiĢtirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 395-414.
Özyürek, A.ve Tezel ġahin, F. (2012). Altı yaĢında çocuğa sahip annelerin çocukları ile iliĢkilerinin incelenmesi. IIB Internatıonal Refeereed Academic Social Sciences Journal, 3(5), 72-86.
Özyürek, A. (2017). Okul öncesi çocuğa sahip anne-babalara yönelik „Çocuk YetiĢtirmeye ĠliĢkin Anne Baba GörüĢleri Ölçeği ve Anne Baba Tutum Ölçeği GeliĢtirme ÇalıĢması. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 2(1), 26-38.
Raffertya, Y. ve Griffin, K. W. (2010). Parenting behaviours among low-income mothers of preschool age children in the USA: implications for parenting programmes. International Journal of Early Years Education, 18(2), 143-157.
Sanders, M. R. ve Woolley, M. L. (2005). The relationship between maternal self-efficacy and parenting practices: Implications for parent training. Child Care Health Development, 31(1), 65-73.
Santrock, J. W. (2012). Yaşam boyu gelişim psikolojisi, Ankara: Nobel. Tatlı, S., Selimoğlu, H., ve Bademci, D. (2012). Çocukları okul öncesi eğitime devam eden annelerin aile hayatı ve çocuk yetiĢtirme tutumlarının incelenmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 101-114.
Taylor, S. (2006). An investigation of the relationship between black single mother‟s myth/stereotype acceptance, parental self-efficacy and childrearing practices. (Doctoral Dissertation). Availablefrom ProQuest Dissertations and These databese. (UMI No: 3221281).
Uçan, Z. (2019). Ġlkokul öğrencilerinin ebeveyn tutumları ile sosyal beceri düzeyi arasındaki iliĢkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Uyanık Balat, G. (2007). Ġlköğretime baĢlayan çocukların anne babalarının çocuk yetiĢtirme tutumlarının okul öncesi eğitimden yararlanma düzeylerine göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 32(143), 90-99.
Uygun, N. ve Kozikoğlu, Ġ. (2020). Çocukları okul öncesi kurumlarına devam eden ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(3), 1495-1507.
Uykan, E. (2019). Ebeveyn tutumları ile çocukların öz düzenlemeleri arasındaki iliĢki incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ġstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul.
VanDerBerg, M. P. (2012). Proctive factors for teen mothers: Relations among social support, psychological resources and child rearing-practices. (Master‟s thesis). Coloroda State University.
Von Der Lippe, A. (1999). The impact of maternal schooling and occupation on child-rearing attitudes and behaviours in low income neighbourhoods in cario, egypt. International Journal of Behavioral Development, 23(3), 703-729.
Yavuzer, H. (2008). Çocuk psikolojisi. Ġstanbul: Remzi.
Yavuzer, H. (2017). Ana-baba ve çocuk (27.basım). Ġstanbul: Remzi.
Yıldız Çiçekler, C., Girgin Büyükbayraktar, Ç., Konuk Er, R. ve Alakoç Pirpir, D. (2014). 1-3 yaĢ arasında çocuğu bulunan annelerin öz yeterlikleri ile mükemmeliyetçilikleri arasındaki iliĢkinin Ġncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(26), 109-124.
Yılmaz, G. (2018). Annelerin öz yeterlik algısı ile çocuklarının algıladıkları anne tutumu arasındaki iliĢkiler (Yüksek Lisans Tezi), NiĢantaĢı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul.
Zarra Nezhad, M., Aunola, K., Kiuru, N., Mullola, S. ve Mozami Goodarzi, A. (2015). Parenting styles and childrens emotional development during the first grade: the moderating role of child temperament. Journal of Psychology & Psychotherapy, 5(5), 1- 12.