DİKKATE ALINMASI VE ANLAŞILMASI GEREKEN İSMET KAVRAMLARI

Bu konuda hem Sünnî hem Şii âlimler tarafından birkaç eser kaleme alınmıştır. Kısacası "İsmet" kelimesine gelince, Sözlükte korumak manasına gelir, terim anlamı ise; kişiyi kötülükten koruyan ve iyi/hayırlı işler yapmaya teşvik eden bir melekedir. Bu tanım üzerinde Şii ve Sünnî ekolu ittifak etmiştir. Bununla birlikte bu iki ekol aralarında kimin ismet sahibi olup olmadığı ve ismet dairesinin ne kadar geniş olduğu hakkında tartışmaktadırlar. İsmet meselesi, üç farklı açıdan değerlendirilmektedir. Birincisi zaman bakımından, nübüvvetten önce veya sonra gerçekleşmesi itibarıyla. İkincisi yapılan işin kasten, hata ile, unutularak, bilinçsizce veya mecburen yapılıp yapılmadığı konusudur. Üçüncüsü ise işlenen fiilin kendisidir. Mesela küfür, şirk, günah, tebliğde hıyanet etmek, içtihatta hata yapmak, nefrete sebep olan hastalıklar, beşeri ihtiyaçlar ve ahlaksızlık gibi şeyler buna örnektir. Bu açılardan ismet konusuna yaklaştığımızda değişik boyutlarla karşılaşırız. Eğer bu boyutlar hakkında titiz davranmazsak, bu yanlış anlaşılmaya sebep olur. Bununla birlikte hata, unutma ve sehiv kavramları; sudûr ile zuhûr kavramları ve iki çeşit hata arasındaki farklı anlamların bilincinde olmadığımızda da karışıklık meydana gelmesi kaçınılmazdır. Buna ek olarak Hz. Peygamber"in namazdaki sehiv durumu ile bizimkisi ayrılmaktadır. Onun sehvi, bizimkisi gibi sehivdir fakat onunkisinin sebebi bizimkisi gibi olmaktan daha ziyade ihsanın yüksek derecesidir.

THE CONCEPTS TO BE CONSIDERED AND LEARNT REGARDING INFALLGBGLGTY.

A bundle of books are written on the topic of infallibility by both Sunni & Shia scholars. As for as the word "Infallibility" is concerned, literally it means protection and its technical meaning is the talent or faculty of a person that prohibits him from committing wrong and bad and inspires him on doing good and right. Unto the very definition of infallibility, both Sunni as well Shia schools of thought are agreed upon. The only difference is in the personality who deserves to be infallible plus how much his actions and life does it cover. Infallibility varies from condition to condition: Suppose that it could be before Prophethood or after that, similarly by looking at the style of practicing any action it contains 5 types like: willingly, mistakenly, by forgetting, unconsciously or being compelled by someone to commit that act. Meanwhile it differs in its actions, how it could be in Tabligh (to transfer the message of Allah to the nation) or great sins or lower sins or legal/lawful diligence or non jurisprudential diligence or actions against ethics and morals or the diseases that make someone hate them or the needs of human being. Besides this, we should differentiate between some concepts and terminologies like: "Mistake, forgetfulness and subconscious", also between "Practicing any action and it being revealed among public", also to distinct between "The practice of mistake and the practice by mistake".

___

Kur'anı Kerîm. İbni Âbidîn Muhammed Emîn b. Ömer el-Hanefî eG-gâmî (ö.1252), Reddü'lMuhtâr Aladdurru'l-Muhtâr Dâru'l-Fikr, Beyrut. 1992.

Ebu'l-Hasen Ahmed b. Muhammed el-Kudûrî el-Hanefî el-Bağdâdî, (ö.478), Muhtaseru'l-Kudûrî, Thk.: geyh Kâmil Muhammed Muhammed Üveyda, Dârü'l-Kutubu'l-Glmiyye, Beyrut 1997.

Ebu Abdurrahmân el-Halîl b. Ahmed el-Farâhîdî el-Basrî (ö.170), Kitâbü'l-Ayn, Thk. Dr. Mehdî el-Mahzûmî ve Dr. Gbrahim es-Sâmrâ'i, Dâr ve Mektebetü'l-Hilâl. Bt yok.

Ebu'l-Abbâs el-Hamevî (ö.770), el-Misbâhü'l-Münîr fî Ğarîbi'G-gerhi'l-Kabîr. elMektebetü'l-Glmiyye. Bt yok.

Ca'fer es-Subhânî, Gsmetü'l-Enbiyâ' fi'l-Kur'an, Dâru'l-Velâ' Beyrut Lübnan 2004.

Sa'dî Ebu Habîb, El-Kâmûsu'l-Fıkhî Luğaten ve Gstilâhan, Dârü'l-Fikir DımeGk Suriye 1988.

Sa'deddîn Mes'ûd b. Ömer et-Taftâzânî, gerhu'l-Makâsid, Dâru'l-Ma'ârif enNu'mâniyye Pakistan, 1981.

es-Seyyid el-Hüseynî eG-gîrâzî, el-Akâ'idü'l-Gslâmiyye, Dâru'l-Cemî' Beyrut, 1399.

Gulâm Resûl Sa'îdî, garhı Sahîhi Müslim, Ferîd Book Stall, 2002.

el-Kâdî Abdunnebî b. Abdurrasûl Nukerî, Düstûru'l-Ulemâ', Dârü'l-kütübü'l- Glmiyye, Beyrut Lübnan 2000.

Gbnü'l-Esîr Macdüddîn Ebu's-Sa'âdât el-Mübârek b. Muhammed eG-geybânî, elCezerî (ö.606), en-Nihâye fî Ğarîbi'l-Hadîs ve'l-Eser, Thk Tâhir Ahmed ezZâvî ve Mahmûd Muhammed et-Tanâhî, el-Mektebetü'l-Glmiyye Beyrut 1979. Feyrûzâbâdî Mecdüddîn Ebu Tâhir Muhammed b. Ya'kûb (ö.817), el-Kâmûsu'lMuhît, Müessesetü'r-Risâle, 2005.

el-Buhârî Muhammed b. Gsmail (ö.256), el-Câmiu' es-Sahîh, Thk; Muhammed Züheyr b. Nâsir en-Nâsir, Dârü Tavkü'n-Nicât, 1422.

el-Müfîd Ebu Abdullah Muhammed b. Muhammed b. Nu'mân Gbnu'l-Mü'ellim el-Ukberî (ö.413), en-Nüketu'l-G'tikâdiyye, GntiGârât Kenkera Cehânî Küm Gran, 1413.

Mürteza ez-Zebîdî Muhammed b. Muhammed b. Abdurrazzâk el-Hüseynî Ebü'l-Feyz (ö.1205), Tâcü'l-Urûs, Dârü'l-Hidâye. Bt. yok.

Ebü Mansûr el-Mâtürîdî Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd (ö.333),

Ta'vîlâtü Ehli's-Sünnet, Dârü'l-kütübü'l-Glmiyye Beyrut Lübnan, 2005.

Gbnü'l-Menzûr el-Gfrîkî ebu'l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mukarrem (ö.711), Lisânü'l-Arab, Dârü sâdir Beyrut, 1414.

Mehmet Bulut, Ehl-i Sünnet ve gia'da Gsmet Gnancı, BasılmıG Doktora Tezi. Risale Gstanbul, 1991.