RÜYÂ'NIN DELİL DEĞERİ VE İSTİHÂRE

Rüya insanla birlikte var olan ve ilk çağlardan itibaren insanın dikkatini çeken bir olgudur. Fakat ilk çağlardan beri hakkında çalışmalar yapılmasına rağmen rüyanın, biyolojik içeriği, işleyişi ve amaçları tam olarak anlaşılamamıştır. Hz. Peygamber (s.a.s.)'in bir hadisinden hareketle rüyalar, genel olarak, rahmânî, şeytânî ve nefsânî olmak üzere üçe ayrılabilir. Peygamberlerin gördüğü rüyalar vahiy mahiyetinde olduğu için delildir. Peygamberlerin dışındaki kimselerin rüyası ise, delil değildir. Çünkü hükümlerin dayandığı delillerin, her türlü sübjektiflikten uzak, objektif ve kurallı (munzabıt) olması; ilmî kriterlerle ölçülebilmesi gerekir. Dinin esası ve ahkâmla ilgili olmayan konularda, müjdeleyici, teşvik edici rüyalardan yararlanılabilir. Huzursuzluk veren, korkunç rüyalara ise itibar edilmemelidir. İstihâre, gerekli araştırma ve istişâreyi yaptıktan sonra karar verilen meşrû ve mubah bir işin, hayırlı ise kolaylaştırıp nasip etmesi, değilse nasip etmemesi için Allâh'a dua etmektir.

Evidence Value of Dream and "Istihare"

Dream is a phenomenon come into existence with the first man and attracts people from ancient times. Although it was the subject of researches of early times, the biological content, functioning and causality of dreams could not be completely understood. Dream is divided into three types as divine, satanic and physiological in Islamic literature. 1. Divine dream: It is a dream that shown by Allah to his servants. This dream is also called; a loyal dream, a good dream, mubessirat/evangelist. 2. Satanic dream:that result from delusions of Satan. Such dreams are also called, hulüm, edğâsü ahlâm and a liar's dream. 3. Psychological dream:These are dreamed by the influence of imagination and illusion and outer effects during the sleeping and daily routines. These could be also called subconscious dreams. The prophets' dreams are evidence because they have a divine inspiration quality and also the people who believe in Allah must accept these dreams. The dreams of anyone apart from the Prophets are not evidence in fiqh because the evidences which base on the provisions must be far from any subjectivity, they must be objective and regular and must be measured by scholarly principles.Hence it could not be exactly judged that according to a dream which cannot been offered with the scholarly principles and all the time is open to the effect of satan or physiological or psychological impact. And also it could not been established rules on these kinds of dreams. For the subjects which are not related with the base of religion and provision we can benefit from the encouraging and telling good news dreams. Distracting and scary dreams should not be taken into consideration. This practice known as "İstihâre" is based on a dream to be believed. However istihare is a pray to Allah for anything which is legitimate and permissible decided after the necessary research and consultation, if it is beneficent, pray for Allah to simplify and predestine or if not, pray for Allah to not predestine. The "İstihâre" does not mean a sign, inspiration and dream coming from Allah. Instead, it is a prayer after doing necessary research and consultation.

PDF

___

Abderî, Muhammed b. Yûsuf, (1398) et-Tâc ve'l-İklîl li-Muhtasari Halîl, Beyrut: Dâru'l-Fikr.
Aclûnî, İsmail b. Muhammed, (1351) Keşfu'l-Hafâ, Kahire: Mektebetü'l-Kudsî.
Affîfî, A.E., Muhyittin İbnu'l-Arabî'nin Tasavvuf Felsefesi¸ (Çev. Mehmet Dağ), yy. ty. Ankara Üniversitesi İlahiyat FakültesiYayınları 127.
Akot, Bülent, (2005) Rüya Tecrübesinin Psikolojik ve Dini Temelleri, (Basılma mış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
Âmidî, Ali b. Muhammed, (2003) el-İhkâm fî Usûli'l-Ahkâm, Riyad: el- Mektebetü'l-İslâmî.
