İBADETLERDE KOLAYLIK ANLAYIŞI VE KUR’ÂN’IN İBADETLERİ YAPILABİLİR KILMASI

Dinler sosyal hayatın ve beşerin fiziki gücünü hesaba kattığı, müntesiplerince olması gerektiği gibi yaşandığı müddetçe kolay olarak algınırlar. Kolaylaştırmadan ve yaşanılabilir kılmadan kasıt; semâvî bir dinin tabiliğini yani ilk indiği halinin mantığının muhafazasıdır. Zorlaştırma ise; bedenin fiziksel ve psikolojik gücünün yıpratılması, gündelik hayatın akışının güçleştirilmesidir. Zorlaştırmanın en önemli nedenlerinden biri; ihtiyat mefhumunun ibadetlerin şart ve rükünlerinin önüne geçirilmesi suretiyle alternatif sunmaksızın icra edilmesi ve buna takva isimli bir kisve giydirilmesidir. Bunun bir diğer adı da aşırıcılıktır. Oysa Yüce Allah Kur'ân'da farz kıldığı hiçbir ibadette aşırılığı tercih etmemiş, beşerin gücünün son sınırlarını zorlama gibi bir teşebbüste bulunmamıştır. Bunun yerine hastalık, toplumsal olaylar, çevre vb. hususların ortaya çıkardığı arızî durumlar üzerinden örneklerle çıkış kapısı sunmuştur. Neticede ibadetlerin yaşanmasını kolaylaşmış, bir külfet olmaktan çıkmıştır. Aynı usulü Kur'ân'ın şerhi mahiyetinde olan sünnette de görmek mümkündür. Bu sebeple Kur'ân ve sünnetin bu anlayışı ibadet hayatımız ile emri bi'l-marûf ve nehyi 'ani'l-münker vazifemizde de temel metot olmalıdır. Ancak bu şekilde İslam'ın kolay ve yaşanabilir bir din olduğu anlaşılacak ve kabul görecektir

APPROACH OF CONVENIENCE IN PRAYERS AND QURAN’S POWER TO RENDER PRAYERS PRACTICABLE

Religions are perceived to be convenient so long as they take social life and the physical strength of a human into consideration and are practiced properly by their followers. What is meant by rendering a religion convenient and practicable is conservation of its natural form, the very first form in which it descended. Rendering a religion inconvenient, on the other hand, is making it wear down the physical and psychological strength of a person and hinder the flow of daily life. One of the most significant reasons behind rendering a religion inconvenient is imposing cautionary concepts by putting them before the obligations and fundamentals of prayers without alternatives under the ruse of piousness. Another term for this is extremism. In reality, Allah Almighty has not imposed extremism in any of the prayers he requires as mandatory and has not made any attempts to push the limits of human strength. Instead, he has offered solutions for accidental situations arising from illness, public incidents, environment, etc. As a result, performing prayers has become convenient and not a burden. The same is applicable to sunnah, which constitutes an addendum to the Quran. Therefore, the approach adopted in the Quran and sunnah should be the fundamental method we apply in our prayers and our duty of following Allah’s instructions and avoiding misdeeds. This is the only way by which it can be seen and accepted that Islam is a convenient and practicable religion

