ARZA VE MAHİYETİ

Arza, Ramazan aylarının özellikle gecelerine bazen de gündüzlerine mahsus olmak üzere, Mekke"de başlayıp Medine"de devam eden, Resûl-i Ekrem ve Cibril"in iştiraki ile gerçekleşen, Kur"an"ın o güne kadar inen bölümlerinin karşılıklı okunmak suretiyle bir nevi son defa gözden geçirilmesi ve bu suretle muhafaza edilmesi için uygulanan bir yöntemdir. Kur"an tarihinde önem arz eden hususlardan birisi de arza hadisesidir. Çünkü arza, Kur"an"ın günümüze hatasız bir şekilde ulaştığının en önemli göstergelerinden biridir. Zira Kur"an tarihinde, yazılandan daha çok, ezberlenip okunan metne değer atfedilmektedir. Bu makale, arzanın sözlük ve terim anlamını, Kur"an"da kullanımını, başlangıç zamanını, gerçekleşme vaktini, arzalarda kimlerin hazır bulunduğunu, Cebrail"in arzaya iştiraki sorununu, arzaların faillerini ve arza-i ahîrenin Kur"an"ın muhafazası açısından taşıdığı önemi ortaya koymayı amaçlamaktadır.

THE PRESENTATION AND IT"S NATURE

The presentation is a method for maintaining a way that belonging particularly night but sometimes day time of Ramadan months, started in Mecca have continued in Medina, the Messenger Muhammad and the participation of Jibril"s held with sort of reading through mutual the sections as a kind of review descending the Qur"an until the last time. One of the points that importance on the history of the Qur"an is presentation of Qur"an. Because the presentation is one of the most important indicators that the Qur"an is reaches today without any fault. Then, in the history of the Qur"an it"s more important to attribute value to read text than the written text. This article aims to reveal the definition of dictionary and terminology of presentation, the use in the Qur"an, start time, realization of its time, who attended the presentation in real time, the problem of Jibril"s participation in the presentation, presentation"s perpetrators and last presentation"s importance for the preservation of the Qur"an.

___

Abdülbaki Turan, "Arza", Türkiye Diyanet Vakfı Gslâm Ansiklopedisi, c. 3, ss. 446, Gstanbul 1991.

Ahmed b. Hanbel, Ebu ?Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eG-geybani (ö. 241/856), Musnedu ?Ahmed b. Hanbel, thk. Ahmed Ma?bed ?Abdulkerim, I-XIV, Beyrut 1432/2011.

Ahmed b. Hanbel, Ebu ?Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eG-geybani (ö.241/856), Musnedu ?Ahmed b. Hanbel (nGr. Ahmed Ma?bed ?Abdulkerim), I-XIV, Beyrut 1432/2011.

?Aliyyul-Kari, Ebu"l-Hasen Nuruddin ?Ali el-Molla (ö.1014/1605), Mirkatu"lMefatih gerhu MiGkati"l-Mesabih, thk. , I-IX, Beyrut - Lubnan 1422/2002.

?Aliyyul-Kari, Ebu"l-Hasen Nuruddin ?Ali el-Molla (ö. 1014/1605), Cem?u"lVesail fi gerhi"G-gemail, thk., I-II, Misr.

Ebu Muhammed el-Begavi, el-Huseyn b. Mes?ud b. Muhammed b. el-Ferra? (ö. 516/1122), gerhu"s-Sunne, thk. gu?ayb el-Arnavût, Muhammed Zuheyr eG-gaviG, I-XV, DimeGk, Beyrut 1403/ 1983.

Ebu game, Ebu"l-Kasım ?Abdurrahman b. Gsmail el-Makdisi ed-DimeGki (ö. 665/1267), el-MurGidu"l-Veciz ?ala ?Ulumi Tete?allku bi"l-Kitabi"l-?Aziz, thk. Tayyar Altıkulaç, Beyrut 1395/1975.

Ebû guhbe, Muhammed b. Muhammed, el-Medhal li Dirâseti"l-Kur"ani"l-Kerim, Kahire, 1423/2003.

Ebu ?Ubeyd, el-Kasım b. Sellam b. ?Abdillah el-Herevi el-Bagdadi (ö. 224/839),

Feda?ilu"l-Kur"an, thk. Mervan el?Atiyye, Muhsin Hirabe, Vefa? Takiyuddin, , DimaGk, Beyrut 1416/1995.

