VECİZE EDEBİYATI VE SOSYAL ÖĞRETİ ÖRNEĞİ OLARAK RAİF NECDET KESTELLİ'NİN SÜZME SÖZLER'İ

Vecize, bir duygu veya düşünceyi, bir ilkeyi mümkün olduğu kadar kısa, öz ve kesin bir biçimde anlatan bilgece ifadelerdir. Türk Edebiyatında özellikle Tanzimat'tan sonra çeşitli eserlerde dağınık olarak yer alan, kimi zaman bütünüyle bağımsız kitap halinde örneklerine de rastlanan vecizeler, manzum veya mensur biçimde varlık göstermiş özlü sözlerdir. Vecizeler, yaşanan olaylara ve yapılan keskin gözlemlere dayanılarak oluşmuş, Türk edebiyatında bilhassa Tanzimat'tan sonra giderek geniş bir yer tutmaya başlamıştır. Servet-i Fünûn döneminde de bu türün önemli ürünlerine rastlanmaktadır. Pek çok aydın entelektüel zümrenin, ilim adamının ve düşün insanının eşyaya, hayata ve olaylara yönelik bakış açılarını özetleyen vecizelerin evrensel boyutu öne çıksa da millî hassasiyetleri kuvvetle barındırdığı görülür. Edebiyatımızda bu türün teorik esasları, ilk olarak Cenap Şahabettin'in yazdığı "Vecize Edebiyatı" başlıklı yazısıyla belirlenmiştir. Yine onun Tiryaki Sözleri, bizde türün Tanzimat'tan sonra müstakil kitap halinde neşredilmiş ilk örneği sayılır. Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinde de veciz sözler yazmaya pek çok alim, devlet adamı, şair ve yazarın ilgi duyduğu bilinmektedir. Bu dönemlerde Türk edebiyatına kazandırdığı değişik türlerden eserleriyle tanınan Raif Necdet Kestelli de mezkûr vadiye Süzme Sözler (1935) adlı eseriyle katılmıştır. Bu çalışmada genel olarak özdeyişlerin özelde Süzme Sözler'in Türk edebiyatına mal olmuş anlatılar arasındaki yerini belirlemek amaçlanmıştır. Yöntem olarak Kestelli'nin Süzme Sözler'inde yer alan veciz deyişleri tarama, okuma, tematik açıdan tasnif etme ve metin odaklı bir analize tabi tutma yöntemi kullanılacaktır

RAİF NECDET KESTELLİ’SSÜZME SÖZLER AS AN EXAMPLE OF THE APHORISM LITERATURE AND THE SOCIAL DOCTRINE

The aphorisms are wise expressions that tell an emotion, a thought or principle briefly and precisely as possible as. The aphorisms that take part in various works dispersedly in the Turkish literature, especially after the Tanzimat Period; that sometimes is came across the example of an entire book form; are in verse or prose idioms. The aphorisms have consisted of the lived events and the keen observations, and have increasingly had a great place in the literature, especially after the Tanzimat Period. The prominent works of this literary genre are in “Servet-i Fünûn Perion”. The aphorisms, that summarize the viewpoints of many intellectual , literate group , scholars and philosophers about the property, the life and the events; have also the national sensitivities as well as the universal features. In our literature, the theoretical basis of this literary genre have been firstly determined with the article called “Vecize Edebiyatı” (The Aphorism Literature) by Cenap Şahabettin . However, his work called “Tiryaki Sözler” is regarded as the first example written in a book of this genre. In Meşrutiyet and Cumhuriyet Period, many scholars, statesmans, poets and writers also interested in writing the terse words. In this periods, Raif Necdet Kestelli known with his works in the varied literary genres, has contributed to this literary genre with his work called “Süzme Sözler” (1935). In this study, it is aimed to define the place of aphorisms between the narratives belonging to Turkish literature, particularly to analyze the terse words in Kestelli‘s work “Süzme Sözler” by classifying thematically

PDF

___

Akay, Hasan, Servet-i Fünûn Şiir Estetiği, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1998. Akdaş, Gülsüm, Raif Necdet Kestelli'nin Hayatı ve Eserleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1995, "Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi", s.56.
Andı, Fatih, "Arif Nihat Asya'nın Kısa Nesirleri", İlmî Araştırmalar, 2004, S: 18, ss.7-16.
Cenap Şahabeddin, "Evrâk-ı Eyyam", Dersaâdet, Kanaat Matbaası, İstanbul, (1331/1915).
Cenap Şahabeddin, (1927). “Vecize Edebiyatı”, Servet-i Fünun, C:61, No:1600/126, 14 Nisan 1927, ss.335-339.
Cenap Şahabeddin, Tiryaki Sözleri, (Haz.:Dr. Orhan F. Köprülü- Dr. Reyan Erben), Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul, 1978. s.207.
Cenab Şehabeddin, "Serseri Fikirler", Servet-i Fünûn, 5 Şubat 1341 (5 Şubat 1925), nr. 12-1486.
Cenap Şahabettin, Tiryaki Sözleri, (Haz: Adem Ceyhan), Nesil Yayınevi, İstanbul, 2013.
Cenap Şahabettin, Cenab Şahabeddin ve Vecizeleri (Haz: Mehmet Saka- Vasfi Şensözen), Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1959.
Enginün, İnci, Cenap Şahabettin, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1989. Egun, Sadeddin Nüzhet, Cenap Şehabeddin, Hayatı, Seçme Şiirleri, Yeni Şark, İst.,1935.
Erol, Kemal, Raif Necdet Kestelli - Üç Perdelik Hissî ve İctimaî Piyes: Tîrâje, Birleşik Dağıtım, Ankara, 2013.
Kerimoğlu, Caner, “Hakan Günday Romanlarında Aforizmalar”, Turkish StudiesInternational
Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5/1Winter 2010, p.1148.
Kestelli, Raif Necdet, Süzme Sözler, Akşam Matbaası, İstanbul, 1935.
Mehmet Cemil, Vecizeler, Evkâf-ı İslâmiye Matbaası, İstanbul, 1336/1920.
Oktürk, Şerif, Konuşma Sanatı ve Özdeyişlerin Antolojisi, Kastaş Yay., İstanbul, 2006