MARDİN ŞER'İYE SİCİLLERİNDE ARAPÇA'NIN BELGE DİLİ OLARAK KULLANILMASI VE BU DİLDE YAZILAN BİR BELGE TÜRÜ OLARAK MÜLK ALIM-SATIMLARINDA KULLANILAN YÖNTEM

Osmanlı mahkemelerinde kadı ve yanında bulunan katibi tarafından tutulan kayıtlar, dönemin sosyal hayatını araştıranlar için oldukça önemli veriler sunmaktadır. 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar süren zaman diliminde hemen hemen her yerleşim biriminde tutulan bu kayıtların çoğunluğu günümüze kadar ulaşabilmiştir. Bütün defterler belli bir usul ve yöntem ile kayıt altına alınmasına karşın Mardin'e ait şer'iye sicillerini çevresindeki birimlerde tutulan kayıtlardan ayırt eden en önemli özellik Arapça belge sayısındaki fazlalıktır. Özellikle sosyal ve günlük hayat ile ilgili belgelerin Arapça kaleme alındığını gördüğümüz Mardin'de bu durumun ortaya çıkış sebeplerini araştırmak çalışmamızın ana konusunu teşkil etmektedir. Ayrıca defterlerde yoğun olarak Arapça yazılmış bir belge türü olarak mülk alım-satımlarının yöntemsel olarak ayrıntılı incelemesi de yapılacaktır

THE USE OF ARABIC IN OTTOMAN COURT RECORDS IN MARDİN AND THE METHOD USED IN PROPERTY SALES DOCUMENTS IN THE 18TH CENTURY.

The records kept by the "kadi" and the "kâtip" in the Ottoman courts offer very important data for the investigators of the social life in the this period. The majority of these records which were held in almost every settlement in the period from the 16th century to the 19th century have reached to the present day. Despite the fact that all the books were recorded by a certain method, the excess of Arabic documents in the court records of Mardin distinguishes it from the others. Especially, we have seen that the documents about social and daily life were written in Arabic in Mardin. This situation constitutes the main point of our work. In addition, Arabic documents of property purchase-sale will be examined methodically

