HIRSIZLIK SUÇUNDA KORUMA ALANI ŞARTI (HIRZ) KAVRAMI

İslâm ceza hukukunda hırsızlık, had kategorisi içerisinde yer alan suçlardan biridir ve bu suçu işleyen faile el kesme cezası uygulanır. İslâm hukukçularının çoğunluğu, Hz. Peygamber"den aktarılan rivayetler doğrultusunda hırsıza had uygulanması için birtakım şartlar ileri sürmüşlerdir. Bu şartlar; suçun konusunu oluşturan mal, suç mahalli ve eylemin icra şekliyle ilgilidir. Bu makalede hırsızlık suçuna had uygulanması için malın koruma altında bulunması ve koruma alanından çıkarılması şartını içeren hırz (koruma alanı) kavramı ele alınmıştır. Klasik literatürde üzerinde önemle durulan bu mefhumun doğru olarak anlaşılması, hem fıkıh külliyatının doğru anlaşılmasına hizmet edecek hem de değişen ve yenilenen hayat çerçevesinde yeni ortaya çıkan malların hırsızlığa konu olması halinde faile had uygulanıp uygulanmayacağının belirlenmesinde önemli bir işlev görecektir.

THE RULE OF SAFE--ZONE (HIRZ) IN THEFT CRIMES

Theft which the offender of it being punished with amputation is one of the hadd crimes. There are some conditions that have to be proved in the process of investigating the crime of theft in order to condemn the accused to hadd punishment. These conditions are related to stolen property, the crime scene and the form of criminal act. This article analyzes the consept of safe-zone (hirz) which includes that property must be protected and carried out from the safe-zone. We think the understanding of this concept which examined detailly in fiqh literature help comprehend the fiqh books in literature truly and it plays a key role in determining whether some criminal acts of theft today will be punished with amputation.

___

Aydın, Ahmet, "Hanefî Doktrininde Hırsızlık Suçunda gekil Unsuru ve Cezaî Mesuliyete Etkisi", Gslam Hukuku AraGtırmaları Dergisi, 2014, XXIV, 267-284.

Bâcî, Ebu"l-Velîd Süleyman b. Halef, el-Münteka Gerhu"l-Muvatta", Kahire, trs.

Bardakoğlu, Ali, "Hırsızlık", DGA, Gstanbul 1998, XVII, 384-396.

Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukukı Gslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, Gstanbul 1985.

Cezîrî, Abdurrahman b. Muhammed, Kitâbü'l-fıkh ale'l-mezâhibi'l-erba"a, BeyrutLübnan, 1424-2003.

Derdîr, Ebü'l-Berekât Ahmed), eG-gerhu'l-kebîr (HâGiye ale"G-gerhi"l-kebîr içinde), Daru"l-fikr, trs.

Desûkî, Muhammed b. Ahmed, HâGiye ale"G-gerhi"l-kebîr, Daru"l-fikr, trs.

Ermenek, Gbrahim, Medeni Usul Hukukunda gekilcilik, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c: IV, sayı: 2, 2000, s. 141-177.

Feyyûmî, Ahmed b. Muhammed, Misbâhu"l-münîr fî ğarîbi"G-gerhi"l-kebir, Beyrut, trs.

Heyet, el-Mevsûatü"l-fıkhiyye el-Kuveytiyye (Mvf), XVII (Kuveyt) ve XXIV (Mısır), 1404-1427.

Hırakî, Ebu"l-Kâsım Ömer b. el-Hüseyn, el-Muhtasar, Dâru"s-sahâbe li"t-türâs, 1413/1993.

İbn Âbidîn, Muhammed Emin b. Ömer, Reddü"l-Muhtâr ale"d-Dürri"l-muhtâr, Dâru"l-fikr, Beyrut 1992/1412.

İbn Cüzey, Ebü'l-Kâsım Muhammed b. Ahmed, el-Kavânînü'l- fıkhiyye, y.y., trs. Gbnü'l-Esîr, Ebü's-Sa'âdâti"l-Mübârek b. Muhammed, en-Nihâye fi garîbi'l-Hadîs ve"l-Eser, Beyrut 1399/1979.

İbn Fâris, Ebu"l-Huseyn el-Kazvinî er-Râzî, Mu,,cemü mekâyisi"l-lüğa, Dâru"l-fikr, 1399/1979.

İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmed, el-Muhalla bi"l-âsâr, Beyrut trs.

İbn Hümâm, Kemâlü"d-dîn Muhammed b. Abdü"l-vâhid, Fethu"l-kadîr, Dâru"lfikr, trs.