Askalânî, Ahmed b. Ali İbn Hacer, (1379) Fethu'l-Bârî bi-Şerhi Sahîhi'l-Buhârî, Beyrut: Dâru'l-Ma'rife.
Ateş, Süleyman, (1979) Yeni İslâm İlmihali, Ankara.
Avcı, Seyit, (2004), "Keşif Yoluyla Hadis Rivayeti Meselesi", Din Bilimleri Aka demik Araştırma Dergisi, c.4, s.4.
Aydar, Hidayet, (2005), "Kur'ân'da Rüyalar ve Rüyaların Hayata Yansımaları", Din Bilimleri Akademik Dergisi, c. 5, s.1.
Aydın, Hasan, (2007), "İslâm Felsefesinde Rüya Kuramı, İşlevleri ve Kimi So nuçları", Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s. 23.
Aynî, Bedrüddin Ebû Muhammed Mahmûd b. Ahmed, Umdetü'l-Kârî Şerhu Sahîhi'l-Buhârî, Beyrut ty.
Beğavî, Ebû Muhammed Hüseyin b. Mes'ûd, (1997) Meâlimü't-Tenzîl fî Tefsîri'l Kur'ân, Dâru't-Tîbe.
Bilmen, Ömer Nasûhi, Büyük İslâm İlmihali, İstanbul ty.
Buhûtî, Mansûr b. Yûnus, (1997) Keşşâfu'l-Kınâ' an Metni'l-İknâ', Beyrut: Âlemü'l-Kütüb.
Bursevî (a), İsmâîl Hakkı, Kitâb-ı Kenz-i Mahfî, ("Engin Söğüt'ün, İsmâil Hakkı
Bursevî'nin Kenz-i Mahfî Risalesi Muhteva ve Tahlili adlı Yayınlanmamış Yük sek Lisan Tezi içerisinde", İstanbul 2007.)
Bursevî (b), İsmâîl Hakkı, Ruhu'l-Beyân, Beyrut ty.
Candaş, Deniz, "Nasıl Rüya Görüyoruz?", http://www.biltek.tubitak.gov.tr/me rak_ettikleriniz/index.php?kategori_id=2&soru_id=148 (05.04.2014).
Cessâs, Ahmed b. Ali er-Râzî, (1985) el-Fusûl fi'l-Usûl, Küveyt: Vezâratü'l Evkâf ve'ş-Şuûni'l-İslamiyye.
Cevziyye, İbn Kayyim, Muhammed b. Ebû Bekr, (1994), Zâdu'l-Meâd fî Hedyi
Hayri'l-İbâd, Beyrut. o Çelebi, İlyas, (2006) "Mutezile" Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İs- tanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. o Çelebi, İlyas, (2008), "Rüya" Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstan- bul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Çetin, Özer, (2010) "Jung Psikolojisinde Rüya", Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.19, s.2.
Döndüren, Hamdi, (1991) Delilleriyle İslâm İlmihali İnanç İbadet Günlük Hayat, İstanbul.
Ebû Zehra, Muhammed, Usûlü'l-Fıkıh, yy. ty. Dâru'l-Fikri'l-Arabî.
Ebû Zehv Muhammed Muhammed, (1984) el-Hadis ve'l-Muhaddisûn ev İnâyetü'l-Ümmeti'l-İslâmiyye bi's-Sünneti'n-Nebeviyye, Riyad.
Ebû'n-Nücâ Şerefüddin Mûsâ b. Ahmed el-Hicâvî, el-İknâ' fî Fikhi'l-İmâmi Ah- med b. Hanbel, Beyrut ,
Ekinci, Ekrem Buğra, (2006) İslâm Hukuku -Umûmî Esaslar-, İstanbul. Elbânî, Muhammed Nâsiruddîn b. El-Hâc Nuh, (1992) Silsiletü'l-Ehâdisi'd
Daîfe ve'l-Mevdû'a ve Eseruha's-Seyyiü fi'l-Ümme, Riyad.
