Müderrislikten Büyükelçiliğe Bir Yakınçağ Tarihi Uzmanı Ali Muzaffer Göker

SAATÇI ATA, Meltem Begüm, Müderrislikten Büyükelçiliğe Bir Yakın Çağ Tarihi Uzmanı Ali Muzaffer Göker, CTAD, Yıl 12, Sayı 23, (Bahar 2016), s. 213-248. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kuruluşunda ve kurumsallaşmasında görev alanlar, Osmanlı Devletinin son dönemindeki eğitim kurumlarında yetişmiş kişilerdir. Bu kişilerin eğitim aldığı okullar arasında Mülkiye Mektebi ağırlıklı bir yere sahiptir. Yurtdışında, özellikle Fransa'da yüksek tahsil, bu kadro içinde yer alan kişilere yurda döndüklerinde önemli yararlar sağlamıştır. Ali Muzaffer Göker bunlardan birisidir. Bu makalede Yakın Çağ tarihi profesörü Ali Muzaffer Göker'in hayatı ve kariyeri hakkında bilgi verildikten sonra, eserlerinin tanıtımı yapılmaktadır. Çalışmanın kaynakları, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi arşiv belgeleri, TBMM Zabıt Cerideleri, dönemin gazete haberleri, eğitim ve parlamento tarihiyle ilgili araştırma eserleridir. Makalede, Osmanlı Devleti'nin son döneminde yetişmiş, Milli Mücadele yıllarında bağımsızlık için mücadele eden Ankara hükümetine yakın durmuş, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kuruluşuyla beraber eğitim kurumlarında öğretim üyesi ve idareci, TBMM'de milletvekili ve Dışişleri Bakanlığında büyükelçi olarak görev almış olan Ali Muzaffer Göker hakkında ayrıntılı bir araştırmanın sonuçları ortaya konmaktadır.

Muzaffer Göker, An Expert on Modern History, CTAD, Volume 12, Issue 23

SAATÇI ATA, Meltem Begüm, From Professorship To Ambassadorship: Ali Muzaffer Göker, An Expert on Modern History, CTAD, Volume 12, Issue 23, (Spring 2016), pp. 213-248. Persons who established the new Turkish state and involved in the institutionalization of the Turkish Republic were the ones who were trained in the late period Ottoman educational institutions. Many of them graduated from the 'Mekteb-i Mülkiye'. High education abroad especially in France, provided some advantages to these persons such as Ali Muzaffer Bey when they returned to the country. In this article, first, the information about the life, education and career of Ali Muzaffer, the professor of modern history, will be given, and then his works will be discussed. This study is based on the information obtained from the archival documents related to the Ottoman and Republican periods; the Official Records of the Turkish Grand National Assembly; the newspaper reports of the period and the research works about the history of education and the Parliament. This article sets out the results of a detailed research about Ali Muzaffer Göker who had been educated during the last period of the Ottoman Empire and took part by the Ankara government struggling for freedom during the War of Turkish Independence and with the establishment of the Turkish Republic, served as professor and administrator in the university; as deputy in the Turkish Grand National Assembly and as an ambassador in the Ministry of Foreign Affairs are set out.

PDF

___

AFETİNAN A. (1984) Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, TTK, Ankara.
AKDAĞ Ömer (2014) Konya'da 1935 Genel Seçimi, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırma Dergisi, Sayı 36, s. 253-279.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin İlk Mezunlarından Halil İnalcık ve Mustafa Turna'nın Öğrencilik Anıları ile Fakültemizin Tarihçesi, (1986), (yayın yeri yok), Ankara.
ARSLAN Ali (1995) Darülfünun'dan Üniversite'ye, Bayrak Yayıncılık, İstanbul.
