Hüseyin Rauf Orbay ve I. TBMM'deki Faaliyetleri (1920 - 1923)

HAÇİN, İlhan, Hüseyin Rauf Orbay ve I. TBMM'deki Faaliyetleri , CTAD, Yıl 12, Sayı 23, (Bahar 2016), s. 53-88. Birinci Dünya Savaşı'ndan mağlup bir şekilde ayrılan Osmanlı Devleti 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasıyla fiilen sona ermiştir. Buna müteakip başlayan Milli Mücadele hareketi neticede yeni bir rejim ve devlet doğurmuştur. Meşrutiyetle başlayan demokrasi denemeleri 23 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılmasıyla en zirve noktaya ulaşmıştır. Yurdun dört bir tarafında yapılan seçimler sonrasında birçok mebus Ankara'ya gitmiş ve yeni rejim içinde birtakım roller üstlenmişlerdir. Gerek Osmanlı Devleti'nin son döneminde gerekse Milli Mücadele sürecinde askeri yönden tanınmış olan Hüseyin Rauf Bey de Malta sürgününden sonra 15 Kasım 1921 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne Sivas mebusu olarak iltica etmiş ve bu görevini I. Meclis'in kapanacağı tarihe kadar devam ettirmiştir. Bu çalışmada Hüseyin Rauf Bey'in kısa bir şekilde hayatı anlatılmış ve esas olarak I. Meclis içerisindeki faaliyetleri bilhassa TBMM zabıt ceridelerine bağlı kalınarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.

National Assembly , CTAD, Volume 12, Issue 23, (Spring 2016), pp. 53

HAÇİN, İlhan, Hüseyin Rauf Orbay and his Activities in the 1st Turkish Grand National Assembly , CTAD, Volume 12, Issue 23, (Spring 2016), pp. 5388. The Ottoman State, which was defeated in the World War One, was de facto ended with the Mudros Armistice signed in 30 October 1918. In consequence of the National Struggle which started in the wake of the referred events, a new state and a regime emerged. Attempts for a democratic regime that started with the constitutional period reached its peak by the opening of the Turkish Grand National Assembly in 23 April 1920. Following the elections held in the different places many deputies went to Ankara and took some roles in the new regime. Hüseyin Rauf Bey, a leading military figure in the last era of the Ottoman State as well as the National Struggle, got into to the Turkish Grand National Assembly as the deputy of Sivas province in 15 November 1921 following his return from exile in Malta. He continued his duty until the closure of the first Assembly. In this study, life and particularly activities of Hüseyin Rauf Bey in the first Assembly are going to be described in the light of the official reports of the Turkish Grand National Assembly.

PDF

___

AKALIN Haluk (2011) Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara.
ATASEVEN Süleyman (1998) Başvekil Rauf Orbay, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, 75. Yıl Özel Sayısı.
ATATÜRK Mustafa Kemal (2012) Nutuk, Cilt 2, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara.
AYBARS Ergün (1998) İstiklal Mahkemeleri, Milliyet Yay., İstanbul.
BACANLI Hakan (2013) 1911-1912 Osmanlı-İtalyan Savaşı ve Örikağasızade Hasan Sırrı'nın "Hukuk-i Düvel Nokta-i Nazarından Osmanlı - İtalya Muharebesi Adlı Eseri, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı 21, Genelkurmay Basımevi, Ankara.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon No: 30..10.0.0 / Yer No: 1.1..1.
BCA, Fon No: 30..18.1.1 / Yer No: 5.22..9.
BCA, Fon No: 30..18.1.1 / Yer No: 5.23..14.
BCA, Fon No: 30..18.1.1 / Yer No: 5.30..16.
BCA, Fon No: 30..18.1.1 / Yer No: 7.15..5.
BCA, Fon No: 30..18.1.1 / Yer No: 7.17..6.
BCA, Fon No: 30..18.1.1 / Yer No: 7.23..8.
BEDİRHAN Yaşar ATABEY (2013) Figen, Osmanlı Bahriyesinde Yabancı Danışmanlar, Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish and Turkic, Cilt 8/5.
ÇAVDAR Kazım, Kurtuluş Savaşının Ön Kadrosu "Rauf Orbay". ( Basımevi ve tarih bulunmamaktadır.)
ÇOKER Fahri (1995) Türk Parlamento Tarihi (Milli Mücadele ve TBMM I. Dönem), Cilt 3, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yay., Ankara.
GÜREL Ziya (2011) Kurtuluş Savaşında Demiryolculuk, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara.
Hüseyin Rauf Orbay'ın Hayatı, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt 20, Sayı 58, Mart 2004, s. 2. http://www.atam.gov.tr/ 14.01.2016. (Not: Kullanılan kaynakta makalenin kim tarafından yazıldığı belirtilmemektedir.)
KOCAHANOĞLU Osman Selim (2005) Rauf Orbay'ın Hatıraları, (1914 - 1945), 1. Baskı, Temel Yay., İstanbul.
KOCAHANOĞLU Osman Selim, (2002) Ali Fuat Cebesoy Siyasi Hatıralar (Lozan'dan Cumhuriyet'e), Cilt 2, Temel Yay., İstanbul.
KUTAY Cemal (1992) Osmanlıdan Cumhuriyete Yüzyılımızda Bir İnsanımız Hüseyin Rauf Orbay (1881 - 1964), Kazancı Matbaacılık, İstanbul.
NUR Rıza (1967) Hayat ve Hatıratım, Cilt 4, Altındağ Yay., İstanbul.
ÖZTÜRK Kemal (1999) İlk Meclis, İnkılap Yay., İstanbul.
ŞİMŞİR Bilal (1985) Malta Sürgünleri, Bilgi Yay., İstanbul.
TBMM Gizli Celse Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 22, İçtima Senesi 3.
TBMM Gizli Celse Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 3, İçtima Senesi 3.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 14, İçtima Senesi 2.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 15, İçtima Senesi 2.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 16, İçtima Senesi 2.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 18, İçtima Senesi 3.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 20, İçtima Senesi 3.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 21, İçtima Senesi 3.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 22, İçtima Senesi 3.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 24, İçtima Senesi 3.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 25, İçtima Senesi 3.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 27, İçtima Senesi 3.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 28, İçtima Senesi 4.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi, Şahsi Dosya, No: 389.
UĞURLU Nurer (2009) Rauf Orbay "Siyasi Hatırlar", Örgün Yay., İstanbul.