Kara Seyyidî-i Hamîdî ve zihnî varlık Risâlesi:

Bu makalede, Kara Seyyidî-i Hamidî’nin Risâle fi’l- Vücûdi’z-Zihnî (zihnî varlık) adlı eserinin tahkik ve değerlendirmesi yapılmıştır. Müellifin takip ettiği sıraya bağlı kalarak, Risaledeki görüşler sistematik biçimde yeniden ifade edilmiş, Farabi ve İbn Sina’nın görüşlerine atıf yapılarak yorumlanmıştır. Adı geçen risalede, Kara Seyyidî, kelamcıların zihni varlığı reddetmeleri karşısında, onu ispatlamayı ve onlara karşı savunmayı amaçlamıştır. Eş’arî kelamcılarına göre, sadece dış dünyadaki objektif varlıklar vardır; zihinî varlıklar yoktur. Filozoflar ise bir zihni varlık alanının bulunduğunu ileri sürerler. Onlara göre, külli mefhumlar, mahiyetleri oluşturur ve nesnelerden soyutlanarak elde edilir. Külli olan mahiyetlerin kavramsal düzeyde birbirlerinden farklı oldukları söylenemez. Ancak dış dünyadaki somut varlıkların birbirlerinden farklı oldukları söylenebilir. Kara Seyyidî kavram oluşturma, bilginin nesnesiyle uygunluğu ve önermelerin doğruluğu ve yanlışlığı üzerinde durur. Ona göre, zihnî varlık problemi, felsefî olarak, varlık ile mahiyet arasındaki ilişki bağlamında ele alınacak bir konudur.

Kara Sayyede-i Hamîdî and the risalah of mental existence: Critical edition and evaluation

This article examines the critical edition and evaluation of the work called “mental existence” (Risalah fi’l-vucudi’z-zihnî) of Kara Sayyede-i Hamîdî. Adhering to the order followed by the author, it is restated opinions in Risalah, it is interpreted with reference to the views of Al-Farabi and Ibn Sina. In his risalah, Kara Sayyede, seeks to prove and defend the mental existence against muslim theologians who rejected it. According to the Ash’ari theologians, there is only objective existence in the external world, no mental existence. But philosophers argue that there is an area of mental existence. According to them, universal concepts constitute the quiddities and are abstracted from objects. Universal quiddities can not be said to be different from each other in conceptual level. However, external concrete beings can be said to be different. Kara Sayyede focuses on the concept formation, and the correspondence between knowledge and its object, and also the truth and the falsity of propositions. Again according to him, the problem of mental existence is, philosophically, an issue to be handled in the context of relation between existence and quiddity.

PDF

___

Doğan Özlem, Mantık, Ara Yayıncılık, İstanbul 1991.

Eşref Altaş, Fahreddin er-Râzî’nin İbn Sînâ Yorumu ve Eleştirisi, İstanbul 2009.

Erwin Tegtmeier, “İbn Sina on Substances and Accidents”, Substance and Attribute Western and Islamic Traditions in Dialogue, eds., Christian Kanzian, Muhammad Legenhausen, Ontos Verlag, 2007.

Fahreddin er-Razi, el-Mebâhisu’l-Meşrıkıyye fî İlmi’l-İlâhiyyât ve’t-Tabiiyyât I, thk, Muhammed el-Mu’tasım Billah el-Bağdâdî, Beyrut 1990.

Farabi, Kitâbu’l-Makûlât, tahkik, Rafîk el-Acem, (el-Mantık inde’l-Fârâbî içinde), Daru’l-Meşrık, Beyrut 1985.

________, el-Cem’ beyne Ra’yeyi’l-Hakîmeyn, yayınlayan, Elbîr Nasrî Nâdir, Beyrut 1968, s.86. Türkçe Tercümesi için bkz., Farabi, Eflâtun ile Aristoteles’in Görüşlerinin Uzlaştırılması, çev., Mahmut Kaya [Mahmut Kaya, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri içinde], İstanbul 2003.

