Romanya-Türkiye İlişkilerinde Göç Perspektifi

Bu çalışmada Dünya Savaşları Arasındaki dönemde Romanya-Türkiye ilişkilerinde önemli bir yeri olan göç konusu incelenmiştir. Çalışma 1923-1936 yıllarıyla sınırlandırılmıştır. 1923’te Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla başlayan iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerde Romanya’daki Türklerin göçü her zaman gündemde olmuştur. İki ülkenin siyasetçileri göçlerin düzenli yapılmasına ve göçmenlerin sorunlarını çözmeye gayret etmişlerdir. Romanya’dan Türkiye’ye TürklerinTatarların göçleri üzerindeki tartışmalar ikili ilişkilerin düzeyine göre gelişmiştir. İki devletin diplomatik ilişkilerinde göç gerilim sebebi olmamıştır. Buna rağmen göçlerin sebepleri konusunda farklı görüşler olmuştur. Her ne kadar ikili ilişkilerde çok büyük sorunlar yaşanmamış olsa da, ilk yıllarda Romanya ve Türkiye arasında bir güvensizlik ortamı mevcut olmuştur. Bu dönemde Ankara’daki yetkililer Romen tarafını TürkleriTatarları Romenleştirmek istedikleri gerekçesiyle suçlamıştır, Romen makamları ise göçlerin Türkiye’nin yürüttüğü bir propaganda sonucu olduğunu iddia etmiştir. Buna rağmen göç konusunda iki ülkenin yetkileleri arasında gerçekleşen görüşmeler yapıcı olmuş ve daha iyi bir organizasyon için iki taraf da bir sözleşmenin imzalanmasına karar vermiştir. Neticede, göçlerle ilgili kazanılan deneyimin sonucu olan, 4 Eylül 1936’da Türkiye ile Romanya arasında münakid Dobruca’daki Türk ahalinin muhaceretini tanzim eden Mükavelename imzalanmıştır. Çalışma iki ana kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısmında Romanya-Türkiye ilişkilerin ana temaları, iki ülkenin arasında yaşanan sorunlar ve ulaşılan çözümler ele alınmıştır. İkinci kısmında ise göç konusunda Romen ve Türk yetkililerin tutumları incelenmiştir. Göç sürecinin önemine rağmen, Türk-Romen ikili ilişkilerinde en çok müzakere edilen konulardan birisi olmadığını gösteren makalede Romen, Türk, Fransız arşiv belgeleri kullanılmıştır.

Migration Perspective in Romania-Turkey Relations (1923-1936)

In this study, the Romanian-Turkish relations during the interwar period are analyzed from the perspective of the migration, which has an important place. The study was limited to 1923-1936 period. The migration of Turks living in Romania has always been on the agenda of the diplomatic relations between two countries starting with the foundation of the Republic of Turkey in 1923. One of the main goals of the politicians of the two countries was to make regular migration and to solve the problems of migrants. Discussions on migration of TurksTatars from Romania to Turkey developed according to the level of bilateral relations. The migration issue was not a reason for tension in the diplomatic relations of the two States. Nevertheless, there were different views on the causes of migration. Although there were no major issues affecting the bilateral relations between the two countries, an atmosphere of mistrust was present in the first years. During this period, officials in Ankara have accused the Romanian side of wishing to Romanianize TurksTatars, and the Romanian authorities have claimed that the emigration was a result of the propaganda carried out by Turkey. Nevertheless, the negotiations between the authorities of the two countries on migration have been constructive and both parties have decided to sign a convention for a better organization. Consequently, as a result of experience gained regarding emigration the Convention between Turkey and Romania for the Emigration of Turkish Population from Dobruca was signed on 4th of September 1936. The study consists of two main parts. In the first part, the main themes of Romania-Turkey relations main themes, the problems experienced between two countries and the solutions reached were disccussed. In the second part, the attitudes of the Romanian and Turkish authorities on migration were analyzed. In the paper, which shows that in spite of the importance of the migration process it is not one of the most negotiated issues in Turkish-Romanian bilateral relations, Romanian, Turkish and French archival documents were used.

