Gazeteciliğe Adanmış Bir Ömür: Metin Toker

Elli dokuz yıl boyunca Türk basın hayatının içinde yer alıp yakın tarihe tanıklık etmiş olan Metin Toker'in 1943'te Cumhuriyet gazetesinde başlayan muhabirlik yılları, 1951 - 1953 yılları arasında Zafer ve Yeni İstanbul gazetelerinde devam etmiştir. 1954 - 1967 döneminde ise siyasi yazarlık serüveni Akis dergisiyle zirveye çıkmıştır. 1950'li yıllardaki demokrasi adına yazdığı sert muhalif yazılar sebebiyle Demokrat Parti Dönemi'nde iki kez cezaevine girerek iki yıla yakın hapis yatmıştır. 1980 darbesi sonrasındaki siyasal yapılanmaya ordunun müdahalesini eleştiren yazıları sebebiyle de üç ay hapis cezası almıştır. Toker, askeri rejime eleştirilerinin yanında laik-demokratik cumhuriyet düzenine tehdit olarak gördüğü kişi ya da gruplara karşı da köşesinde bir fikir mücadelesi vermiştir. 1975 - 1980 döneminde Hürriyet gazetesinde, 1968 - 1975 ve 1980 - 2002 yılları arasında Milliyet gazetesinde köşe yazarı olarak gazetecilik mesleğini sürdürmüş olan Toker, İsmet Paşa'nın damadı olarak "Milli Damat" lakabını almıştır. 1977 - 1980 yılları arasında Cumhuriyet Senatosu üyeliği yapmıştır. 1980 darbesi sonrasında Türkiye'nin Avrupa Konseyi siyasi delegeliği görevini yürütmüş; Uluslararası Basın Enstitüsü Yürütme Kurulu üyeliğinde yer almış ayrıca 1983'te faaliyete geçen İnönü Vakfı'nın kuruculuk ve yönetiminde bulunmuştur. Bu çalışmada Toker'in hayatının ve faaliyetlerinin incelenmesi amaç edinilmiştir. Mevcut bilgiler, kendisinin yazdığı kitaplar ile gazete ve dergilerdeki makaleleri ve eşi Özden Toker ile yapılan söyleşilerden derlenmiştir. Aynı zamanda dönemin diğer siyasetçi ve yazarları tarafından kaleme alınan hatırat ve araştırma - inceleme eserlerinden de istifade edilmiştir

A Life Dedicated To Journalism: Metin Toker

Metin Toker occupied a place in the Turkish press for fifty-nine years and also witnessed the contemporary history of Turkey. He began his career as a correspondent for Cumhuriyet in 1943 and then worked as correspondent of Zafer and Yeni İstanbul newspapers between 1951 and 1953. His career as a columnist on politics reached to peak in the journal of Akis from 1954 to 1967. Because of his bitter critics to the Democrat Party in the name of democracy, Toker was sent to prison two times and served a time of nearly two years there in 1950s. He was also sentenced to three months because of his critics to military intervention to political life after the 1980 Coup. Besides his critics to military regime, he wrote against some people and groups whom he considered as a threat against secular-democratic republic. In his career, Toker also worked as columnist at Hürriyet and at Milliyet . He was called “national son-in-law” as being son-in-law of İsmet İnönü. Toker was a member of the Senate of Republic between 1977 and 1980. After the 1980 Coup, he served as the political delegate of Turkey at the European Council and took part in the Executive Committee of the International Press Institute. Toker was also a founding member and an executive of the İnönü Foundation, which was established in 1983. This work aims at studying life and activities of Toker. Sources of this work are primarily compiled from his books, his newspaper and journal articles and interviews made with his wife Özden Toker. Moreover, memoirs of politicians and authors from his time and monographs and other academic works are consulted in this work

PDF

___

Özden Toker İle 05.05.2012 ve 24.05.2013 tarihlerinde Ankara Pembe Köşk’te yapılan söyleşiler.
