HÂNU’L-HALÎLÎ VE FATİH-HARBİYEROMANLARININ GELENEK MODERNİTE BAĞLAMINDAKARŞILAŞTIRILMASI

Modern çağın Batılı sömürgecilik anlayışına karşı 19.yy.’ın başlarında, kültürel ve siyasi bağımsızlık çerçevesinde ayakta kalma mücadelesi verilen Mısır ve Anadolu’da birçok şair ve yazar toplumun temel değerlerinde yaşanan aksaklıkları metinlerine yansıtmaya çalışarak bu doğrultuda eser vermeye yönelmiştir. Söz konusu dönemde daha çok yanlış Batılılaşmayı ele alan nasihatvari yarı modern romanların Batı’dan yapılan tercüme çalışmaları aracılığıyla yavaş yavaş ciddi bir üslup kazanması, ardından aydınların topluma kulak vermeleri, roman türünde mana, içerik ve metot bağlamında kayda değer değişikliklerin yaşanmasını sağlamıştır. Bu çalışmada günümüzün küreselleşen dünyasında da bir sorun olarak karşımıza çıkan kültürel yozlaşma, zihinsel bunalım, gelenek-modernite/eski-yeni çatışması ve manevi buhran gibi toplumsal gerçekler Necîb Mahfûz’un Hânu’l-Halîlî ve Peyami Safa’nın Fatih-Harbiyeeserleri üzerinden ele alınarak eleştirel bir perspektifle değerlendirilmiştir. Bu çerçevede iki eserde de yazarların modern dünyaya uyum sağlanabilmesi için milli bilinci yansıtan kültürel değerlerin korunması şartı ile Batı’nın tekniğinden istifade edilip Doğu’yla Batı’nın sentezine vurgu yaptıkları görülmüştür.

COMPARISON OF KHAN AL-KHALILI AND FATIH-HARBIYE NOVELS IN THE CONTEXT OF TRADITION AND MODERNITY

In the early 19th century, many poets and wri ters, tried to reflect on the textual scripts the prob lems happen in the society and its values in thewake of the struggle aimed to survive the Wes tern colonialization of the modern age under theframework of cultural and national independen ce. In this questioned period, many studies dealtwith the false westernization and written in a wayto advice the society, gradually gained a seriousstyle through the translation of the semi-modernwestern works. After the intellectual’s listeningthe society, a significant change took place in boththe meaning and content as well as the method ofthe novel types. In this study, social incompatibi lity, mental cirisis, tradition-modernity, old-newconflict and spiritual depression, which are also aproblem in today’s globalizing world, are studiedthrough the works of Naguib Mahfouz’s Khânal-Khâlîlî and Peyami Safa’s Fatih-Harbiye. Andevaluated from a critical perspective. Within thisframework, it was seen that in order to adapt tothe modern world, the authors in both works em phasized the synthesis of East and West by bene fiting from the West’s technique, on the conditionof protecting cultural values reflecting nationalconsciousness.