PDF

___

Arhivele Ministerului Afacerilor Externe (A.M.A.E.) - fon 71/Turcia, cilt 58, cilt 59, cilt 65
Archives du Ministère des Affaires Étrangères Français, Paris, -série: Europe 1918-1929, Roumanie, cilt 59
-030.10.00./116.809.3 -030.10.00./ 246.667.12 -030.10.00./ 247.668.13 -030.10.00./116.810.13 PREDA Dumitru ve diğerleri (2011) România-Turcia. Relaţii diplomatice, cilt 1, 1923-1938 Cavallioti, Bucureşti.
SOYSAL İsmail (2000) Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları 1920-1945, cilt 1, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
TITULESCU Nicolae (1967) Documente diplomatice, Editura Politică, București.
Türkiye Cumhuriyeti ile Romanya Kırallığı arasında Dostluk, Ademi Tecavüz, Hakem ve Uzlaşma Muahedesi, Türkiye Cümhuriyeti Hariciye Vekâleti, Protokol Umum Müdürlüğü, Ankara, t.y.
CAROL II, rege al României (2001) Însemnări zilnice. 1937-1951, cilt I, 11 Mart 1937- 4 Eylül 1938, Editura Scripta, București.
Akșam, sayı 5952, 16 Mayıs 1935.
Revista 22, sayı 45, 2017.
Monitorul Oficial, Partea I-a, 12 Kasım 1936, sayı 264, 9453-9456.
Monitorul Oficial, Partea I-a, 14 Ocak 1937, sayı 10, 295-297.
Resmi Gazete, 2 Şubat 1937, sayı 3523, 7615-7618.
ANGHEL Florin (2014) Romania Between Istanbul and Ankara: The Beginning of the Alliance in the First Decade of the Kemalist Republic, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, sayı 54, s. 435-450.
BARLAS Dilek (1998/99) Turkey and the Balkans: Co-Operation in the Interwar and Post-Cold War Eras, Off-Print, Turkish Review of Balkan Studies, sayı 4, Ortadoğu ve Balkan İncelemeleri Vakfı-OBİV, ISIS, İstanbul.
BARLAS Dilek (2005) Turkish Diplomacy in the Balkans and the Mediterranean. Opportunities and Limits for Middle-Power Activism in the 1930s, Journal of Contemporary History , cilt 40, sayı 3, s. 441-464.
BĂRBULESCU Petre (1975) România la Societatea Națiunilor. 1929-1939: Momente și Semnificații, Editura Politică, București.
BULEI Ion (1995) Relațiile Diplomatice ale României, Statele lumii. Mică Enciclopedie, haz. Horia C. Matei, Silviu Neguț, Ion Nicolae ve Nicolae Șteflea, Editura Meronia, București.
CAMPUS Eliza (1972) Înțelegerea Balcanică, Editura Academiei Republicii Socialiste România, București.
CAMPUS Eliza (1980) Din Politica Externă a României 1913-1947, Editura Politică, București.
CAMPUS Eliza (1997), Mica Înțelegere, Editura Academiei Române, București.
COJOCARU Ionuț (2014) România și Turcia actori importanți în sistemul de relații interbelice (1918-1940), Editura Cetatea de Scaun, Târgoviște.
CIACHIR Nicolae (1994) Contributions à l’histoire des Relations Roumano-Turques (1923-1938), XI. Türk Tarih Kongresi. Kongreye Sunulan Bildiriler, 6. cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, s. 2503-2514.
CIACHIR Nicolae (1999) Contributions à l’histoire des relations roumano-turques fonées sur les documents existants dans les archives roumaines (1938-1940), XII. Türk Tarih Kongresi. Kongreye Sunulan Bildiriler, 4. cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, s. 1470-1479.
CITIRIGĂ Daniel (2015), Diplomația Coroanei. Casa Regală a României în Europa Centrală și de Sud-Est în perioada interbelică, Editura Academia Română. Centrul de Studii Transilvane, Cluj-Napoca. EKREM Mehmet Ali (1993) Relațiile Româno-Turce între cele Două Războaie Mondiale 1919-1944, Editura Științifică, București.
FIRAT Melek ve Ömer Kürkçüoğlu (2001) Sancak (Hatay) Sorunu, Türk Dış Politikası. Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 1. cilt, ed. Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 279-292.
GÜRÜN Kâmuran (2010) Türk-Sovyet İlişkileri (1920-1953), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