Erden, H., Gözaydın, N., Parlatır, İ., Tekin, T. Zülfikar, H., (1988) "Rüya" Türkçe Sözlük, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
Erdoğan, İsmail, (2003), "İslâm Filozoflarının Rüyanın Mahiyeti Hakkındaki Gö- rüşleri", İslâmî Araştırmalar Dergisi, c. 19, s.1.
Eser, Gani (2013a), "Rüyaların Gerçek Amaçları 5 (Dengeleyici ve Kendi Yönet tiğimiz Rüyalar)" 22.11.2013, http://blog.radikal.com.tr/ yasam/ruyalarin-gercek amaclari-5-dengeleyici-ve-kendi-yonettigimiz-ruyalar-40278 (16.06.2014).
Eser, Gani, (2013b), "Rüyaların Gerçek Amaçları 3 (Kehanetsel Rüyalar ve Deja vu)" 21.11.2013, http://blog.radikal.com.tr//yasam/ruyalarin-gercek-amaclari-3 kehanetsel-ruyalar-ve-dejavu-40151 (16.06.2014)
Faysalî, Ahmed Hattâb, Faslu'l-Hitâb fî Hucciyyeti Rü'yâ Uli'l-Elbâb, Ensâru'l- İmâmi'l-Mehdî Yayınları, ty.
Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed (a), İhyâu Ulûmi'd-Dîn, Dâru'ş- Şa'b, Kahire ty.
Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed (b), el-Mustasfa min İlmi'l-Usûl, Medine ty.
Güleç, İsmail, (2007) "İsmail Hakkı Bursevî'nin Rûhü'l-Mesnevî'sinde Geçen
Hadisler Üzerine Bir Değerlendirme", Mevlana Araştırmaları Dergisi, c.1, s.1 (Mayıs 2007).
Güzelhisârî, Mustafa Hulusî, Menâfiu'd-Dekâik fî Şerhi Mecâmi'i'l-Hakâik li
Muhammed el-Hadimî, yy. ty. Matbaa-yı Âmire. o Halef, Suûd b. Abdülaziz, (1420), Usûlu Mesâili'l-Akîde, yy. Hallâf, Abdülvehhâb, İlmu Usûli'l-Fıkh, Kahire ty.
Hanbelî, Ebû Hafs Siracü'd-dîn Ömer b. Ali el-Hanbelî, (1998) el-Lübâb fî Ulûmi'l-Kitâb, Beyrut.
Hattâb, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed Abdurrahman el-Mağribî (el-Hattâb er-Ra'înî), (2003) Mevâhibü'l-Celîl li-Şerhi Muhtasari Halîl, Dâru Alemi'l-Kütüb.
Hâzin, Alâüddin Ali b. Muhammed el-Bağdâdî, (1979) Lübâbü't-Te'vîl fî Meâni't-Tenzîl (Tefsîru'l-Hâzin), Beyrut.
Heysemî, Nureddin Ali b. Ebû Bekir, (1994) Mecma'u'z-Zevâid ve Menba'u'l- Fevâid, Beyrut.
Heytemî (a), Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed b. Ali, el-Fetâvâ'l-Fıkhiyyetü'l
Kübrâ, Dârul'l-Fikr. o Heytemî (b), Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed b. Ali, el-Fetâvâ'l-Hadîsiyye, Dârul'l-Fikr.
Irakî, Ebû'l-Fadl Zeynüddin Abdurrahim b. Hüseyn, Tarhu't-Tesrib fî Şerhi't- Takrîb, o İbn Âbidîn, Muhammed Emîn, (1984), Haşiyetü Reddi'l-Muhtâr ale'd-Dürri'l- Muhtâr, İstanbul.
İbn Âbidin, Muhammed Emîn, (1997), Minhatü'l-Hâlik Ale'l-Bahri'r-Râik (Bahru'r-Râik ile birlikte), Beyrut.
İbn Arabî, Ebû Bekir Muhyiddîn Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Muham med b. Ahmed el-Hâtemî (1999), el-Fütûhâtu'l-Mekkiyye, Beyrut.