----------- (2004) Mustafa Kemal Atatürk'e İstanbul Darülfünunun Edebiyat Fakültesi Tarafından Fahri Müderrislik Unvanı Verilmesi, İstanbul Üniversitesi Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, Sayı 5, s. 13-24
AYNÎ Mehmet Ali (2007) Darülfünun Tarihi, yayına hazırlayan Aykut Kazancıgil, Kitabevi, İstanbul.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Maarif Nezareti, Mektubi Kalemi.
------------ 30-10-0-0/16-91-19.
------------ 30-10-0-0/16-91-19.
------------ 30-10-0-0/55-363-3.
------------ 30-11-1-0/10-1-8.
------------ 30-18-1-1/21-70-13.
------------ 180-9-0-0/9-54-20.
------------ 180-9-0-0/9-54-28.
------------ 30-11-1-0/53-1-7.
------------ 30-11-1-0/64-21-12.
------------ 30-11-1-0/64-21-12.
------------ 30-18-1-2/66-59-11.
------------ 30-18-1-2/73-28-7.
------------ 30-18-1-2/82-16-3.
------------ 30-18-1-2/105-32-14.
------------ 30-10-0-0/76-505-11.
------------ 30-18-1-2/114-58-6.
------------ 30-18-1-2/120-58-6.
------------ 30-11-1-0/233-23-12.
------------ 30-18-1-2/144-86-15.
------------ 180-9-0-0/9-54-37.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Maarif Nezareti, Mektubi Kalemi.
------------ Maarif Nezareti, Tedrîsât-ı Âliye Dairesi.
------------ Hariciye Nezareti, İstanbul Murahhaslığı.
BİRİNCİ Ali (2003) Osman Turan, Alternatif, Ankara.
---------------- (2008) Türkiye'de Siyasi Tarihin Tarihi İsimler ve Eserler, Prof. Dr. Fahir Armaoğlu'na Armağan, editör Ersin Embel, s. 1-64, TTK, Ankara.
Cumhuriyet Gazetesi
Cumhuriyet Halk Partisi On Beşinci Yıl Kitabı (1938), Cumhuriyet Matbaası, İstanbul.
ÇANKAYA Mücellidoğlu Ali (1969) Yeni Mülkiye Târihi ve Mülkiyeliler (Mülkiye şeref kitabı), Cild III (Atı?k) Mekteb-i Fünûn-i Mülkiyye, Mekteb-i Mülkiyye-i Şâhâne me'zunları, 1860-1908, SBF, Ankara.
--------------------------------------- (1969) Son Asır Türk Tarihinin Önemli Olayları İle Birlikte Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (Mülkiye Şeref Kitabı), cilt IV, 1909 (1325 R)-1913 (1339 R) Mekteb-i Mülkiyye Mezunları, Mars Matbaası, Ankara.
ÇAYKARA Emine (2015) (söyleşi) Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık Kitabı, 12.baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
ÇOKER Fahri (1996) Türk Parlamento Tarihi, TBMM - IV.Dönem, 1931-1935, II.Cilt, IV.Dönem Milletvekillerinin Özgeçmişi, TBMM Vakfı Yayınları, no 12, Türk Parlamento Tarihi Araştırma Grubu, (yayın yeri yok).
DAĞISTAN Adil (Mart 1996) Milli Mücadele'de Mustafa Suphi Olayı, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt XII, Sayı 34, http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi- 34/milli-mucadelede-mustafa-suphi-olayi, web erişim tarihi 30 Kasım 2015.
DÖLEN Emre (2009) Türkiye Üniversite Tarihi 1 Osmanlı Döneminde Darülfünunu 1863- 1922, İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
ERKEK Mehmet Salih (2013) II. Meşrutiyet Dönemi Maarif Nazırları, Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt XXVII, Sayı 2, s. 385-416.
GENCER Ali İhsan, Ali ARSLAN (2004) İstanbul Dârülfünûnu Edebiyat Fakültesi Tarihçesi ve İlk Meclis Zabıtları, Edebiyat Fakültesi yayınları, İstanbul.