Fazlur Rahman, The Philosophy of Mulla Sadra (Sadr al-Dîn al-Shirâzî), State University of New York Press, Albany 1975.

Heidegger, Düşünmek Ne Demektir?, çev. Rıdvan Şentürk, İstanbul, 2009.

Harun Tepe, Platon’dan Habermas’a Felsefede Doğruluk Ya Da Hakikat, Ankara 2003.

İbn Kemal, Varlığın Mahiyete Ziyâde Oluşu, Yayına hazırlayan (Tahkik ve değerlendirme) Mehmet Aydın, İzmir 2007

İbn Sina, el-İşârât ve’t-Tenbîhât, İlâhiyyât III, thk. Süleyman Dünya, Beyrut 1993.

Tercümesi için bkz., İşaretler ve Tenbihler, çev., Ali Durusoy- Muhittin Macit-Ekrem Demirli, Litera Yayıncılık, İstanbul 2005.

________, Kitabu’ş-Şifâ, Metafizik I, çev., Ekrem Demirli-Ömer Türker, litera Yayıncılık, İstanbul 2004.

________, Kitabu’ş-Şifa, Metafizik II, çev., Ekrem Demirli-Ömer Türker, Litera yayıncılık, İstanbul 2005.

________, Kitabu’ş-Şifâ, II. Analitikler, çev., Ömer Türker, Litera Yayıncılık, İstanbul 2006,I. Analitikler, İstanbul 2006.

________, et-Ta’lîkât, thk., Abdurrahman Bedevî, Mektebu’l-A’lemi’l-İslâmî, 1404. İbrahim Emiroğlu, Klasik Mantığa Giriş, Ankara 2004.

Mecdî Mehmed Efendi, Hadâiku’ş-Şakâik, Şakâik-ı Nu’mâniyye ve Zeyilleri, yayına haz., Abdülkadir Özcan, Çağrı Yayınları, İstanbul 1989.

Mohsen Javadi, “Aristotle and Farabi on the Defination and Priority of Substance”, Substance and Attribute: Western and Islamic Traditions in Dialogue, eds., Christian Kanzian, Muhammad Legenhausen, Ontos Verlag, 2007.

Muhammad Legenhausen, “Ibn Sina’s Arguments Against God’s Being a Substance”, Substance and Attribute: Western and Islamic Traditions in Dialogue, eds. Christian Kanzian, Muhammad Legenhausen, Ontos Verlag, 2007.

Necmeddin b. Ali el-Kazvînî, Tahrîru’l-Kavâidi’l-Mantıkıyye fî Şerhi’r-Risâleti’ş- Şemsiyye, Mısır 1948.

Nicholas Rescher, “The Concept of existence in Arabic logic and philosophy”, Studies in Arabic Philosophy, University of Pittsburgh Press, Pittsburgh 1966.

Sayyid Mustafa Muhaqqiq Damad, Some Notes on The Problem of Mental Existence in Islamic Philosophy, The Passions of Soul in the Metamorphosis of Becoming, ed. A-T. Tymieniecka, Kluwer Academic Publishers, Netherlands, 2003.

Seyyid Şerif Ali b. Muhammed el-Cürcânî, Haşiye alâ Tahrîri’l-Kavâidi’l-Mantıkıyye, Mısır 1948.

----------, Haşiye ala Şerhi Metâli’i’l-Envâr, İstanbul 1303.

Shahram Pazouki, “From Aristotle’s Ousia to İbn Sina’s Jawhar”, Substance and Attribute Western and Islamic Traditions in Dialogue, eds., Christian Kanzian, Muhammad Legenhausen, Ontos Verlag, 2007.

Taşköprüzade, İsâmuddin Ebu’l-Hayr Ahmet Efendi, Osmanlı Bilginleri [eş- Şekâiku’n-Nu’mâniyye fî Ulemâi’d-Devleti’l-Osmaniyye], çev., Muharrem Tan, İz Yayıncılık, İstanbul 2007.