Ebu"l-Fadl er-Razi, ?Abdurrahman b. Ahmed b. el-Hasan el-Mukri (ö. 454/1062), Fedaili"l-Kur?an ve Tilavetuh, thk. , I, 1415/1994.

el-Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes,,ûd b. Muhammed el-Ferrâ" (ö. 516/1122), gerhü"s-Sünne, Beyrut 1403/1983.

el-Beyhaki, Ebu Bekr Ahmed b. el-Huseyn b. ?Ali el-Husrevcerdi el-Hurasani (ö.458/1066), Dela?ilu'n-Nubuvve ve Ma?rifetu Ahvali Sahibi'G-geri?a, I-VII, Beyrut 1405H.

el-Bezzar, Ebu Bekir Ahmed b. ?Amr b. ?Abdulhalk b. Hallad el?Gtki (ö. 292/905), el-Bahru"z-Zehhar, thk. Mahfuzurrahman Zeynullah (I-IX); ?Adil b. Sa?d (X-XVII); Sabri ?Abdulhalık eG-gafi?i (XVIII), I-XVIII, Medine 1988/2009

el-Buhari, Ebu ?Abdillah Muhammed b. Gsmail b. Gbrahim (ö. 256/870), Sahihu"l-Buhari = el-Cami?u"l-Musnedu"s-Sahihu"l-Muhtasar min ?Umuri Resulillah ve Sunenihi ve ?Eyyamihi, thk. Muhammed Zuheyr b. Nasır enNasır, I-IX, 1422/2001.

el-Buhari, Ebu ?Abdillah Muhammed b. Gsmail b. Gbrahim (ö. 256/870), el- ?Edebu"l-Mufred, thk. ?? ?? ? ? ???? ???? ,I, Riyad 1419/1998.

el-Buhari, Ebu ?Abdillah Muhammed b. Gsmail b. Gbrahim (ö.256/870),

Sahihu'l-Buhari = el-Cami?u'l-Musnedu's-Sahihu'l-Muhtasar min ?Umuri Resulillah ve Sunenihi ve ?Eyyamihi (nGr. Muhammed Zuheyr b. Nasır enNasır), I-IX, 1422/2001.

el-Halil b. Ahmed el-Ferahidi, Ebu ?Abdurrahman el-Halil b. Ahmed b. ?Amr b. Temim el-Basri (ö. 170/787), Kitabu"l-?Ayn, thk. Mehdi el-Mahzumi, Gbrahim es-Samerra?i, I-VIII.

el-Heysemi, Ebu"l-Hasan Nuruddin ?Ali b. Ebi Bekr b. Suleyman (ö. 807/1405),

Mecma?u"z-Zevaid ve Menba?u"l-Fevaid, thk. Husameddin el-Kudsi, I-X, Kahire 1414/1994.

el-Heysemi, Ebu'l-Hasan Nuruddin ?Ali b. Ebi Bekr b. Suleyman (ö.807/1405), Mecma?u'z-Zevaid ve Menba?u'l-Fevaid (nGr. Husameddin el-Kudsi), I-X, Kahire 1414/1994.

el-Kastalani, Ebu"l-?Abbas gihab ed-Din Ahmed b. Muhammed (ö. 923/1517), GrGadu"s-Sari li gerhi Sahihi"l-Buhari, thk. , I-X, Mısır 1323 H.

el-Muzeni, Ebu Gbrahim Gsma?il b. Yahya b. Gsma?il el-Muzeni (ö. 264/878), Muhtasaru"l-Muzeni, thk. , I-1 ( ???? ? ? ? 8 ? ??? ?? ,( Beyrut 1410/1990.

en-Nesa?i, Ebu ?Abdirrahman Ahmed b. gu?ayb b. ?Ali el-Horasani (ö. 303/916), es-Sunenu"l-Kubra, thk. Hasan ?Abdulmun?im, I-X (2 cilt Fihrist), Beyrut 1421/2001.

en-Nesa?i, Ebu ?Abdirrahman Ahmed b. gu?ayb b. ?Ali el-Horasani (ö. 303/916), Fedailu"l-Kur?an, thk. Faruk Hammade, I, 1413/1992.

er-Ragıb el-Isfehani, Ebu"l-Kasım el-Huseyn b. Muhammed (ö. 502/1109), elMufredat fi Garibi"l-Kur?an, thk. Safvan ?Adnan ed-Davudi, , DimeGk , Beyrut 1412 H.

es-Sefarini, Ebu"l?Avn gemsuddin Muhammed b. Ahmed (ö. 1188/1774), Gazau"l-Elbab fi gerhi Manzumeti"l-Adab, thk., Mısır 1993/1414.

es-Suyuti, Celalu"d-Din ?Abdurrahman b. Ebi Bekr (ö.911/1505), el-Gtkan fi ?Ulumi"l-Kur"an, thk. Muhammed Ebu"l-Fadl Gbrahim, I-IV, 1394/1974.

et-Tayalisi, Ebu Davud Suleyman b. Davud b. el-Carud el-Basri (ö. 204/820), elMusned, thk. Muhammed b. ?Abdilmuhsin et-Turki, I-IV, Mısır 1419/1999.

et-Tirmizi, Ebu ?Isa Muhammed b. ?Isa b. Sevre b. Musa b. Dahhak (ö. 279/893), eG-gemailu"l-Muhammediyye, thk. ?? ???? ? ? ?? ? , I, Beyrut. et-Tirmizi, Ebu ?Isa Muhammed b. ?Isa b. Sevre b. Musa b. Dahhak (ö. 279/893), Muhtasaru"G-gemaili"l-Muhammediyye, thk. Muhammed Nasıruddin el-?Elbani, I, ?Amman.