GÖKER Muzaffer (1994) İkinci Türk Tarih Kongresi, Belleten, Cilt II, Sayı 5/6, II. Kanun-Nisan 1938, s. 1-4, TTK, Ankara.
--------------- (1994) Türk Tarih Kurumunun İlmiğ ve İdariğ Faaliyetleri, Belleten, Cilt II, Sayı 5/6, II.Kanun-Nisan 1938, s. 13-17, TTK, Ankara.
----------------- (1994) Türklerde Sanayi, Belleten, Cilt II, Sayı 7/8, I.Teşrin 1938, s. 433- 444, TTK, Ankara.
-------------- (1994) Atatürk'ün Huzurunda, Belleten, Cilt III, Sayı 10, 1 Nisan 1939, s. 385-388, TTK, Ankara.
---------------1948) Türk Tarih Kurumu'nun Altı Yıllık Çalışmaları, III.Türk Tarih Kongresi Ankara 15-20 Kasım 1943 Kongreye Sunulan Tebliğler, s. 14-32, TTK, Ankara.
---------------- (1948) Cezayir'in İşgali ve Mehmed Ali, III.Türk Tarih Kongresi, 18 Kasım 1943 Ankara 15-20 Kasım 1943 Kongreye Sunulan Tebliğler, s. 505, TTK, Ankara.
GÜNEŞ İhsan (2000) Türk Parlamento Tarihi, TBMM-V.Dönem, 1935-1939, II.Cilt, (Özgeçmişler), TBMM Vakfı Yayınları, no 26, Türk Parlamento Tarihi Araştırma Grubu, ?.
Haberler (1944) Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, s. 353-362.
http://ekspresgazete.com/?/haber/oku/66448. (11 Kasım 2015)
http://www.kimkimdir.gen.tr/kimkimdir.php?id=3569. (11 Kasım 2015)
http://ottava.be.mfa.gov.tr/MissionChiefHistory.aspx. (04 Aralık 2015)
http://www.sciencespo.fr/en/about/history. (11 Kasım 2015)
http://www.sciencespo.fr/stories/#!/fr/frise/25/succeder-a-boutmy-le-directorat-danatole-leroy-beaulieu/. (11 Kasım 2015)
http://sinanculuk.blogspot.com.tr/2012/08/basbakanlik-osmanli-arsiviarastirmaci_29.html. (28 Eylül 2015)
https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=354192. (04 Aralık 2015)
http://www.tkjts.jp/about/index_turkish.html. (04 Aralık 2015) Kuruluşunun 50.Yılı Dolayısıyla Ankara Hukuk Fakültesi Öğretim Üye ve Yardımcıları Bibliyografyası 1925-1975 (1977) derleyen Oya Fişekçi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara.
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre 3, Cilt 1, İçtima Senesi 1, Kırk altıncı İnikad, 26 Teşrinievvel 1331 (1915) Pazartesi, s. 699.
Milliyet Gazetesi
Muzaffer, (1934) Türk Soyu, Türk Tarihi, Ülkü Halkevleri Dergisi, Cilt 4, Sayı 22, s. 249- 254
Osmanlıcadan Türkçeye Karşılıklar Kılavuzu Çalışmaları, İkinci Türk Dil Kurultayı, 18-23
Ağustos 1934 (Haziran 1935) Türk Dili Tetkik Cemiyeti Bülteni, Sayı 12, s. 9-20.
ÖRENÇ Ali Fuat (2004) Üniversite Tarih Eğitiminde İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yakınçağ Tarihi Kürsüsü/Anabilim Dalı'nın Yeri, İstanbul Üniversitesi Tarih Araştırma Merkezi Cumhuriyetin 80.Yılında Üniversitelerde Tarih Öğrenimi, Araştırmaları ve Yayınları Semineri, Bildiriler, 16-17 Aralık 2003, Globus Dünya Basınevi, İstanbul, s. 149-172.
