Bu çalışma, Muhammed Muhammed Ebû Mûsâ’nın el-İ‘câzü’l-belâgî el-kitâbü’s-sânî:el-Bâkıllânî-Abdülkâhir-es-Süyûtî-er-Râfiî adlı eserinin değerlendirmesinden oluşmaktadır. Kur’an’ın i‘câzını ele alan temel eserlerden dört tanesini mercek altına alan bu eser, alimlerin konuya yaklaşımını farklı bir okuma perspektifiyle kritik etmektedir. Eserlerde geçen açıklamalar, yazarın kendine özgü üslubuyla tetkik edilmekte; ilk bakışta muğlak ve girift görülen cümleler ayrıntılı bir şekilde çözümlenmektedir. Yazar kitap boyunca etkili düşünme, derin okuma ve metinlere nüfuz etme problemleri üzerinde durmaktadır. Kitabın temel iddiasına göre retorik anlamda sağlanan üstünlük, ancak aynı dilde yazılmış iki söz arasındaki seçkinliği saptayan derin okumayla idrak edilebilir. Kitabın birçok yerinde bu okumanın gerekliliğine atıf yapılmakta; ayet, hadis ve şiir örnekleri üzerinden teorik ve pratik boyutuna değinilmektedir. Çalışmamızda yazarın söz konusu metinlere yaklaşımı ele alınmış ve yazara göre metinlerin tahlil edilmesinde hangi unsurların zaruri olduğu değerlendirilmiştir. Yazarın i‘câz meselesini irdeleyen kitapları nasıl okuduğuna da ayrıca yer verilmiştir. Sonuç bölümünde ise kitabın misyon ve vizyonuna atıf yapılarak literatüre katkıları ele alınmıştır.

This article, includes the evaluation of M. Mu- hammed Ebû Mûsâ’s work named al-İ‘cāz al-Balā- ghī al-Kitāb al-Thānī: al-Bāqillānī—Abdulqāhir— al-Suyūtī—al-Rāfi‘ī. This book, which examines four of the works that deal with the i’jaz of the Qur’an, criticizes the approach of scholars to the subject from a different reading perspective. The explanations in the works are examined with the author’s unique style; Sentences that seem ambi- guous and intricate at first glance are analyzed in detail. Throughout the book, the author focuses on the problems of effective thinking, deep reading and penetrating texts. According to the basic claim of the book, i’jaz and rhetorical superiority can only be realized by deep reading, which determines the superiority between two words written in the same language. The necessity of this reading is referred to in many parts of the book; theoretical and practical dimensions are mentioned. In our study, the author’s approach to the texts is discussed and it is evalua- ted which elements are necessary in the analysis of the texts according to the author. In addition, it is also mentioned how the author reads the books that examine the issue of i’jaz. In the conclusion part, it was questioned what kind of contribution the book made to the literature by referring to its mission and vision.