AHMAD Feroz (1976), Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi: 1945 – 1971, Bilgi Yayınevi, Ankara.
_____________ (2007), Demokrasi Sürecinde Türkiye: 1945 – 1980, Hil Yayınları, İstanbul.
BABAN Cihad (1970), Politika Galerisi: Büstler ve Portreler, Remzi Kitabevi, İstanbul.
EROĞUL Cem (2003), Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi, Ankara.
KARAKUŞ Emin (1977), 40 Yıllık Bir Gazeteci Gözü İle İşte Ankara, Hürriyet
Yayınları, İstanbul.
OĞUZ Orhan (2004), 80 Yıl: Cumhuriyet’e Yaşıt Bir Hayat, Doğan Kitap, İstanbul.
TOKER Metin (1966), İsmet Paşayla 10 Yıl: 1954 - 1964, Akis Yayınları, Ankara.
____________ (1970), Tek Partiden Çok Partiye: 1944 - 1950, Milliyet Yayınları, İstanbul.
____________ (1990), DP’nin Altın Yılları: 1950 - 1954, Bilgi Yayınevi, Ankara.
____________ (1991), DP Yokuş Aşağı: 1954 - 1957, Bilgi Yayınevi, Ankara.
____________ (1992), Demokrasiden Darbeye: 1957 - 1960, Bilgi Yayınevi, 2. Baskı, Ankara.
____________ (1992), İnönü’nün Son Başbakanlığı: 1961 - 1965, Bilgi Yayınevi, 2. Baskı, Ankara.
ALTUĞ Kurtul (1967) Akis’ten Size, Akis, Sayı 12, 31 Aralık, s.3.
Avrupa Siyasi Komisyonu’na Güneş Yerine Toker Girdi (1981), Milliyet, 27 Ocak, s.10.
Bir Karar (1958), Akis, Cilt XIV, Sayı 234, 27 Aralık, s.16.
Bir Noktada Anlaşalım (1955), Akis, Cilt IV, Sayı 63, 23 Temmuz, s. 6 – 7.
CANDAN Jale (1967) Akis, Ben ve Okuyucularım, Akis, Sayı 12, 31 Aralık, s.24.
CİVAOĞLU Güneri (2003) Paris’te Bir Şalede Romantik Evlilik Teklifi, Milliyet, 18 Temmuz.
Demokrat Partinin Siyasi Panoraması (1955), Akis, Cilt V, Sayı 74, 8 Ekim, s. 8 – 9.
En Büyük Dert (1957) , Akis, Cilt IX, Sayı 149, 16 Mart, s. 5.
İktidardakiler Ne Yapsın? (1955) , Akis, Sayı 35, 8 Ocak, s. 8.
Ne Yapsın Menderes (1955) , Akis, Cilt IV, Sayı 69, 3 Eylül, s. 9.
Orada Muhalefeti Böyle Anlıyorlar (1955), Akis, Cilt V, Sayı 72, 14 Eylül, s. 9.
ÖZKOÇAK Vasfiye (1983) Toker – Heper Davası Karara Kaldı, Milliyet, 13 Eylül, s.1, 12. Peron Hadiselerinin Düşündürdükleri (1955), Akis, Cilt V, Sayı 73, 1 Ekim, s. 4 – 5.
Prenslerin Kaderi İşte Budur Kubalı (1958), Akis, Cilt XIII, Sayı 207, 26 Nisan, s.13.
SEYİTDANLIOĞLU Mehmet (1996) Türkiye’de Liberal Düşüncenin Doğuşu ve Gelişimi, Liberal Düşünce, Sayı 2, s.103 – 111
Tahammül Etmelisiniz, Adnan Bey (1957), Akis, Cilt IX, Sayı 148, 9 Mart, s. 5.
Toker ve Heper Hakkındaki Mahkûmiyet Kararı Bozuldu (1984), Milliyet, 7 Mart, s.6.