PDF

___

AHMED NEKRÎ, Abdünnebi b. Abdürresûl, Düstûru’l-Ulemâ, Dâru’l-kütübi’lİlmiyye, Beyrut, 2000.
ALTUNTAŞ, Halil ve Muzaffer Şahin, Kur’ân-ı Kerim Meâli, D.İ.B Yay., Ankara, 2005.
BAKTIR, Mustafa, “Azîmet” D.İ.A, c. IV, s. 330, İstanbul, 1991.
BEĞAVÎ, Ebû Muhammed el-Hasan b. Mesûd, Me‘âlimu’t-Tenzîl, Thk. Muhammed Abdunnemir, Osman Cuma Dumayriyye, Süleyman Müslim el-Harş, Dâru’t-Taybe, Riyad, 1997.
BEYHAKÎ, Ahmed b. Hüseyn b. Ali b. Musa Ebû Bekir, Sünenu’l-Beyhâkî elKübrâ, Thk. Muhammed Abdulkadir el-Atâ, Mektebetu Dâri’l-Bâz, Mekke, 1994.
BUHÂRÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail b. İbrahim el-Muğîra, el-Câmi‘u’sSahîh el-Muhtasar, Thk. Mustafa Dîb el-Buğâ, Dâr-u İbn Kesîr, Beyrut,1987.
CİCİ, Recep, “Kolaylık Prensibinin Hukukî Hayata Yansıma Biçimleri: Hanefî Mezhebi Örneği”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 14, Sy: 1, Bursa, 2005.
CÜRCÂNÎ, Ali b. Muhammed es-Seyyid eş-Şerif, Kitâbu’t-T‘arifât, Çev. Arif ERKAN, Bahar Yay., İstanbul, 1997.
ÇALIŞ, Halit, “Amel Açısından Azimet Ruhsat Mukayesesi” Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi II, Şanlıurfa, 1996.
DÂRİMÎ, Abdullah b. Abdurrahman Ebû Muhammed, Sünenu’d-Dârimî, Thk. Fevvâz Ahmet ve Hâlid es-Seb‘u’l-‘İlmiy; zyl. Hüseyin Selim Esed, Dâru’lKitâbi’l-Arabî, Beyrut, H.1407.
DEMİRCİ, Musin, Tefsir Usulü, İ.F.A.V. Yay., İstanbul, 2017.
DÖNMEZ, İbrahim Kafi, “Örf” D.İ.A, c. XXXIV, s. 87-93, İstanbul, 2007.
EBÛ BEKİR İBNU’L-ARABÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer, el-Mahsûl fî Usûli’l-Fıkıh, Thk. Hüseyin Ali; Said Fevde, Dâru’l-Beyârik, Amman, 1999.
EBÛ DÂVÛD, Süleyman b. el-Eşa’s es-Sicistânî, Sünen Ebî Dâvûd, Thk. Muahammed Muhyiddin Abdulhamid, Tlk. Kemâl Yusuf el-Hût; Zyl. Elbânî, Dâru’l-Fikr, Beyrut, t.y.
EBÛ ZEKERİYYA MUHYİDDİN, el-İzâh fî Menesiki’l-Haccı ve’l-Umre, Dâru’l-Beşâiri’l-Mısrıyye, Beyrut, 1994.
ERDOĞAN, Mehmet, İslâm Hukukunda Ahkâmın Değişmesi, İ.F.A.V, İstanbul, 2014.
GÜNDÜZ, Ahmet, Esbâb-ı Nüzûl’de Kadın Faktörü ve Kur’ân Ahkâmındaki Rolü, Harran Ünv. Sosyal Bilimler, Doktora Tezi, Yayınlanmamış, Şanlıurfa, 2014.
HALİL B. AHMED, Ebû Abdurrahman, Kitâbu’l-‘Ayn, Thk. Mehdi el-Mahzûmî ve İbrahim es-Semrâî, Dâru Mektebeti’l-Hilal, Beyrut, t.y.
İBN ABDİLBER, Yusuf b. Abdullah b. Muhammed, el-İstî‘âb fi Marifeti’lAshâb, Thk. Ali Muhammed el-Becâvî, Dâru’l-Ceyl, Beyrut, H.1412.
İBN ÂŞÛR, Muhammed b. Tâhir, İslâm Hukuk Felsefesi Ve Gaye Problemi, Çev. Vecdi AKYÜZ ve Mehmet ERDOĞAN, Rağbet Yay., İstanbul, 1988.
İBN CÜNEYDEL, S‘ad b. Abdurrahman, M‘ucemu’l-Emkineti’l-Vârideti Zikruhâ fî Sahîhi’l-Buhârî, Mektebetu’d-Darrati’l-Müeyyide, Riyad, 1999.
İBN DÜREYD, Ebû Bekir Muhammed b. el-Hasan, Cemheretu’l-Lüğa, Thk. Remzi Münir Balbekkî, Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, Beyrut, 1987.
İBN FÂRİS, Ebû’l-Hasan Ahmed el-Kazvînî, Mücmelü’l-Lüğa, Thk. Züheyr Abdülmuhsin Sultan, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1986.
İBN HANBEL, Ebû Abdullah eş-Şeybânî, Musnedu’l-İmâm Ahmed İbn Hanbel, Müesseset-u Kurtuba, Kahire, t.y.,
İBN HAZM, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed, el-Muhallâ bi’l-Esâr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, t. y.
İBN HİBBÂN, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed b. Hibbân, Sahîh İbn Hibbân bi Tertibi İbn Balabân, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1993.
İBN HUZEYME, Muhammed b. İshak Ebû Bekir es-Sülemî en-Nisâbûrî, Sahîh
İbn Huzeyme, Thk. Muhammed Mustafa el-Azamî, el-Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut, 1970.
İBN MÂCE, Muhammed b. Yezîd Ebû Abdullah el-Kazvînî, Sünen-u İbn Mâce, Thk. Muhammed Fuâd Abdulbaki, Dâr’ul-Fikr, Beyrut, t.y.
