Huzursuz Bir Ortaklığın Ses Getiren Hamlesi: CHP-MSP Koalisyon Hükümeti Ve Kıbrıs Barış Harekâtı

1973 Genel Seçimlerinin ardından Millet Meclisi’nde oluşan sandalye dağılımının hiçbir partiye tek başına hükümet kurabilecek çoğunluk sağlayamaması, uzlaşmanın önemini geçmişte olduğundan çok daha fazla artırmıştır. Aylar süren görüşmeler sonucu kurulabilen karma hükümetin döneme damgasını vuran politikası, Kıbrıs Barış Harekâtı kararı olmuştur. Kıbrıs Türk toplumuna yönelik ırkçı saldırıları değerlendiren CHP-MSP Koalisyon Hükümeti, 1959’da imzalanan Zürih ve Londra antlaşmalarına göre, yükümlülük ve yetkilerini tek taraflı olarak kullanmak zorunda kalmış ve 1974 yılında garantör devlet olarak adaya iki askerî harekât gerçekleştirmiştir. Kıbrıs Barış Harekâtı ve sonrasındaki gelişmeler, Türk Dış Politikasını en çok meşgul eden konu başlıklarından biri olmuştur. Bu çalışmada, I. Ecevit Hükümeti olarak da adlandırılan TBMM’nin 37’nci Hükümeti’nin iç ve dış politika hamlelerine, milli bir meselenin koalisyon hükümetini oluşturan ve ayrı kutuplarda olan iki parti tarafından nasıl ele alındığına, koalisyon hükümetinin dağılmasında barış harekâtının payının olup olmadığı hususlarına ışık tutulmaya çalışılacaktır.

A Notable Move of an Uneasy Partnership: CHP-MSP Coalition Government and Cyprus Peace Operation

following the 1973 General Elections did not provide a majority for any party to form a government alone increased the importance of reconciliation much more than before. The policy of the mixed government, established after months of negotiations, was the decision of the Cyprus Peace Operation. The CHP-MSP Coalition Government, which evaluated the racist attacks against the Turkish Cypriot community, had to use its obligations and powers unilaterally, according to the treaties of Zurich and London signed in 1959, and carried out two military operations on the island in 1974. The Cyprus Peace Operation and its subsequent developments have been one of the topics that occupied the highest level in Turkish Foreign Policy. In this study, domestic and foreign policy approach of the 37th Government of the TGNA, which is also called the first Ecevit Government and how a national issue is dealt with by the two parties on separate poles, which form the coalition government will be tried to be shed light on.