Toker ve Heper Üçer Aya Mahkûm Oldu (1983), Milliyet, 16 Eylül, s.1, 6.
Toker’in 3 Aylık Hapis Cezasının İnfazı 4 Ay Ertelendi (1983), Milliyet, 7 Aralık, s.1.
Toker’in Mahkûmiyet Kararı Temyiz Edilmedi (1983), Milliyet, 3 Aralık, s.1, 8.
TOKER Metin (1947) Bir Yunan Uçağında Savaşları Takip Ettim, Cumhuriyet, 27 Haziran, s. 1, 3.
___________ (1947) Bulgaristan’dan Giren Yeni Çeteler Dedeağaç’ta, Cumhuriyet, 1 Ağustos, s. 1, 3.
___________ (1947) Batı Trakya’da Çetelerin Yaptıkları Yeni Baskılar, Cumhuriyet, 2 Ağustos, s. 1, 3.
___________ (1947) Çeteciler Pire Bölgesine Saldırdılar, Cumhuriyet, 20 Temmuz, s. 1, 3.
___________ (1947) Çeteler, Batı Trakya’da da Katliama Başladılar, Cumhuriyet, 28 Temmuz, s. 1, 3.
___________ (1947) Dedeağaç Ateşten Bir Çember İçinde Kaldı, Cumhuriyet, 5 Ağustos, s. 1, 3.
___________ (1947) Dedeağaç’ta Geçirdiğim Unutulmaz Bir Gece, Cumhuriyet, 7 Ağustos, s. 1, 2.
___________ (1947) Esir Düşen Yunanlı Çetecilerle Görüştüm, Cumhuriyet, 30 Temmuz, s. 1, 4.
___________ (1947) Komünist Yunan Kabinesi Hudut Dışında Hazır, Cumhuriyet, 23 Temmuz, s. 1, 3.
___________ (1947) Makedonya’da Trenle Müthiş Bir Seyahat, Cumhuriyet, 6 Ağustos, s. 1, 4.
___________ (1947) Ürdün Kralı Majeste Abdullah Şehrimizde, Cumhuriyet, 13 Ocak, s. 1, 3.
___________ (1947) Yanya Dağlarındaki 2500 Çeteci Çember İçine Alınıyor, Cumhuriyet, 24 Temmuz, s. 1, 4.
___________ (1947) Yunan Çetecileri Çemberi Yardılar, Cumhuriyet, 31 Temmuz, s. 1, 3.
___________ (1947) Yunan Çeteleriyle Ordu Arasında Ezilen 100.000 Türk, Cumhuriyet, 3 Ağustos, s.1, 2.
___________ (1947) Yunanistan Hadiseleri, Cumhuriyet, 21 Temmuz, s. 1, 3.
___________ (1947) Yunanistan’da 20 Gün Kalarak Neler Öğrendim, Cumhuriyet, 8 Ağustos, s. 1, 4.
___________ (1947) Yunanistan’da Yeni Tehlikeler Beliriyor, Cumhuriyet, 22 Temmuz, s. 1, 3.
___________ (1948) Samsun Köylerindeki Açlık Hikâyesi, Cumhuriyet, 28 Haziran, s. 1, 4.
___________ (1948) 10 Senede Hatay İçin Hiçbir Şey Yapmadık, Cumhuriyet, 2 Haziran, s. 1, 4.
___________ (1948) Bütün Cenup Vilayetleri Kaçak Eşya İle Dolu, Cumhuriyet, 8 Haziran, s. 4.
___________ (1948) İki Tane Çukurova’ya Sahip Olmanın Yolu, Cumhuriyet, 25 Mayıs, s. 2.
___________ (1948) Konya Müşteri Bekleyen Muazzam Buğday Yığınlarıyla Dolu, Cumhuriyet, 21 Mayıs, s. 1, 2.
___________ (1949) Dünyanın En Pahalı Memleketi İsrail, Cumhuriyet, 27 Nisan, s.2.