İbn Kayyım el-Cevziyye, Ebû Abdillah gemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr, İ'lâmü'l-muvakkıîn 'an Rabbi'l-'âlemîn, Beyrut, 1411/1991.

İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah, el-Muğnî, Mektebetü"lKahire, 1968/1388.

İbn RüŞd, Muhammed b. Ahmed b. Muhammed, Bidâyetü"l-müctehid ve nihâyetü"lMuktesid, Kahire 2004.

Karabel, Emine Gökçe, Yazılı gekil gartı, Marmara Üniversitesi SBE BasılmamıG Doktora Tezi, Gstanbul 2015.

Karâfî, Ebü'l-Abbâs Ahmed b. Gdris es-Sanhâcî, ez-Zehîre fi"l-fıkh, (nGr: Saîd A"râb ve diğerleri), Beyrut, 1994.

Kâsânî, Alâeddin Ebû Bekir b. Mes"ûd, Bedâiu"s-sanâi,, fî tertibi"G-Gerâi,,, Dâru"lkütübi"l-ilmiyye, 1986/1406.

Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed, el-Câmi' li-ahkâmi'l-Kur'ân, Kahire 1384/1964.

Mâverdî, Ebü'l-Hasan Ali b. Muhammed el-Basrî el-Bağdâdî, el-Hâvi"l-kebîr, Beyrut-Lübnan, 1419/1999.

Mâverdî, el-Ahkâmü's-sultâniyye ve'l-vilâyâtü'd-dîniyye, Dâru"l-hadîs, Kahire 1386/1966.

MenekGe, Ömer, Osmanlı Devletinde Hırsızlık Suçu ve Cezası, MÜSBE Temel Gslam Bilimleri Anabilim Dalı, basılmamıG Doktora Tezi, Gstanbul, 1998.

Mevvâk, Muhammed b. Yusuf b. ebi"l-Kâsım, et-Tâc ve"l-iklîl li muhtasari Halîl, Dâru"l-kütübi"l-ilmiyye, 1416/1994.

Münâvî, Zeynü"d-dîn Muhammed, Feyzü"l-kadîr Gerhu"l-Câmi,,i"s-sağîr, elMektebetü"t-ticâriyye el-kübrâ, Mısır, 1356.

Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn b. geref, Minhâcü"t-tâlibîn, Lübnan-Beyrut, 1426/2005.

Noyan, Erdal, Hırsızlık Suçları, Adalet yayınları, Ankara 2007. Sahnûn b. Abdisselâm b. Saîd, el-Müdevvenetü'l-kübrâ, Dâru"l-kütübi"l-ilmiyye, 1415/1994.

San'ânî, Muhammed b. Gsmail, Sübülü's-selâm, Dâru'l-hadîs, trs.

Senîkî, Zekeriya b. Muhammed, Esna"l-metâlib fî Gerhi Ravzi"t-tâlib, Dâru"lkütübi"l-Gslâmiyye, trs.

Serahsî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl, el-Mebsût, Beyrut 1993/1414.

Sütken, Elvan, Roma Hukuku"nda gekil, Anadolu Üniversitesi SBE, BasılmamıG Doktora tezi, EskiGehir, 2010.

şevkânî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ali, Neylü'l-evtâr Gerhu Müntekâ'l-ahbâr, Mısır 1413/1993.

şâfiî, Muhammed b. Gdris, el-Ümm, Dâru"l-ma"rife, Beyrut 1990/1410. Şîrâzî, Ebû Gshâk Gbrahim b. Ali el-Fîrûzâbâdî, el-Mühezzeb fî fıkhi'1-Gmâm eG- gâfi'î, Dâru"l-kütübi"l-ilmiyye, trs.

girbînî, Muhammed b. Ahmed el-Hatîb, Muğni"l-muhtâc ilâ ma"rifeti me"âni"lMinhâc, Dâru"l-kütübi"l-ilmiyye, 1415/1994.

Ûdeh, Abdülkâdir, Mukayeseli Gslam Ceza Hukuku, çev: Ali gafak, Kayıhan yayınları, Gstanbul 2012.

Zeyla,,î, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullah b. Yûsuf b. Muhammed, Nasbü"r-râye li-tahrîci ehâdîsi"l-Hidâye, Beyrut-Lübnan-Cidde, 1418/1997.

Zühaylî, Vehbe, el-Fıkhu"l-Gslâmî ve edilletüh, Dâru"l-fikr/DımaGk, trs.

Zurkânî, Yusuf b. Ahmed, gerhu"z-Zurkânî alâ Muhtasari Halîl, Beyrut-Lübnan, 1422/2002.