PDF

___

Akbel Mustafa, "Osmanlı'da Vekâlet; Bir kaza Örneği Olarak Kula Mahkemesine Müracaatlar", Turkish Studies, Volume 10/13 Fall 2015.
Akdağ Mustafa, "Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluş ve İnkişaf Devrinde Türkiye'nin İktisadi Vaziyeti" Belleten, C. XIII, S. 51, Ankara 1949, s. 497-564.
Akgündüz Ahmet, "Şer'iye Sicillerinin Toplu Kataloğu", Şer'iye Sicilleri, C. I, İstanbul 1988.
Artuk İbrahim, "Osmanlı Beyliği'nin Kurucusu Osman Gazi'ye Ait Sikke", Ed. Osman Okyar ve Halil İnalcık, I. Uluslararası Türkiye'nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1071-1920) Kongresi Tebliğleri, Ankara 1980, s. 27-33.
Baltacı Cahit, "Şer'iye Sicillerinin Tarihsel ve Kültürel Önemi", Osmanlı Arşivleri ve Osmanlı Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul 1985, s. 127-132.
Çınar Hüseyin, 18. Yüzyılın İlk Yarısında Ayntab, Şehrinin Sosyal ve Ekonomik Durumu, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2000.
Deveci Bozkuş Yıldız, "Geçmişten Günümüze Ömerli (Maserte)'de Siyasi, Sosyal, Dini ve Etnik Yapı Bağlamında Ermeniler", Uluslararası Ömerli/Ömeran ve Çevresi Sempozyumu, İstanbul 2012
Göka Şenol, İnsan ve Mekan-Bir Bütünün İki Farklı Görüntüsü, Pınar Yayınları, İstanbul 2001.
Gökbayır Sema, Sağlam Emine, Çolak Mehmet, "İslam Hukuku ve Modern Hukuk Bağlamında Şahitlik Müessesinin Değerlendirilmesi", Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 5, Sayı 2, Aralık 2012.
Göyünç Nejat, XVI. Yüzyılda Mardin Sancağı, Ankara 1991.
Günay Ramazan, 252 Nolu Mardin Şer'iye Sicilli Belge Özetleri, İstanbul 2006.
Gümüş Ercan, 18. Yüzyılın İlk Yarısında Amid Kazası, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2014.
Gürhan Veysel, XVIII. Yüzyılda Mardin Şehri, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2012.
Hallaçoğlu Yusuf, "Şer'iye Sicillerinin Toplu Kataloğuna Doğru, Adana Sicilleri", TD, 30 (1976).
İlgürel Mücteba, "Şer'iye Sicillerinin Toplu Kataloğuna Doğru", TD, 28-29 (1975).
İnalcık Halil, "Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluş ve İnkişafı Devrinde Türkiye'nin İktisadi Vaziyeti Üzerinde Bir Tetkik Münasebetiyle" Belleten, C. XV, S. 60, Ankara 1951, s. 267.
İpşirli Mehmed, "Sosyal Tarih Kaynağı Olarak Şer'iye Sicilleri", Tarih ve Sosyoloji Seminerleri (28-29 Mayıs 1990), Bildiriler, İstanbul 1991, s. 157-162.
Kankal Ahmet, 248 Numaralı Mardin Şer'iye Sicili Belge Özetlerinin Çıkarılmasında ve Yayınlanmasında Takip edilen Usul", 248 Nolu Mardin Şer'iye Sicili Belge Özetleri ve Mardin, İstanbul 2007.
Kankal Ahmet, Türkmen'in Kaidesi Kastamonu (XV-XVIII. Yüzyıllar Arası Şehir Hayatı), Ankara 2004
Karagülle Can, Demir Yüksel, "Yerel Verilerin Konut Tasarım Sürecinde Değerlendirilmesi: Mardin Örneği", İTÜ Dergisi, Mimarlık, Planlama, Tasarım, Cilt 9, Sayı 2, Eylül 2010.
Kaya Süleyman, "Mahkeme Kayıtlarının Kılavuzu: Sakk Mecmuaları", Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 3, Sayı 5, 2005, s. 379-416.
Kütükoğlu Mübahat, Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), İstanbul 1984, s. 350-359. Kütükoğlu Mübahat, "Osmanlı İktisadi Yapısı", Osmanlı Devleti Tarihi, Ed: E. İhsanoğlu, İstanbul, 1999.
Lefebvre Henri, Mekanın Üretimi, Çev. Işık Ergüden, Sel Yayıncılık, İstanbul 2014.
Mutçalı Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, Dağarcık Yay., İstanbul 1995.
Oğuz Mustafa, Akgündüz Ahmet, "Hüccet", TDVİA, Cilt 18, s. 446-450; M. Tayyib Gökbilgin, Osmanlı Paleografya ve Diplomatik İlmi, İstanbul 1979, s. 111-112.
Ongan Halit, Ankara Sicilleri I-II, Ankara 1974.
Osman Ersoy, "Şer'iye Sicillerinin Toplu Kataloğuna Doğru", AÜDTCFD, XXI/3-4 (1975).
Pamuk Şevket, Osmanlı İmparatorluğunda Paranın Tarihi, İstanbul 2003.
Taş Hülya, "Osmanlı Kadı Mahkemesinde "Şühûdü'l-Hâl" Nasıl Değerlendirilebilir?", Bilig, Kış / 2008 sayı 44: 25-44.
Taşçı Hasan, Bir Hayat Tarzı Olarak Şehir, Mekan, Meydan, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2014.
Tuz Cahit, "Mardin'de Arap İskanı ve Mardin Arapçası", Uluslararası Ömerli/Ömeran ve Çevresi Sempozyumu, İstanbul 2012.
Yazıcı Nesimi, "Osmanlılarda Yetimlerin Korunması Üzerine Bazı Değerlendirmeler", AÜİFD (2007), Sayı 1, s. 13 (1-46)
Yıldız Sevcan, "Mardin Şehir Dokusu ve Mimari Yapısı", Makalelerle Mardin, C. II. İstanbul 2005.
Uzunçarşılı İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti'nin İlmiye Teşkilatı, Ankara 1998, s. 116-117.
Uzunçarşılı İsmail Hakkı, "Şer'î Mahkeme Sicilleri" Ülkü Mecmuası, C. IV, S. 29, Ankara 1935, s. 365-368