Heybeliada Ruhban okulu yeniden açılabilir mi?

Ortodokslar arasında teolojik konular, kurallar ve ibadet şekli açısından birlik sağlamakamacıyla 1 Ekim 1844te Patrikhaneye bağlı olarak hizmete açılan Heybeliada RuhbanOkulu, Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerinde Fener RumPatrikhanesinin, diğer bağlı metropolitlikler ve kiliselerin din adamı ihtiyacınıkarşılamıştır.1971 yılında özel üniversitelere devlet denetiminde olma şartını getiren AnayasaMahkemesinin kararına uymak istemeyen Patrikhane, Heybeliada Ruhban OkulununTeoloji Bölümünü kapatmayı tercih ederek, 1971-1972 öğretim yılından itibarenHeybeliada Özel Rum Erkek Lisesi olarak faaliyetlerini sürdürmüştür. Devlet,düzenleyici kurum olma vasfından hareketle eğitim öğretim faaliyetlerinin devletgözetiminde ve denetiminde yapılmasına karar vermiştir. Devlet denetiminin Patrikhanetarafından kabul edilmemesi nedeniyle, Heybeliada Ruhban Okulu şimdiye kadaraçılamamıştır. Patrikhane aslında, kendisine has bir ayrıcalık talep ederek okulun kendidenetiminde, yabancı öğrenci ve öğretmen kabul edecek şekilde yeniden açılmasınıistemektedir. Patrikhanenin Ekümeniklik iddialarıyla da örtüşen bu istek, TürkiyeCumhuriyeti yasalarına olduğu gibi Lozan Antlaşmasının ruhuna ve uluslararası diğersözleşmelere aykırı bir imtiyaz talebi niteliğindedir.Türkiye, Ruhban Okulu konusunda laiklik, eşitlik ve Lozanda belirtilen karşılıklılıkilkesi ve T.C. kanunları çerçevesinde hareket etmektedir. Heybeliada Ruhban Okulununyeniden açılması meselesi, Patrikhanenin girişimleri nedeniyle Türkiyenin iç meselesiolmaktan çıkarak uluslararası alanda tartışılmaya başlanmış ve Türkiye üzerine çokboyutlu baskılara dönüşmüştür. Özellikle Türkiyenin ABye giriş sürecinde, ABkriterleri olarak dayatılan Heybeliada Ruhban Okulunun açılmasına müsaade edilmesidurumunda, diğer dinî okulların açılmasına da örnek teşkil edeceği, bu durumun laikTürkiye açısından sonradan çözülemeyecek birçok sorunu beraberinde getireceğimuhakkaktır. Bu nedenle; çözüm arayışlarında tarihî gerçeklerin göz ardı edilmemesigerekmektedir.

Can the Holy Theological School of Halki be reopened?

The Holy Theological School of Halki, established on October 1, 1844, in order topromote unity among the Orthodox population on theological issues, regulations andpractices of the creed had been constructed as a facility of the Greek Patriarchate of thePhanar and served for training and instructing clergy to the affiliated metropolitans andchurches. The restrictive clause amended by the Supreme Court on 1971 stating all privateuniversities to be monitored and controlled by the State was disavowed by thePatriarchate and it preferred to close down the Department of Theology. As of 1971- 1972 academic year, it began to operate as Private High School of Halki for Boys. Thestate, characteristically as a regulative institution, devised to monitor and control theeducational activities. As the clause amended the state control over schools was notaccepted by the Patriarchate, the Holy Theological School of Halki has not beenresumed hitherto. Patriarchate, exclusively for the Theological School, demands a suigeneris privilege through performing self-determination of the intramural activities andenrolling international students, instructors and scholars to the Theological School.Such demands complying with the ecumenical allegations of the Patriarchate, has ancontradicting nature to the essence of Lausanne Treaty and other internationalconventions as well as Turkish codes of law. On issues concerning the Theological School of Halki, Turkey has been acting withinthe framework of secularism, equality and the principle of reciprocity as stated inLausanne Treaty and Turkish Republic Codes of Law. The issue of re-openingTheological School as an international case rather than a domestic one, with theinitiative of the Patriarchate resulted as multi-dimensional pressure on Turkey, andinstigated an international debate generating a matter well beyond the domestic affair ofthe state. For its particulars, on the brink of accession to the European Union, anyattempt to re-open the Theological School could set an example leading to resumeother religious schools, will provoke many issues within Turkey and most likely bedifficult for the secular statehood to tackle with. Therefore, historical facts should notbe neglected while looking for possible solutions.

