Matematik Eğitiminde Eleştirel Düşünme Becerilerine İlişkin Araştırmaların Tematik Analizi

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de matematik eğitimi alanında eleştirel düşünme becerileri konusunda yapılan çalışmaları farklı değişkenler açısından incelemek ve incelenen tematik konulardaki eğilimleri ortaya çıkarmaktır. Bu kapsamda YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanında kayıtlı 15 yüksek lisans tezi, 5 doktora tezi ve ULAKBİM veri tabanı tarafından dizinlenen dergilerde yayınlanmış olan 10 makale incelenmiştir. Bu çalışmalar; yayın tarihlerine, araştırma yöntemlerine, araştırma desenlerine, çalışma gruplarına, veri toplama araçlarına, araştırma sonuçlarına ve eleştirel düşünmenin gelişimi için kullanılan yöntemlere göre detaylı olarak incelenmiş ve tematik içerik analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre; nicel yöntemlerin ve yarı deneysel desenlerin daha fazla kullanıldığı, çalışma grubu olarak en çok ortaokul öğrencilerinin tercih edildiği, veri toplama aracı olarak çoğunlukla eleştirel düşünme eğilim ve tutum ölçekleri ile beceri testlerinin kullanıldığı görülmüştür. Matematik başarısı ile eleştirel düşünme becerileri arasında pozitif bir ilişkinin olduğu ve matematik dersinde kullanılan çeşitli yöntem ve tekniklerin öğrencilerde eleştirel düşünme becerisini geliştirdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Eleştirel Düşünme Becerisi, Tematik İçerik Analizi, Matematik Eğitimi

Thematic Analysis of Research on Critical Thinking Skills in Mathematics Education

The aim of this study is to examine the studies on critical thinking skills in the field of mathematics education in Turkey in terms of different variables and to reveal the trends in the thematic subjects examined. In this context, 15 master's theses, 5 doctoral theses registered in the database of YÖK National Thesis Center and 10 articles published in journals indexed by ULAKBİM database were examined. These studies were examined in detail according to their publication dates, research methods, research designs, study groups, data collection tools, research results and methods used for the development of critical thinking, and analyzed with thematic content analysis method. According to the results obtained in the research; It has been seen that quantitative methods and quasi-experimental designs are used more, secondary school students are mostly preferred as the study group, and critical thinking disposition and attitude scales and skill tests are mostly used as data collection tools. It has been determined that there is a positive relationship between mathematics achievement and critical thinking skills, and that various methods and techniques used in mathematics lessons improve students' critical thinking skills.

Keywords:

Critical thinking skills, Thematic content analysis, Mathematics education,

PDF

___

Aybek, B. (2007). Eleştirel düşünmenin öğretiminde öğretmenin rolü. Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 7(2), 31-35.
Boyacı, Ş. D. B. ve Özer, M. G. (2019). Öğrenmenin geleceği: 21. yüzyıl becerileri perspektifiyle Türkçe dersi öğretim programları. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2), 708-738. https://doi.org/10.18039/ajesi.578170.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, O.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
Cantürk-Günhan, B., ve Başer, N. (2009). Probleme dayalı öğrenmenin öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 451-482.
Chukwuyenum, A. N. (2013). Impact of critical thinking on performance in mathematics among senior secondary school students in Lagos State. IOSR Journal of Research & Method in Education, 3(5), 18-25. https://doi.org/10.9790/7388-0351825.
Cohen, L., Manion, L., ve Morrison, K. (2007). Research methods in education. New York: Routledge. Cüceloğlu, D. (1995). İyi düşün doğru karar ver: Etkili yaşamın temel boyutları üzerine Yakup Bey'le söyleşiler. İstanbul: Sistem.
Dünya Ekonomik Formu. (2018). The Global Competitiveness Report. https://www.weforum.org/reports/ the-global-competitiveness-report-2017-2018/ sayfasından erişilmiştir.
Ennis, R. H. (1993). Critical thinking assessment. Theory İnto Practice, 32(3), 179-186. https://doi.org/10.1080/00405849309543594.
Erdoğan, F. (2019). Effect of cooperative learning supported by reflective thinking activities on students’ critical thinking skills. Eurasian Journal of Educational Research, 19(80), 89-112. http://dx.doi.org/10.14689/ejer.2019.80.5.
Ertaş Kılıç, H. ve Şen, A. I. (2014). Eleştirel düşünme eğilimi ölçeğini Türkçe’ye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39(176), 1-12. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3632.
Facione, P. A. (1990). Critical thinking: A statement of expert consensus for purposes of educational assessment and instruction- Executive Summary “The Delphi Report”. https://philarchive.org/ archive/faccta sayfasından erişilmiştir.
Halpern, D. F. (2014). Critical thinking across the curriculum: A brief edition of thought ve knowledge. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315805719.
Harari, Y. N. (2018). 21. yüzyıl için 21 ders. İstanbul: Kolektif.
Koç, C. (2011). Aktif öğrenmenin okuduğunu anlama ve eleştirel düşünme üzerindeki etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35(1), 28-37.
MEB, (2018a). Milli Eğitim Bakanlığı 2023 eğitim vizyonu. https://www.gmka.gov.tr/dokumanlar/ yayinlar/2023_E%C4%9Fitim%20Vizyonu.pdf sayfasından erişilmiştir.
MEB, (2018b). Matematik dersi öğretim program. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. CA: Sage.
Özdemir, O., Özdemir, P. G., Kadak, M. T. ve Nasıroğlu, S. (2012). Personality development. Current Approaches in Psychiatry, 4(4), 566-589. https://doi.org/10.5455/cap.20120433.
Seferoğlu, S. ve Akbıyık, C. (2006). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 193-200.
Paul, R. ve Elder, L. (2013). Kritik düşünce (Çev. Esra Aslan ve Gamze Sart). Ankara: Nobel.
Şenyıldız, N. (2020). Türk dili kitaplarındaki eleştiriyle ilgili çalışmaların programa bağlı olarak öğrencide eleştirel düşünme becerisini geliştirmedeki yeterlilikleri. The Journal of Social Science, 4(8), 720-733. https://doi.org/10.30520/tjsosci.732266.
Şenşekerci, E., ve Bilgin, A. (2008). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(14), 15-43.
Tunçer, E., ve Sapancı, A. (2021). Ortaokul matematik öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilim ve uygulama algıları arasındaki ilişki. Asian Journal of Instruction, 9(2), 55-74. https://doi.org/10.47215/aji.1000040.
Umay, A. (2003). Matematiksel muhakeme yeteneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 234-243.
Walker, S. E. (2003). Active learning strategies to promote critical thinking. Journal of Athletic Training, 38(3), 263-267.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yıldırım, H. İ., (2009). Eleştirel düşünmeye dayalı fen eğitiminin öğrenme ürünlerine etkisi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yıldırım, H. İ., ve Şensoy, Ö. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 611-648.