Gbn ?AGur, Muhammed et-Tahir b. Muhammed et-Tunusi (ö.1393/1973), etTahrir ve"t-Tenvir, thk. , I-XXX, Tunus 1984.

Gbn Ebi geybe, Ebu Bekr b. Ebi geybe ?Abdullah b. el-?Absi (ö. 235/850), elMusannef, thk. Kemal Yusuf el-Hut, I-VII, Riyad 1409.

Gbn Ebi"d-Dunya, Ebu Bekir ?Abdullah b. Muhammed b. ?Ubeyd b. Sufyan el- KureGi (ö. 281/894), Mekarimu"l-Ahlak, thk. Mecdi es-Seyyid Gbrahim, I, el-Kahire.

Gbn Hacer, Ebu"l-Fadl Ahmed b. ?Ali b. Muhammed b. Ahmed el-?Askalani (ö. 852/1448), Fethu"l-Bari gerhu Sahih el-Buhari, thk. , I-XIII, Beyrut 1379/1959.

Gbn Kayyim el-Cevziyye, Ebu Abdillah Muhammed b. Ebî Bekir Eyyub, Kitabu"r-Rûh, yy. trs. Gbn Kesir, Ebu"l-Fida? Gsmail b. ?Omar b. Kesir el-KureGi ed-DimeGki (ö. 774/1373), Tefsiru"l-Kur"ani"l-?Azim, thk. Sami b. Muhammed Selame, IVIII, 1420/1999.

Gbn Manzur, Ebu"l-Fadl Muhammed b. Mukerrem b. ?Ali Cemaluddin b. Manzur er-Ruveyfi?i (ö.711/1311), Lisan"l-?Arab, thk. , I-XV, Beyrut 1414/1993.

Gbn Sa"d, et-Tabakât, (Çev. Mahmut Polat), Siyer Yayınları, sf. 201, Dipnot: 159, Gstanbul 2014.

Gbn Sa?d, Ebu ?Abdillah Muhammed b. Sa?d b. Meni? (ö. 230/845), et- Tabakatu"l-Kubra, thk. ?Ali Muhammed ?Omer, I-X, Kahire 1421/2001. Gbn Vehb, Ebu Muhammed ?Abdullah b. Vehb b. Muslim el-Mısri el-KureGi (ö. 197/813), Tefsiru"l-Kur"an mine"l-Cami?, thk. Miklos Muranyi, I-III, 2003.

Gbnu"d-Dureys el-Beceli, Ebu ?Abdillah Muhammed b. Eyyub b. Yahya er-Razi (ö. 294/907), Fedailu"l-Kur?an ve-ma Unzile mine"l-Kur?an bi-Mekke ve-ma Unzile bi"l-Medine, thk. Gazve Bedir, I, DimeGk 1408/1987.

Muhammed Hamidullah, Aziz Kur"an, -Çeviri ve Açıklama- Editör: Ahmet Baydar, Dil ve Yazım: N. Ahmet Özalp, Gstanbul, 2000.

Muhammed Hamîdullah, Gslâm Peygamberi (trc. Salih Tuğ), I-II, Gstanbul 1991. Muhsin Demirci, Kur"an Tarihi, Gstanbul 1997.

Muslim, Ebu'l-Hasan Muslim b. el-Haccac el-KuGeyri en-Nisaburi (ö.261/875),

el-Musnedu's-Sahihu'l-Muhtasar bi Nakli'l-?Adl ?ani'l-?Adl ila Resulillah (nGr. Muhammed Fuad ?Abdulbaki), I-V, Beyrut.

Sa?id b. Mansur, Ebu ?Osman Sa?id b. Mansur b. gu?be el-Horasani el-Cuzcani (ö. 227/842), et-Tefsir min Suneni Sa?id b. Mansur, thk. Sa?d b. ?Abdullah b. ?Abdulaziz ?Al Hamid, I-V, 1417/1997.

Soyalan, Mehmet YaGar, Vahiy Savunması, Gstanbul 2008.

Yusuf şevki Yavuz-Zeki Ünal, "Cebrâil", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, VII, 202.