PDF

___

ABACIOĞLU Kamuran (1988)Türkiye Gazetesi, 9 Ekim 1988.
ACAR Sadık; Avrupa Birliği Kararları Bağlamında Türkiye Avrupa Birliği İlişkileri, http://kisi.deu.edu.tr/sadik.acar
Akşam Gazetesi
AKTAŞ Melih (1995) Patrikhanede Rusya-ABD Savaşı, Zaman, 21 Eylül 1995.
ALTINDAL Aytunç (1994) Statü Meselesi Sorunudur, Nokta, 4-10 Eylül 1994.
BALOĞLU Zekai (1993) Patrikhane ve Rahipler Okulu, İnceleme Raporu, 10 Nisan 1993.
BALOĞLU Zekai (2000) Grek Devleti Patrikhane ve Rahipler Okulu, Harp Akademileri Komutanlığı Yayınları, İkinci Baskı, İstanbul.
BENLİSOY Yorgo - Macar, Elçin (1962) Fener Patrikhanesi, Ayraç Yayınevi, Ankara, 1996.
BERK Bekir Patrikhane ve Kıbrıs, İstanbul.
CALAN Göknur (1994) Fener Patrikhanesi Vatikan Olma Yolunda, Nokta, Sayı 37, 4-10 Eylül 1994.
CİPOF Bojidar; Rum Patrikhanesinin Ruhban Okulu Dezenformasyonu, 31.01.2013, http://www.21yyte.org/tr/yazi6870- Rum_Patrikhanesinin_Ruhban_Okulu_Dezenformasyonu.html
CNNTÜRK 06 Aralık 2004.
ÇELİK Mehmet (1995) Siyasal Sistem Açısından Bizans İmparatorluğunda Din-Devlet İlişkileri (Kuruluşundan X. Yy.a kadar), 2. Baskı, Elazığ.
DERİNGİL Selim (1995) Fener Patrikliğine Sahip Çıkalım, Milliyet, 17 Mart 1995.
Düstur, V/4, 3. Kitap (16 Nisan 1965-8 Ekim 1965), s. 2847-2855, 625 Sayılı Kanun.
Emniyet Genel Müdürlüğü Güvenlik D.Bşk.lığı Arşivi Belge No: 422261/2.
ERDOĞAN Kutluay (1993) Katolik Okulları, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt 4, İstanbul.
ERYILMAZ Bilal (1992)Osmanlı Devletinde Millet Sistemi, 1992, İstanbul.
GÖKÇEN Salim; Bartholomeos, Ruhban Okulu ve Ekümenizm: Patrikin Faaliyetlerinden Notlar, www.Stradigma.com
GÜLEN Nejat (1985) Heybeliada, İstanbul, s.140.
GÜLER Ali (2003) Sorun Olan Avrupa Birliği, Ankara.
GÜLER Ali (1999) Dünden Bugüne Yunan-Rum Terörü, Ocak Yayınları, Ankara.
GÜNAY Tuncer (2002) Misyonerler ve Fener Rum Patrikhanesi Haçlıların Ajan-Provokatör Kolları, Berikan Yayınevi, Ankara.
Heybeliada Ruhban Okulu Tarihçesi, İstanbul Adalar Kaymakamlığı Bilgi Notu.
Hürriyet Gazetesi
İNAF Haber Bülteni.
KALPAKÇIOĞLU Özdemir (1993) Yunandan Dost Olmaz, İstanbul, s. 243.
KIRBAKİ Yorgo; Darbeci Yunandan Bir Tuhaf Kitap, Hürriyet, 07.10.2012.
KÖRÜKLÜ Refet (2001) Türk Ortodoksları için Ruhban Okulu Açılmalıdır, Türk Dünyası Tarih Dergisi (Ocak).
MACAR Elçin (2003) Cumhuriyet Döneminde İstanbul Rum Patrikhanesi, İletişim Yayınları, İstanbul.
Meydan Larousse (1993) C.10, Heybeliada Mad. Yay.-Haz. Safa Kılıçoğlu-Nezihe Araz Hakkı Devrim, İstanbul.
Milliyet Gazetesi
Nokta, 410 Eylül, s.28.
ÖZMEN Süleyman (2006) Ekümeniklik İddiasının Tarihî Seyri, Patrikhane ve Ruhban Okulu, Silahlı Kuvvetler Dergisi, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt ve Denetleme Başkanlığı Yayınları, Sayı 388, Yıl 125 (Nisan).
ÖZYILMAZ Emre (2000) Heybeliada Ruhban Okulu, Tamga Yayınları, Ankara. Sabah Gazetesi
SOFUOĞLU Adnan (1996) Fener Rum Patrikhanesi ve Siyasi Faaliyetleri, Turan Yayıncılık, İstanbul.
SÖYLEMEZ Haşim (2004) Heybeliada İlerleme Raporuna Yetiştirilecek, Cihan Haber, Sayı 6, İstanbul. (Eylül/Ekim)
ŞAHİN M. Süreyya (1980) Fener Patrik ve Türkiye, Ötüken Yayınları, İstanbul.
TUSAM Ulusal Güvenlik Strateji Araştırmaları Merkezi, Heybeliada Ruhban Okulu, http:/www.tusam.net/makale
Türk Dış Politikası (2002) Ed. Baskın Oran, Cilt II, İstanbul.
Türkiye Gazetesi
Türkiye ve Avrupa Birliği İlişkileri, http://www.abgs.gov.tr
YALÇIN Emruhan (2008) Atatürk Türkiyesinde Ekümenik Ortodoks Patrikhanesi ve Bizans Projesi, Siyasal Kitabevi, Ankara.
YALÇIN Emruhan (2009) Son Haçlı Kalesi: Heybeliada, Elips Kitap, Ankara.
YAŞIN Gözde Kılıç; Heybeliada Ruhban Okulu, TUSAM, http:/www.tusam.net/makale
Zaman Gazetesi