PDF

___

‘Abbûd, Mârûn. Rûvvâd en-nahdati’l-hadîse. Kâhire: Dâru’l-Hendâvî, 2013.
‘Abdul‘azîz, İbrâhîm. Ene Necîb Mahfûz ‘Sîretu Hayatin Kamile’. Kahire: Dâru’l fikru’l-‘Arabî, 2006.
‘Abdullah, İbrahîm. Mevsu‘at es-Serd el-‘Arabî I. Dubaî: Kandîl lî’t-tibâ‘tive’n-neşr ve’t-tevzî’, 2016.
‘Abdullâh, Muhammed Hasan. el-İslâmiyyetu ve’r-Rûhîyeytu fî Edebi Necîb Mahfûz. Kahire: Dâru’l-Kabâ’u li’t-tibâ’ti ve’n-neşr ve’t-tevzi’, 2001.
Akyüz, Kenan. Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1979.
‘Alî Hasan, Dîb. Necîb Mahfûz Beyne’l-ilhâd ve’l-Îmân. Beyrut: Dâru’l-Menâra, 1977.
el-‘Asmâvî, Fevzîye. el-Mer’etu fî Edeb Necîb Mahfûz. Kahire: el-Meclisu’l-a’la li’s-Sekâfeti, 2002.
el-‘Asîrî, Îmân bint-i Muhammed. Ârâu Necîb Mahfûz fî Dav’i ‘Akîdeti’l İslâmîyye. Cidde: Dâru’l-Ümme li’n-neşr ve’l-tevzi’, 2010.
Ayvazoğlu, Beşir. Peyami Hayatı Sanatı Felsefesi Dramı. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1998.
Bekâkerîye, Hâcer. “Temsilât el-mer’etu ve’d-dîn ve’s-siyâsetu fî edeb Necîb Mahfûz”. Mecelletu’l-İşkâlet Sayı 9 (Mayıs 2006), 55-72. https:// ichkalat.cu-tamanrasset.dz/wp-content/uploads/2018/02/4-6.pdf
Dayf, Şevkî. el-Edebu’l-ʿArabiyyu’l-muʿâsır fî Misra. Kâhire: Dâru’l-Ma‘ârif, 1961.
el-Fâhûrî, Hannâ. Târîhu’l-edebi’l-ʿArabî, “el-‘edebu’l-hadîs”. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1986.
Göze, Ergun. Peyami Safa, ‘Hayatı, Şahsiyeti, Te’siri’. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1987.
el-Gitânî, Cemâl. Necîb Mahfûz Yetezekker. Beyrut: Dâru’l-Mesîrati, 1980.
Heykel, Ahmed. Tatavvuru’l-edebi’l-hadîs fî Mısr. Kâhire: Dâru’l-Ma‘ârif, 1993.
Hourani, Albert. el-Fikru’l-‘Arabî fî’l-‘asru’n-Nahda ‘1798-1939’. çev. Kerîm ‘Azkûl. Beyrut: Dâru’n-Nehâr, 1968.
‘Îd, Hüseyîn. Necîb Mahfûz ‘Sîratu Zâtîyetun Edebîye’. Kahire: el-Dâru’l-Mısrîyetu’l-Lübnânîyetu, 1997.
‘Îd, Recâ. Dirâsetün fî Edebi Necîb Mahfûz. İskenderiye: Münşe’tu’l-Ma‘ârif, 1974.
Kaplan, Mehmet. Hikâye Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2015.
Kaplan, Mehmet. Kültür ve Dil. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2006.
Kutub, Seyyîd. “Hânu’l-Halîlî Kıssa Mısrîyye”, Mecelletu’r-Risâle 13/650 (1945), 1364-1365.
Lee, Nan A. Peyami Safa’nın Eserlerinde Doğu-Batı Meselesi. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1997.
Levend, Agâh Sırrı. Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2015.
Mahfûz, Necîb. Eteheddesü İleykum. Beyrut: Dâru’l-‘Avde, 2006.
Mahfûz, Necîb. Hânu’l-Hâlîlî. Kahire: Dâru’l-Mısr li’t-tibâ‘ti, 1988.
Mardin, Şerif. Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
Meriç, Cemil. Bu Ülke. İstanbul: İletişim Yayınları, 2016.
Moran, Berna. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları, 2008.
en-Nekkâş, Recâ’. Safahât min Müzekkirât Necîb Mahfûz. Kahire: Dâru’ş-şurûk, 2011.
en-Nekkâş, Recâ’. fî Hubbi Necîb Mahfûz. Kahire: Daru’ş-şurûk, 1995.
en-Nu‘aymî, Hasan Muhammed. el-edebu’l-‘Arabîyyu’l-Hadîs ‘neş’etehu ve tatvirih’. Cidde: Dâru’l-Havârizm el-‘Alemiye, 2019.
Oğuzertem, Süha. “Türk Edebiyatı Eleştirisinde Karşılaştırmalı Boyut”, Varlık Dergisi, (Eylül 2009) 3-3.
Rogan, Eugene, Araplar: Bir Halkın Tarihi. çev. Cem Demirkan. İstanbul: Pegasus Yayınları, 2017.
Safa, Peyami. “Türk Düşüncesi ve Batı Medeniyeti”. Türk Düşüncesi Dergisi Sayı 3 (1953), 161-165,
Safa, Peyami. Doğu-Batı Sentezi. İstanbul: Yağmur Yayınları, 1963,
Safa, Peyami. Din İnkılap İrtica. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2002.
Safa, Peyami. Fatih-Harbiye. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2019.
Selmâvî, Muhammed. Fî hadaratu Necîb Mahfûz. Kahire: Dâru’l-İ‘lâm, 2012.
Şahin, Veysel. “Peyami Safa’nın “Fatih-Harbiye” Adlı Romanında Simgesel Değerler”, Bilig Dergisi Sayı 55 (Güz 2010), 147-164. http:// turkoloji.cu.edu.tr/pdf/veysel_sahin_fatih_harbiye_simgesel_degerler.pdf
Şevket, Mahmûd. el-Fennu’l-kısasî fî’l-edebu’l-Mısrî el-hadîs. Kahire: Dârû’l-Fikru’l-‘Arabî, 1956.
eş-Şeyyâl, Cemâleddîn. Târîh et-Terceme ve’l-Hareket el-Sekâfîye fî ‘asr Muhammed ‘Alî. Kâhire: Dâr el-Fikru’l- ‘Arabî, 1951.
Şükrî, Ğâlî. Necîb Mahfûz mine’l-Cemâliyye ilâ Nobel. Kahire: el-Hey’etu’l-‘amme li’lsti‘lâmât, 1988.
Tâhâ Bedr, ‘Abdu’l-Muhsin. el-Ru’ye ve’l-Edât. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, 1988.
Tâhâ Bedr, ‘Abdu’l-Muhsin. Tatavvuru’r-rivayeti’l-‘Arabîyeti’l-hadîse fî Mısr ‘1870-1938’. Kâhire: Müessetu’l- Ma‘ârif li’t-tibâ‘ti ve’l-neşr, 1977.
Tanpınar, Ahmet Hamdi. XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2010.
Tarlan, Ali Nihad. Edebiyat Meseleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1981.
el-Temîmî, Hadî. el-Edebu’l-‘Arabî ‘Abre’l-‘Usûr. Beyrut: Dâru’s-sâkî, 2015.
Tekin, Mehmet. Romancı Yönüyle Peyami Safa. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1999.
Ulutaş, Ejder. “Sosyoloji ve Edebiyat Kavşağında Peyami Safa Romanları”, Uluslararası Toplum Araştırmaları 6/10 (Haziran 2016), 251-270. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/210732
Vâdî, Taha. Dirâsât fî nakdi’r-rivâye. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, 1994.
Vâdî, Taha. Er-Rivâyetu’s-siyâsiye, Kahire: Dâru’n-neşr li’l-Cema‘âti’l-Mısrîye, 2002.
ez-Zeyât, Ahmed Hasan. Târîhu’l-edebi’l-‘Arabî. Kahire: Dâr Nehdat Mısr lî’t-tibâ‘ti ve’n-neşr, 2013.