İBN MANZÛR, Ebû’l-Fadl Cemâluddin Muhammed b. Mükrem, Lisânu’l-Arab, Dâr Sâdır, Beyrut, 1956. İBN MULAKKİN, Ebû Hafs Siracuddin, el-‘İlâm bi Favâidi ‘Umdeti’l-Ahkâm, Dâru’l-Âsima Suudi Arabistan, 1997.
İMÂM-I MÂLİK, İbn Enes Ebû Abdullah, Muvattau’l-İmâm Mâlik Rivâyetu Yahya el-Leysî, Thk Muhammed Fuâd Abdulbakî, İhyau’t-Turâsi’l-Arabî, Mısır, t.y.
EL-KÂDÎ ABDUNNEBİ, İbn Abdurrasû, Düsturu’l-Ulemâ, Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, Beyrut, 2000.
KARADÂVÎ, Yusuf, “Kolay ve Çağdaş Bir Fıkıh’a Doğru” İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi Sy: 34, s. 55-75, Çev. Abdullah KAHRAMAN, Mehir Vakfı, Konya, 2004.
KARAMAN, Hayrettin, Mustafa ÇAĞRICI, İbrahim Kafi DÖNMEZ, Sadrettin GÜMÜŞ, Kur’ân’ı Kerim Meâli, T.D.V Yay., Ankara, 2014.
KASTALÂNÎ, Ebû Abbâs Ahmed b. Muhammed Ebû Bekir b. Abdulmelik, İrşâdu’s-Sârî li Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, el-Matbaatu’l-Kübrâel-Emîriyye, Mısır, H.1323.
EL-KAŞÂNÎ, Alaaddin Ebû Bekir b. Mesud, Bedâiu’s-Sanâ‘i fî Tertîbi’-Şerâ‘i, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1986.
MUHAMMED FUÂD ABDÜLBAKİ, el-M‘ucemu’l-Müfehres lî Elfâzi’lKur’âni’l-Kerîm, Tahran, H. 1407.
MÜSLİM, İbn Haccâc Ebû’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî, Sahîhu Müslim, Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâki, Dâr-u İhyâi’t-Turâsi’l- Arabî, Beyrut, t.y.
NESÂÎ, Ahmed b. Şuayb Ebû Abdurrahman, Sünenü’n-Nesâî el-Kübrâ, Thk. Abdulğaffar Süleyman el-Bendârî; Seyyid Kisrevî Hasan, Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, Beyrut, 1991.
ÖZEN, Şükrü, “İstislâh” D.İ.A, c. XXIII, s. 383-388, İstanbul, 2001.
ÖZTÜRK, Mahmut, “Kur’an-ı Kerim’e Göre Tebük Gazvesi’ne Katılmayan Müminlere Uygulanan Yaptırımların Tahlilleri” Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XI, Sy: 1, s. 93-106, Diyarbakır, 2009.
ER-RÂZÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer, el-Mahsûl, Thk. Taha Cabir Feyyâd, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1997.
ES-SERAHSÎ, Muhammed b. Ahmed, el-Mebsût, Dâru’l-Marife, Beyrut, 1993.
SEYYİD SÂBIK, Fikhu’s-Sünne, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, 1997.
Sıddîk Hasan Han, Ebû’t-Tayyib Muhammed, Rihletu’s-Siddîk ilâ’l-Beledi’l‘Atîk, Vezâratu’l-Evkâf, Katar, 2007.
ES-SUYÛTÎ, Celaleddin Abdurrahman b. Ebû Bekir, ed-Dîbâc ‘alâ Sahîh’i Müslim İbn el-Haccâc, Thk. Ebû İshak el-Huveynî el-Eserî, Dâru İbn Affân, Suudi Arabistan, 1996.
EŞ-ŞÂTİBÎ, İbrahim b. Musa b. Muhammed el-Muvafakât, Thk. Ebû Ubeyde Meşhur b. Hasan, Dâru İbn Affân, Riyad, 1997.
TABERÂNÎ, Ebû’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed, el-Mu‘cemu’l-Kebîr, Thk. Hamdi b. Abdulmecid es-Selefî, Mektebetu’l-‘Ulûmi ve’l-Hikem, Musul, 1983.
TİRMİZÎ, Muhammed b. İsa el-Câmiu’s-Sahîh, Thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Dâr-u İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, t.y.
EL-‘UTMÎ, Ebû Abdullah Osman el-Sâlimî, Ğâyetu’l-Me’mûl fi’t-T‘alîkât ala’sSahîhi’l-Müsned min Esbâb en-Nüzûl, Mektebetu’s-Sana, Sana, t.y.
VÂHİDÎ, Ebû Hasen Ali b. Ahmed; el-Vasît fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Mecîd, Thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd ve Ali Muhammed M‘ivad, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1994.
YILDIRIM, Mustafa, Meclle’nin Küllî Kâideleri, İzmir İlahiyat Fakültesi Yayınları, Manisa, 2001.
EZ-ZERKEŞÎ, Ebû Abdullah Bedruddin Muhammed, el-Mensûr fî’l-Kavâidi’lMensûr, Vezâratu’l-Evkâf, Kuveyt, 1985.
EZ-ZEYLA‘Î, Osman b. Ali b. Mihcen el-Bâriî‘, Tebyînu’l-Hakâik, Hş. Şihabuddin Ahmed b. Muhammed, el-Matabatu’l-Kübrâ el-Emîriyye, Kahire, H. 1313.
EZ-ZÜHAYLÎ, el-Fikhu’l-İslâmî ve Edilletuhu, Dâru’l-Fikr, Dimeşk, tsz.,