KOZMOLOJİK DELİL?

Kozmos olarak kabul edilen evrenin açıklanmasına dayanan kozmolojik delil, teistik delillerin en eskisidir. Platon ve Aristoteles'in delillerinin çıkış noktası evrendeki hareketin kökenini soruşturmaktır. Kozmolojik delili Fârâbi İmkân delili, İbn Sina İlk Neden delili, Gazali Hudûs delili formunda inşa etmişlerdir. Delilin önemli kavramlarından birisi olan nedensellik, David Hume'dan önce Gazali tarafından eleştirilmiş ve neden ile sonuç arasındaki ilişkinin zorunluluğu reddedilmiştir. Ancak neden-sonuç ilişkisine dair bilgimizi Allah'ın yaratmasına bağlamakla evrenle ilgili bilgimizi teminat altına alarak düzensizliğe imkân tanımamıştır. Leibniz, Yeter-Sebep ilkesi ile delilin en güçlü formlarından birini inşa etmiştir. Kozmolojik delilin yeni bir biçimi çağdaş filozoflardan Richard Swinburne tarafından geliştirilmiştir. Onun tümevarımlı delilinde, evren ve evrendeki olgular, Tanrı'nın varlığı hipotezine eklendiğinde, hipotezin ihtimalini arttırır. Tümevarımlı kozmolojik delilin yüksek olasılık bildirmesi, onun Tanrı inancımız için iyi bir gerekçe olduğunu gösterir. Bu makalede kozmolojik delille ilgili bazı kavramlar analiz edilmiş ve delilin farklı biçimleri incelenmiştir.

The Cosmological Argument

The Cosmological ArgumentThe Cosmological Argument which is based on the explanation of the universe known as cosmos is the theistic argument. The starting point of Plato's and Aristotle's arguments is to inquire the origin of the movement in the universe. The Cosmological Argument was constituted in the form of the Argument from Contingency by AlFarabi, the First Cause Argument by Ibn Sina and the Kalam Cosmological Argument by Al-Ghazali. The causality which is one of the important concepts of the argument was criticized by Al-Ghazali before David Hume and the necessity of relation between cause and effect was denied by him. But he warranted our knowledge about universe and did not allow for randomness by attributing our knowledge about cause and effect to Allah's creation. The new theories in physics about the nature and the beginning of the universe reveal new forms of argument. Leibniz constituted one of the most strong versions of the argument with the Principle of Sufficient Reason. A modern version of the Cosmological Argument was developed by one of the contemporary philosophers, Richard Swinburne. In his inductive argument, when the universe and its facts are added to the hypothesis of God's existence, it increases the probability of that hypothesis. Indication of high probability of inductive cosmological argument makes it a good justification for our belief in God. In this article some concepts related to Cosmological Argument are analyzed and various versions of the argument are examined.

