Zâhirî metodolojide içtihat ve taklit

Bu makalede Zahirî mezhebine göre “içtihat” ve “taklit” kavramları üzerinde durulacaktır. Zahiriler bu konuda diğer fıkıh eklollerinden bariz bir şekilde ayrılırlar. Onlara göre içtihat, her Müslüman için bir zorunluluktur. Ancak bunu yaparken kıyas, re'y ve istihsan gibi aklî ve insânî metotlardan uzak durulmalıdır. Fakihler dini bir meselenin hükmünü sadece Kur'an ve Sünnetin zâhirî anlamından çıkarmalıdır. Onlara göre taklit de caiz değildir ve kaçınılması gereken bir durumdur. Hiç kimse, hatta Sahabenin ileri gelenleri bile taklit edilemez. Bunlar taklit edilemeyeceğine göre daha sonraki dönemlerde gelen kimselerin, mezhep imamı olsa dahi, taklit edilmesi caiz değildir.

Ijtihad and taqleed in methodology of Zahirites

In this article, we will focus on concepts of “ijtihad” (the process of making a legal decision by independent interpretation of the legal sources, the Qur'an and the Sunnah) and “taqlîd” (adherence to a madhhab) according to Zahiri legal school. Zahirities, in this subject, are clearly separated from other Islamic Schools of Law. For them, ijtihad is a necessity for every Muslim. But in doing so; one should avoid from rational and human methods such as kıyas (analogy), re'y (opinion) and istihsan (public interest). Jurists, concerning religious issues, should depend on the literal meaning of the sacred texts, such as Quranic Verses and Prophetic Traditions. By them, “taqlîd” is not permissible and should be avoided. Nobody, even the elders of Companions, should not be imitated. If it is not permissible to imitate them, then, other people who lived in the later periods can not be permissible to imitate, even if they are the leaders of legal schools.

PDF

___

APAYDIN, Yunus, “İbn Hazm”, DİA, XX, İstanbul 1999; “İctihad”, DİA, XXI, İstanbul 2000.

el-BUHÂRÎ, Abdü'l-aziz b. Ahmed (730/1330) Keşfu'l-esrâr şerhu Usûli'l- Pezdevî, Dâru'l-Kitâbi'l-İslâmî, yy. ty.

el-CESSÂS, Ahmed b. Ali Ebû Bekir er-Râzî (370/980), el-Fusûl fi'l-usûl, Vezâratü'l-Evkâf yay., Kuveyt 1994.

CHEJNE, A. G., İbn Hazm, Kazi Publications, Chicago 1982.

EBÛ ‘ÎD, Arif Halil Muhammed, el-İmâm Dâvûd ez-Zâhirî ve eseruhû fi’lfıkhi’l- İslâmî, Dâru'l-Erkâm yay., Kuveyt 1984.

EBÛ İBRÂHİM, Muhammed b. İsmâil (1182/1768), İrşâdü'n-nükâd ilâ teysîri'l-ictihâd, thk. Salâhuddîn Makbûl Ahmed, ed-Dâru's-Selefiyye, Kuveyt 1405.

EBÛ YA'LÂ el-FERRÂ, Muhammed b. Hüseyin (458/1066), el-Udde fîusûli'l- fıkh, thk. Ahmed b. Ali, Riyad 1990.

FAHRUDDÎN er-RÂZÎ, Ebû 'Abdillah Muhammed b. Ömer (606/1209) el- Mahsûl fî-ilmi usûli'l-Fıkh, thk.Tâhâ Câbir Feyyâz el-Alvânî, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut 1418/1997.

HALLAF, Abdulvehhab, Masadiru't-teşrî'i'l-İslâmî, Dâru'l-Kalem, Kuveyt, 1970.

İBN ABDİ'L-BERR, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillâh (463/1071) Câmi'u beyâni'l-ilm ve fazluhû, Dâru İbni'-Cevzî yay., Suud 1994.

İBN HAZM, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed, el-İhkâm fî-usûli'l-ahkâm, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Dâru'l-Âfâkı'l-Cedîde, Beyrut ty. el-Muhallâ bi'l-âsâr, Beyrut ty.

Usûl-i Dîn -Dinin Kaynaklarına Bir Bakış, çev. İbrahim Aydın, İnsan yay., İstanbul 1991.

İBNÜ’n- NEDÎM, Muhammed b. İshak Ebû'l-Ferec (385/995), el-Fihrist, Dâru'l-Ma'rife yay., Beyrut 1978

İBN RÜŞD, Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Hafid (595/1119), ez-Zarûrî fî-usûli'l-fıkh, Thk. Cemâlüddîn el-Ulvî, Dâru'l- Garbi'l-İslâmî, Beyrut 1994

İBN KAYYİM el-CEVZİYYE, Şemsü'd-dîn Muhammed b. Ebî Bekr (750/1351) İ'lâmu'l-muvakki'în an-Rabbi'l-âlemîn, Dâru'l-Cîl yay., Beyrut 1973.

KARAMAN, Hayrettin, İslam Hukukunda İçtihat, Ankara 1975.

el-KATTÂN, Mennâ' b. Halîl, Târîhu't-teşrî'i'-İslâmî, Mektebetü Vehbe yay., 5. bsk, 2001.

KOŞUM, Adnan, “İçtihatta Hata ve İsabet Tartışmaları Işığında Öznellik ve Nesnellik Sorunu”, Usûl: İslâm Araştırmaları, Sakarya 2006.

en-NEMLE, Abdülkerim b. Ali b. Muhammed, el-Mühezzeb fî-'ilmi usûli'lfıkhi'l- mukâren, Mektebetü'r-rüşd, Riyad 1999.

es-SÜBKÎ, Tâcu'd-dîn Abdü'l-Vehhâb Takıyyu'd-dîn (771/1370) Tabakâtü’şŞâfi‘ iyyeti’l-kübrâ, thk. Mahmûd Muhammed et-Tenâhî, İsâ el-Bâbî el- Halebî yay., Kahire 1964.

ŞAKİR el-HANBELÎ, Fıkıh Usulü, trc. Mustafa Yıldırım, İzmir İlahiyat Fakültesi Yay., İzmir 2010,

eş-ŞİRÂZÎ, Ebû İshak Ali b. Ahmed (476/1083), et-Tebsıra fî-usûli'l-fıkh, thk. Muhammed Hasan, Dâru'l-Fikr, Dimeşk 1403.

el-Lüma' fi Usûli'l-Fıkh, Dârü'l-Kütübi'l İlmiyye, Beyrut 2003.

et-TÛFÎ, Süleyman b. Abdi'l-kavî Necmü'd-dîn (716/1316), Şerhu muhtasari'r-Ravza, thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Müessesetü'r-Risâle, 1987.

ZEKİYYÜDDİN ŞABAN, İslam Hukuk İlminin Esasları (Usûlü'l-Fıkh), çev. İbrahim Kafi Dönmez, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1996.

ez-ZEBÎDÎ, Ebu'l-feyz Muhammed Murtaza el-Huseyni el-Vâsitî (1205/1791), Tâcü'l-'arûs min-cevâhiri'l-kâmûs, Daru'l-Hidâye, yy., ty.

ez-ZÜHAYLÎ, Vehbe, el-Fıkhu'l-İslâmi ve edilletühü, Dımaşk 1405/1985.