ÖVGÜN Barış (2008) 1947: Uluslararası İç Politika, Açıklamalı Yönetim zamandizini 1940-1949, derleyen Birgül Ayman Güler, s. 849-946, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
ÖZÇELİK A. Selçuk (1992) Başgil, Ali Fuat, Hukukçu, Fikir ve Siyaset Adamı, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), C.5, s. 128-130 Resmi Gazete
SAGAY Eren (hazırlayan) (2012) Esat Sagay Hocam Maarif Vekili Esat Sagay'ın Hatıraları, Yapı Kredi Kültür Yayınları, İstanbul.
SELÇUK Mustafa (2012) İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesi (1900-1933), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara. SciencesPo (Ecole Libre des Sciences Politiques) Arşivi, Ali Muzaffer öğrenci bilgi kartı.
------------ Ali Muzaffer öğrenci dosyası.
ŞAKİROĞLU Mahmut H. (1995) Prof. Dr. Bekir Sıtkı Baykal (1908-1987), OTAM, Sayı 6, s. 451-462.
Takvim-i Vekayi
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Arşivi 28/4/1938 tarih ve 2/560 sayılı tezkere cevabına dair yazı.
TARHAN M. Taner, Ömer Faruk AKÜN (1994) Edebiyat Fakültesi, TDVİA, İstanbul, Cilt 10, s. 399-403.
TBMM Albümü, 1920-2010, 1.Cilt 1920-1950 (2010) editörler Sema YILDIRIM, Behçet Kemal ZEYNEL, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, no 1, Ankara.
TBMM Tutanak Dergisi (TD), Dönem VIII, Cilt 13, Toplantı 3, On İkinci Birleşim, 29.XI.1948, s. 255-259.
------------ Dönem VIII, Cilt 16, Birleşim 43, 09.02.1949, s. 68.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre IV, Cild 13, İçtima 2, Otuz Dördüncü İnikad, 27-III-1933 Perşembe, s. 55.
------------ Devre V, Cild 4, İçtima F., Otuz Sekizinci İnikad, 14-VI-1935 Cuma, S.Sayısı 178.
------------ Devre V, Cilt 13, İçtima 2, İkinci İnikad, 9.XI.1936, s. 10.
------------ Devre V, Cilt 20, İçtima 3, Birinci İnikad, 1.XI.1937, s. 3,8.
------------ Devre VI, Cilt 21, İçtima 3, 7.XI.1941, s. 15.
------------ Devre 7, Cilt 13, İçtima 88, 3.8.1944, s. 59.
TOPRAK Zafer (2011) Dolikosefalden Brakisefale Türk Irkı Şevket Aziz Kansu ve Antropolojinin Evrimi, Toplumsal Tarih, Sayı 207, s. 18-29.
TURAN Menaf (2007) 1934: Devletçilik İçin Örgütlenme Yılı, Açıklamalı Yönetim Zamandizini 1929-1939, derleyen Birgül A. Güler, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, s. 521-616.
ULUDAĞ Osman Şevki (1949) Başbakan Şemsettin Günaltaya Açık Mektup, Tasvir, 8 Ağustos.
Yahya Kemal Beyatlı 1884-1958 Bibliyografyası (2008) editörler Nurhan Naneci, Gülsen Dalgıç, Milli Kütüphane Başkanlığı Yayınları, Ankara.
YENAL Ünal (2008) Ahmet Ferit Tek'in Hayatı ve Siyasi Faaliyetleri (7 Mart 1878-25 Kasım 1971), Tarih Okulu, Sayı 1, s. 29-47.
YETİŞ Kazım (2006) Yahya Kemal Beyatlı, I Hayatı, İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul.
YÜCE Nuri (1989) Akçura, Yusuf Türk Siyaset Adamı, Tarihçi ve Yazar, TDVİA, Cilt 2, s. 228-229.