PDF

___

AHMAD Feroz (2014) Modern Türkiye’nin Oluşumu, Kaynak Yayınları, 12. Basım, İstanbul.
AKAR Rıdvan, Can Dündar (2008) Ecevit ve Gizli Arşivi, İmge Kitabevi, Ankara.
ARCAYÜREK Cüneyt (2010) 11 Cumhurbaşkanı 11 Öykü Çankaya (1923-1980), Cumhuriyet Kitapları, 1. Cilt, İstanbul.
ARMAOĞLU Fahir (2007) 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, 16. Baskı, İstanbul.
BAHADIR Mehmet (2010) Mehmetçik Kıbrıs’ta, Genç Mücahitler Birliği Yayınları, Ankara.
BAŞEL Mustafa (2016) Beni Bırakma Komutanım, Kastaş Yayınevi, İstanbul.
ÇAVDAR Tevfik (2013) Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, İmge Kitabevi, 5. Baskı, Ankara.
ERDOĞAN Mustafa (2012) Türkiye’de Anayasalar ve Siyaset, Liberte Yayınları, 8. Baskı, Ankara. ERUÇ Cemal (2014) Ceride, Cinius Yayınları, İstanbul.
GÖNLÜBOL Mehmet, Ömer Kürkçüoğlu (1993) Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1990), Siyasal Kitabevi, 8. Baskı, Ankara.
GÜLBAY Alper (2018) Kısır Seçimler ve Bunalımlı Yıllar, Cinius Yayınları, İstanbul.
HASGÜLER Mehmet (2007) Kıbrıs’ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu, Alfa Yayınları, 5. Baskı, İstanbul.
HEPER Metin (2006) Türkiye’de Devlet Geleneği, Doğu Batı Yayınları, Ankara.
KONGAR Emre (2013) 21. Yüzyılda Türkiye, Remzi Kitabevi, 46. Basım, İstanbul.
MÜTERCİMLER Erol (2003) Satılık Ada Kıbrıs, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul.
ÖZDEMİR Hikmet (1995) Türkiye Cumhuriyeti, İz Yayıncılık, İstanbul.
SANDER Oral (2006) Türkiye’nin Dış Politikası, İmge Kitabevi, 3. Baskı, Ankara.
SARIBAY Ali Yaşar (1998) Siyasal Sosyoloji, Der Yayınları, 4. Basım, İstanbul.
TERZİOĞLU Said Arif Kan Gözyaşı ve Barış, Kastaş Yayınları, İstanbul.
TOKER Ünal (2016) Şafakla Gelen- Kıbrıs’ta Yaşayanlar, Yaşananlar, Yaşadıklarım, Kastaş Yayınevi, İstanbul.
ZÜRCHER Erik Jan (2014) Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, 29. Baskı, İstanbul.
AHMEDOVA Güler (2014) Kıbrıs Türk Millî Mücadelesinde Rauf Denktaş’ın Yeri, Kıbrıs Türk Millî Mücadelesi ve Bu Mücadelede TMT’nin Yeri, Kıbrıs TMT Mücahitler Derneği Yayınları, Yayıma Hazırlayan İsmail Bozkurt, Cilt:1, Lefkoşa, s. 37.
BAŞAR Erdoğan (2001) Eğitim Görüşleri ve Uygulamalarıyla Milli Eğitim Bakanı Mustafa Üstündağ'ın Türk Eğitim Tarihindeki Yeri (26.1.1974-17.11.1974), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 13, s. 79-182.
GÜRKAN İhsan (1994) 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı’nda Siyasal İradenin Oluşumu ve Askeri Uygulama, Türk Dış Politikasının Analizi, Der. Faruk Sönmezoğlu, Der Yayınları, İstanbul, s. 138, 139.
KESER Ulvi (2016) İstihbarat, Strateji ve Yunan Askeri Kaynaklarında 1974 Kıbrıs’ı, Denktaş’ça Dergisi, Sayı:9, Lefkoşa, 2016, s. 29-34.
KESER Ulvi, Serdal AKGÜN (2015) Stratejik Güvenlik Bağlamında Doğu Akdeniz ve Kıbrıs Adasının Stratejik Pozisyonu Üzerine Bir Değerlendirme, Casus Belli; Kıbrıs, Haz.: Ulvi Keser, Serdal Akgün, Kıbrıs-Akdeniz Stratejik Araştırma Merkezi Yayın No: 2, Lefkoşa, s. 1-14.
ŞİMŞEK Derya (2014) Kıbrıs Basınında Türk Mukavemet Teşkilatı ve Kıbrıs Meselesinde Rolü (Halkın Sesi, Zaman, Bozkurt), Kıbrıs Türk Millî Mücadelesi ve Bu Mücadelede TMT’nin Yeri, Kıbrıs TMT Mücahitler Derneği Yayınları, Yayıma Hazırlayan İsmail Bozkurt, Cilt:1, Lefkoşa, s. 392-394.
UYGUROĞLU Asım (2000) Kıbrıs’ın Jeostratejik Önemi, Kıbrıs’ta Türk Varlığı Sempozyumu, Emekli Subaylar Derneği Yayınları No:2, Lefkoşa, s. 39-41.
YAMAN Ahmet Emin (2005) Kore Savaşı'nın Türk Kamuoyuna Yansıması, Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 37, Ankara, 2005, s. 231-245.
Atatürk Yolu Dergisi
Bozkurt
Cumhuriyet
Denktaş’ça Dergisi
Günaydın
Hürriyet
Millet Meclisi Tutanak Dergisi Milliyet
Ondokuz Mayıs Dergisi Resmî Gazete
Seta Perspektif Dergisi
TBMM Tutanak Dergisi
https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/KP37.htm (11.01.2019)
https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP37.htm (11.01.2019)
1- Dönemin AP Milletvekili Ali Naili Erdem ile 24 Kasım 2015 tarihinde Ankara’da yapılan görüşme.
2- Dönemin CHP Milletvekilli Erol Tuncer ile 2 Ekim 2015 tarihinde Ankara’da yapılan görüşme.
3- Dönemin DP Milletvekili ve DP Genel Başkanı Ferruh Bozbeyli ile 3 Ekim 2015 tarihinde Ankara’da yapılan görüşme.
4- Dönemin MSP Milletvekili ve İçişleri Bakanı Oğuzhan Asiltürk ile 9 Ekim 2015 tarihinde Ankara’da yapılan görüşme.
Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi, Ana Yayıncılık, Cilt 22, İstanbul, 1992.