PDF

___

o Aristoteles (2005), Fizik, çev. Saffet Babür, 3.baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayın- ları.
Aristoteles (1996), Metafizik, çev. Ahmet Arslan, 2. Baskı, İstanbul:Sosyal Yayın- lar.
Aydın, Mehmet (1994), Din Felsefesi, 4. Baskı, İstanbul: Selçuk Yayınları.
Birand, Kamıran (1987), İlk Çağ Felsefesi Tarihi, 3. Baskı, Ankara: Ankara Üni- versitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
Blackburn, Simon (1996), The Oxford Dictionary of Philosophy, Oxford: Oxford University Press.
Bolay, Süleyman Hayri (1993), Aristo Metafiziği ile Gazali Metafiziğinin Karşı- laştırılması, 2. baskı, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Bolay, Süleyman Hayri (1997), Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü, gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 7. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
Cevizci, Ahmet (2002), Felsefe Sözlüğü, 5. baskı, İstanbul: Paradigma Yayınları.
Craig, William Lane (2001), The Cosmological Argument From Plato to Leibniz, baskı, London: Wiph and Stock Publishers.
Davies, Paul (1995), Tanrı ve Yeni Fizik, çev. Murat Temelli, 3.baskı, İstanbul: İm Yayın Tasarım.
Durusoy, Ali (1993), İbn Sina Felsefesinde İnsan ve Âlemdeki Yeri, İstanbul: Mar- mara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
Erdem, Engin (2011), "İbn Sina'nın Metafizik Delili", Ankara Üniversitesi İlahi- yat Fakültesi Dergisi, 52:1 (2011), s.97-119.
Erdem, Engin (2006), İlahi Ezelilik ve Yaratma Sorunu, Ankara: Basılmamış Doktora Tezi.
Erişirgil, Mehmet Emin (1997) Kant ve Felsefesi, sadeleştiren Akın Yeşilbaş, İs- tanbul: İnsan Yayınları.
Farabi (2003), "Felsefe Öğreniminden Önce Bilinmesi Gereken Konular", İslam
Filozoflarından Felsefe Metinleri içerisinde, çev. Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik Yayınları. Farabi (2003), "Felsefenin Temel Meseleleri", İslam Filozoflarından Felsefe
Metinleri içerisinde, çev. Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik Yayınları. Gazali (2005), Filozofların Tutarsızlığı, çev. Mahmut Kaya- Hüseyin Sarıoğlu,
İstanbul: Klasik Yayınları. Gazali (1997), "Hudus Delili/Allah'ın Zatı", Klasik ve Çağdaş Metinlerle Din
Felsefesi içerisinde, çev. İbrahim Sezgül, Samsun: Etüt Yayınları. Hawking, Stephen W. (2000), Zamanın Kısa Tarihi, çev. Sabit Say-Murat Uraz,
İstanbul: Doğan Kitap. Heimsoeth, Heinz (1986), Immanuel Kant'ın Felsefesi, çev. Takiyettin Mengü- şoğlu, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Hume, David (1995), Din Üstüne, çev. Mete Tunçay, 3. Baskı, İstanbul: İmge Kitabevi.
Hume, David (1945), İnsan Zihni Üzerine Bir Araştırma, çev. Selmin Evrim,
İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. İbn Rüşd (1986), Tutarsızlığın Tutarsızlığı, çev. Kemal Işık- Mehmet Dağ, Sam- sun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yayınları.
İbn Sina (2013), Kitabü'ş-Şifa- Metafizik 1.Cilt, çev. Ekrem Demirli- Ömer Tür- ker, İstanbul: Litera Yayıncılık.
İbn Sina (2013), Tanımlar Kitabı, çev. Aygün Akyol- İclal Arslan, Ankara: Elis Yayınları.
Kant, Immanuel (1993), Arı Usun Eleştirisi, çev. Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınevi.
Leibniz, G. W. (1946), İmanla Aklın Uygunluğu Üzerine Konuşma, çev. Hüseyin
Batu, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Leibniz, G. W. (1997), Monadoloji, Çev. Suut Kemal Yetkin, 2.Baskı, İstanbul:
Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Leibniz, G. W. (1956), Philosophical Writings, İngilizceye çev. Mary Morris, baskı, London: The Aldine Press.
Margenau, Henry- Varghese, Roy A. (2002), Kosmos, Bios, Teos, çev. Ahmet
Ergenç, İstanbul: Gelenek Yayıncılık. Newton, Isaac (1988), Doğal Felsefenin Matematik İlkeleri, çev. Aziz Yardımlı,
İstanbul: İdea Yayınevi. Osserman, Robert (2003), Evrenin Şiiri, çev. İsmet Birkan, 4. baskı, Ankara: Tü- bitak Yayınları.
Öztürk, Yener (2004), Kur'an Perspektifinde Kozalite Problemi, Ankara: İlahi- yat Yayınları.
Peters, Francis E. (2004), Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü, çev. Hakkı
Hünler, İstanbul: Paradigma Yayıncılık. Platon (1998), Yasalar, çev. Candan Şentuna- Saffet Babür, 2. Cilt, 2. Baskı,
İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Rowe, William L. (1993), Philosophy of Religion- An Introduction, 2. baskı, Ca- lifornia: Wadsworth Publishing.
Ruelle, David (1998), Rastlantı ve Kaos, çev. Deniz Yurtören, 10. baskı, Ankara: Tübitak Yayınları.
Saçlıoğlu, Cihan (2004), Felsefenin Kuantum Mekaniksel Temelleri, Ankara:
Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları. Swinburne, Richard (1997), Simplicity as Evidence of Truth, Milwaukee: Marqu- ette University Press.
Swinburne, Richard (2001), Tanrı Var mı?, çev. Muhsin Akbaş, Bursa:Arasta Ya- yınları.
Swinburne, Richard (1991), The Existence of God, revised edition, Oxford: Cla- rendon Press.
Swinburne, Richard (1974), The Justification of Induction (ed.), Oxford: Oxford University Press.
Thomas Aquinas (1997), "Tanrı'nın Varlığını İspat Etmek İçin Beş Yol", Klasik ve Çağdaş Metinlerle Din Felsefesi içerisinde, çev. İbrahim Sezgül, Samsun: Etüt Yayınları.
Timuçin, Afşar (1994), Felsefe Sözlüğü, genişletilmiş 2. baskı, İstanbul: İnsancıl Yayınları.
Türker, Sadık (2002), Aristoteles, Gazali ile Leibniz'de Yargı Mantığı, İstanbul: Dergah Yayınları.
Uslu, Ferit (2010), Tanrı ve Fizik: Büyük Patlama ve Öncesi, 2. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.