İbn Dakîku'l-Îd, Takiyyüddîn Ebû'l-Feth Muhammed b. Ali, İhkâmu'l-Ahkâm Şerhu Umdeti'l-Ahkâm, 1/290;
İbn Haldûn, Abdurrahman, (1989) Mukaddime, Beyrut.
İbn Hümâm, Kemalüddin Muhammed b. Abdülvahid es-Sivâsî, Şerhu Fethi'l- Kadîr, Beyrut ty.
İbn Kudâme, Abdullah b. Ahmed b. Kudâme el-Makdisî, (1997) el-Muğnî, Bey- rut.
İbn Sünnî, Ahmed b. Muhammed b. İshâk ed-Dinyeverî, Amelü'l-Yevmi ve'l Leyleti, Beyrut ty..
İbn Teymiyye, Takiyyüddin Ebû'l-Abbâs Ahmed b. Abdülhalim b. Teymiyye el Harrânî, (1987), el-Fetâvâ'l-Kübrâ, Beyrut.
İbnü'l-Hâc, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed el-Abderî (1981), el- Medhal, Kahire.
İmamoğlu Abdülvahid, (2010), "Bazı Psikanalistlere Göre Rüyanın İnsan Haya tındaki Rolü" Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.12, s.22.
İzmirli İsmail Hakkı, Yeni İlm-i Kelâm, Ankara 1981.
Kandemir, M. Yaşar, (2000) "İbnu's-Salâh eş-Şehrezûrî" Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul.
Karâfî, Şihabüddin Ebû'l-Abbâs Ahmed b. İdrîs, (2003) el-Furûk, Beyrut.
Kasımî, Muhammed Cemâlüddin, (2004) Kavâidu't-Tahdîs min Fünûni Mustalahi'l-Hadîs, Beyrut.
Kastalânî, Ebû'l-Abbâs Şihabuddîn Ahmed b. Muhammed, (1323), İrşâdü's-Sârî li-Şerhi Sahîhi'l-Buhârî, Mısır. o Kelâbâzî, Ebû Bekir Muhammed b. Ebû İshâk, (1999) Bahru'l-Fevâid (Meâni'l- Ahbâr), Beyrut.
Kelâbâzî, Ebû Bekir Muhammed b. Ebû İshâk, et-Tearruf li-Mezhebi Ehli't Tasavvuf, Beyrut ty.
Kerâcî, Ebû'l-Feth, (1410) Kenzü'l-Fevâid, Kum.
Kırbaşoğlu, M. Hayri, (2000), İslâm Düşüncesinde Sünnet Eleştirel Bir Yaklaşım, Ankara.
Köksal, İsmail, (2008), "Rüyaların Fıkhî Boyutu", Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 13, s.2.
Kurtubî, Ebû Abdullah Şemsüddin Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekir el
Kurtubî, (1964) el-Câmi' li-Ahkâmi'l-Kur'ân, Kahire.
Kuşeyrî, Ebû'l-Kâsım Abdülkerim b. Hevâzin, (2001) er-Risâletü'l-Kuşeyriyye, Beyrut.
Meclisî, Allame Muhammed Bakır, (1404) Bihâru'l-Envâr, Beyrut.
Mekkî, Ebû Tâlib Muhammed b. Ali, (2005) Kûtu'l-Kulûb fî Muâmeleti'l- Mahbûb, Beyrut.
Merâğî, Ahmed b. Mustafa, (1946) Tefsîru'l-Merâğî, Mısır.
Muallimî, Abdurrahman b. Yahyâ b. Ali, (1984), el-Kâid ilâ Tashîhi'l-Akâid, yy..
Mubârekfûrî, Ebû'l-Hasen Ubeydullah b. Muhammed, (1984), Mir'âtü'l-Mefâtîh Şerhu Mişkâti'l-Mesâbîh, Benâris.
Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdurraûf b. Tâcu'l-Ârifîn, (1356) Feyzü'l Kadîr Şerhu'l-Câmi'i's-Sağîr, Mısır.
Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdurraûf b. Tâcu'l-Ârifîn, (1988) et-Teysîr bi Şerhi'l-Câmi'i's-Sağîr, Riyad.
Nesefî, Ebû'l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd Hâfizu'd-dîn, (1998) Medârikü't-Tenzîl ve Hakâiku't-Te'vîl, Beyrut.
Nesefî, Ömer, el-Akâid, İstanbul ty.
Nevevî, Muhammed b. Ömer Nevevî el-Câvî, (1417), Merahu Lebîd li-Keşfi Ma'na'l-Kur'âni'l-Mecîd, Beyrut.
Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddîn Yahya b. Şeref, (1929) el-Minhâc Şerhu Sahi hi Müslimi'bni'l-Haccâc, yy..
Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddin Yahya b. Şeref, (2004) el-Câmi'u's-Sağîr fî Ehâdisi'l-Beşîri'n-Nezîr, Beyrut.
Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddin Yahya b. Şeref, (2005) el-Ezkâr min Kelâmi Seyyidi'l-Ebrâr, Beyrut 2005.
Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddin Yahya b. Şeref, Kitâbu'l-Mecmû' Şerhu'l
Mühezzeb, Cidde, ty.: Mektebetü'l-İrşâd. o Nursî, Sait, (1995) Mektûbât, İstanbul: Envar Neşriyat.
Öğüt, Salim, (2001), "İstihâre" Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstan- bul.
Özköse, Kadir, (2011) "Sufi Gelenekte Rüya", Somuncu Baba Dergisi, 129, (Temmuz 2011).
Pezdevî, Fahru'l-İslâm Ali b. Muhammed, Kenzü'l-Vusûl ilâ Ma'Rifeti'l-Usûl, Karaçi ty.;
Râzî, İbn Ebî Hâtim Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. İdrîs b. Münzir et-Temîmi el-Hanzalî, (1419) Tefsîru'l-Kur'âni'l-Azîm, yy..
Remlî, Şemsüddîn Muhammed b. Ebi'l-Abbâs, (2003), Nihâyetü'l-Muhtâc ilâ
Şerhi'l-Minhâc, Beyrut. o Ruheybânî, Mustafa es-Süyûtî, (1961) Metâlibu Üli'n-Nühâ fî Şerhi Gâyeti'l Müntehâ, Dımeşk: el-Mektebü'l-İslâmî. o Sakallı, Talat, (1994) Rüya ve Hadis Rivayeti, Isparta.
Salt, Alparslan, Çobanlı, Cem, (2001), "Rüya" Dharma Ansiklopedi Parapsiko
loji, Mistisizm, Okültizm, Ezoterizm, Teozofi Spiritüalizm, Neo-Spiritüalizm, İs- tanbul.
Serahsî, Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed, el-Usûl, yy. ty. o Seyhan, Ahmet Emin, (2013) "Âşikîn'de Geçen Bazı Hadislerin Müslümanların
İbâdet Anlayışlarına Etkileri Üzerine", Hikmet Yurdu, c.6, s.12, (Temmuz - Ara- lık 2013/2).
Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr, (1996) ed-Dîbâc alâ Sahîhi Müslim b. Haccâc, yy.
Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr, ed-Dürrü'l-Mensûr fi't-Tefsîri bi'l Me'sûr, Beyrut ty.
Süyûtî, Celalüddîn Abdurrahman b. Ebû Bekir, (2004) Câmi'u's-Sağîr fî Ehâdîsi'l-Beşîri'n-Nezîr, Beyrut.
Şa'bân, Zekiyyüddin, (1971) Usulü'l-Fıkhi'l-İslâmî, Beyrut.
Şa'rânî, Ebû Muhammed Abdulvehhab b. Ahmed, (1315), et-Tabakatu'l-Kübrâ, Mısır.
Şâfiî, Muhammed b. İdris, (1979), er-Risâle, Kahire.
Şâfiî, Muhammed b. İdrîs, (2001), el-Ümm, Mansûre.
Şatıbî (a), Ebû İshak İbrâhîm b. Mûsâ, el-İ'tisâm, Riyad ty.