GÜVELOĞLU Gülşah Kurt (2012) SHS ve Yugoslavya Krallığı’nın Türkiye ile diplomatik ilişkileri, Türkiye-Sırbistan İlişkileri, ed. Yeliz Okay ve Tuncay Babalı, Doğu Kitabevi, İstanbul.
HALE William (2003) Türk Dış Politikası 1774-2000, Mozaik Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul. HITCHINS Keith (2013) România 1866-1947, Humanitas, București.
IACOBESCU Mihai (1988) România și Societatea Națiunilor 1919-1929, Editura Academiei Republicii Socialiste România, București.
IORDAN Constantin (1994) La place de la Roumanie dans les Relations Internationales de la Turquie Républicaine Jusqu’en 1925, Anuarul Institutului de Istorie “A. D. Xenopol”, sayı XXXI, s. 119-131.
IORDAN-SIMA Constantin (1981) La Turquie Kémaliste et l’idée du Pacte Balkanique dans les Années 1925-1926”, Revue des Études Sud-Est Européennes, cilt 19, sayı 2, s. 312-323.
IORDAN Constantin (1994) La Roumanie la Turquie Kemaliste et les Balkans (1921-1925): interferences politique et diplomatiques”, XI. Türk Tarih Kongresi. Kongreye Sunulan Bildiriler, 6. cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, s. 2523-2533.
KAŞTAN Yüksel (2008) Atatürk Dönemi Türkiye-Bulgaristan İlişkileri, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cilt 24, sayı 72, s. 669-689.
MOISUC Viorica (1991) Premisele Izolării Politice a României 1919-1940, Editura Humanitas, București.
PLOPEANU Emanuel (2012) Romania-Turkish Relations in the Interwar Period: Issues, Perceptions and Solutions. The Case of the Black Sea Straits’ Regime and Turkish-Tatar Emigration, Revista istorică, cilt 23, sayı 5-6, s. 433-447.
POPA Mircea N. (1981) Quelques aspects des relations roumano-turques durant la période comprise entre les Deux Guerres Mondiales”, Revue Roumaine d’Histoire, cilt XX, sayı 4, s. 753-760.
İ. Seftiuc (1970) Momente din activitatea diplomatică a României la Conferința de la Lausanne 1922-1923, Revista Arhivelor, cilt XXXII, sayı 1, s. 147-163.
SOFUOĞLU Adnan, Seyfi Yıldırım (2019) Lozan Barış Görüşmelerinde Romanya, Türkiye-Romanya İlişkileri: Geçmiş ve Günümüz Uluslararasi Sempozyumu / International Symposium on Turkey-Romania Relations: Past and Present, cilt 1, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, s. 443-459.
UZGEL İlhan (2001) Osmanlı Borçları Sorunu, Türk Dış Politikası. Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 1. cilt, ed. Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 279.
UZGEL İlhan (2001) Türkiye’nin Milletler Cemiyetine (MC) Girişi, Türk Dış Politikası. Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 1. cilt, ed. Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 309-313.
UZGEL İlhan (2001) Bozkurt-Lotus Davası Kutusu, Türk Dış Politikası. Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 1. cilt, ed. Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 278.
UZGEL İlhan ve Ömer Kürkçüğolu (2001) İngiltere’yle İlişkiler, Türk Dış Politikası. Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 1. cilt, ed. Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 259-271.
ÜLMAN Haluk (1968) Türk Dış Politikasına Yön Veren Etkenler 1923-1968, S.B.F. Dergisi, cilt 23, sayı 3, Ankara, s. 241-273.
ÜLMAN A. Haluk ve Oral Sander (1972) Türk Dış Politikasına Yön Veren Etkenler 1923-1938 II, S.B.F. Dergisi, cilt 27, sayı 1, Ankara, s. 1-24.
VANKU Milan (1979) Mica Înțelegere și Politica Externă a Iugoslaviei 1920-1938. Momente și semnificații, Editura Politică, București.
YAŞAR Selman (2012) Türkiye-Romanya İlişkileri (1930-1938), Turkish Studies, cilt 7, sayı 4, s. 3199-3213.
YEL Selma (2009) Değişen Dünya Şartlarında Karadeniz ve Boğazlar Meselesi (1923-2008), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
METIN Ömer, Atatürk dönemi Türkiye-Romanya İlişkileri 1923-1938, Gazi Üniversitesi’nde 21 Kasım 2011 tarihinde savunan yayımlanmamış doktora tezi.