Şatıbî (b), Ebû İshak İbrâhîm b. Mûsâ, el-Muvâfakât fî Usûli'ş-Şerî'a, Beyrut ty.
Şenel, Ferda, (2004), "Rüyalar" Bilim ve Teknik, Kasım 2004.
Şenel, Ferda, (2005) "Uyku ve Öğrenme" Yeni Ufuklara, Uyku ve Rüya, (Bilim ve Teknik Aralık 2005 sayısı ücretsiz eki).
Şevkânî, Muhammed b. Ali, (1993) Neylü'l-Evtâr, Mısır.
Şevkânî, Muhammed b. Ali, (2000) İrşâdü'l-Fuhûl ilâ Tahkîki'l-Hakki min İlmi'l- Usûl, Riyad.
Şirbînî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed el-Hatîb, (1285) es-Sirâcü'l-Münîr fi'l-İâneti alâ Ma'rifeti Ba'di Meânî Kelâmi Rabbina'l-Hakîmi'l-Habîr, Kahire.
Şirvânî, Abdulhamid el-Mekkî ve Abbâdî, Ahmed b. Kâsım el-Abbâdî, Havâşî'ş
Şirvânî ve'l-Abbâdî alâ Tuhfeti'l-Muhtâc bi-Şerhi'l-Minhâc.
Taberânî, Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb, (1985), el-Mu'cemu's-Sağîr, Beyrut, Ammân.
Taberânî, Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb, (1995), el-Mu'cemu'l-Evsat, Kahire.
Tüveycirî, Hamûd b. Abdullah b. Hamûd b. Abdurrahman, (1412), Kitâbu'r- Rüyâ¸ yy..
Tüveycirî, Muhammed b. İbrahim b. Abdullah, (2009), Mevsûatu'l-Fıkhi'l- İslâmî¸ yy..
Uludağ, Süleyman, (2008), "Rüya", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Uzun, Özcan, "Rüyalar" http://gundempsikiyatri.com/ruya.htm (05.04.2014);
Yavuz, Yusuf Şevki, (1995), "Nur Risalelerine Göre Said Nursî'nin Kelâmî Görüşleri" http://www.iikv.org/academy/index.php/tr/article/ view/1233 (18.11.2015); http://www.bediuz zamansaidnursi.org/icerik/nurrisalelerine-g%C3%B6re-said-nurs%C3%AEnin-kel%C3%A2m %C3%AEg%C3%B6r%C3%BC%C5%9Fleri (18.11.2015)
Yıldırım, Ahmet, (1997), "Tasavvuf Ehlinin Hadis Rivayeti ve Rivayet Usulleri Açısından Tasavvuf Hadis Münasebeti" İslâmî Araştırmalar Dergisi, s.10.
Yıldırım, Enbiya, (2001) "Beyhakî ve Hadis Rivâyetinde Rüyaya Verdiği Değer", Cumhuriyet Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, c.5, s.1.
Yılmaz, Hasan Kâmil, (1995) "Rüya", Altınoluk, 117, (Kasım 1995).
Yılmaz, Kadriye, Çetin, Kamile, (2007), "Rüyalar ve Niyazî-i Mısrî'nin Ta'bîrâtü'l-Vâkı'ât Adlı Eserinde Rüyaların Dili", Turkish Studies, c. 2 s.4.
Zerkânî, Sîdî Muhammed, Şeru'z-Zerkânî alâ'l-Muvatta', el-Matbaatu'lHayriyye.
Zerkeşî, Bedrüddin Muhammed b. Bahadır, (1992), el-Bahru'l-Muhît fî Usûli'lFıkh, Küveyt.
Zeydân, Abdülkerim, el-Vecîz fî Usûli'l-Fıkh, yy. ty. Müessesetü Kurtuba.
Zeylaî, Osman b. Ali, (1313) Tebyînü'l-Hakâik Şerhü Kenzi'd-Dekâik, Bulak: Matbaatu'l-Kübrâ'l-Emîriyye.