___________ (1949) 15 Günde 5 Memleket, 14 Şehir Gezdim, Cumhuriyet, 21 Nisan, s. 2.
___________ (1949) Albay Zaim’in Gazetemize Dün Verdiği Beyanat, Cumhuriyet, 4 Nisan, s. 1, 3.
___________ (1949) Amman da Bir Gece, Cumhuriyet, 22 Nisan, s. 4.
___________ (1949) Arap Mültecileri, Cumhuriyet, 24 Nisan, s.4.
___________ (1949) İsrail Toprağında, Cumhuriyet, 25 Nisan, s.4.
___________ (1949) Görülmemiş Bir Diktatör, Cumhuriyet, 7 Nisan, s. 1, 4.
___________ (1949) Suriye’den Mektuplar: Sansür’den Kaçırılan İlk Mektup, Cumhuriyet, 6 Nisan, s. 1, 4.
___________ (1954) Churchill’in Talihi, Akis, Sayı 31, 11 Aralık, s.4.
___________ (1954) Partilerinden Kuvvetli Liderler, Akis, Sayı 9, 10 Temmuz, s.4.
___________ (1956) Ekmekten ve Her Şeyden Evvel Hürriyet, Akis, Cilt VIII, Sayı 130, 3 Kasım, s.5.
___________ (1957) Tanzim Devri, Akis, Cilt XI, Sayı 186, 30 Kasım, s.5.
___________ (1957) Derdin Başı, Akis, Cilt XI, Sayı 184, 16 Kasım, s.5.
___________ (1958) Şahıslar ve Müesseseler, Akis, Cilt XII, Sayı 206, 19 Nisan, s.5.
___________ (1958) Şimdi, Akis, Cilt XII, Sayı 196, 8 Şubat, s.5.
___________ (1958) Zorla Takviye, Akis, Cilt XII, Sayı 192, 11 Ocak, s.5.
___________ (1967) Akis’in Hikâyesi, Akis, Sayı 12, 31 Aralık, s.16.
___________ (1972) Bir Sengine Yekpare Acem Mülkü Feda İmiş!, Milliyet, 27 Ağustos, s. 2.
___________ (1973) Mesleğe Övgü, Milliyet, 23 Eylül, s.2.
__________ (1976) Bizim Watergate, Hürriyet, 10 Ekim, s. 8.
___________ (1978) Asiye Nasıl Kurtulur?, Hürriyet, 13 Ağustos, s. 6.
___________ (1978) Petrol Dosyası, Hürriyet, 20 Ağustos, s. 6.
___________ (1979) Bir Ekonomi Programı, Hürriyet, 25 Mart, s. 6.
___________ (1979) Ol Hikâye, Hürriyet, 17 Haziran, s. 6.
___________ (1981) Bir Kitap Ve… , Milliyet, 26 Temmuz, s.8.
___________ (1981) Avrupa Bardağında Fırtına, Milliyet, 13 Aralık, s.8.
___________ (1981) …Bir Fırsat, Milliyet, 27 Temmuz, s.8.
___________ (1981) Evren’in 2 Müjdesi, Milliyet, 18 Ocak, s.6.
___________ (1981) Bizden Olmayan Bizimkiler, Milliyet, 1 Şubat, s.6.
___________ (1981) Tanıtma, Milliyet, 4 Ekim, s.8.
___________ (1981) Varlık İçinde Yokluk, Milliyet, 8 Şubat, s.6.
___________ (1982) Ve 1982 Başladı, Milliyet, 4 Ocak, s.8, 12.
___________ (1982) Niyet Yargılaması, Milliyet, 14 Ocak, s.8, 12.
___________ (1983) Gazetecilikte Dost Kazığını Bir Defa Yedim, Milliyet, 28 Ağustos, s.7.
___________ (1983) Havada Düşünceler, Milliyet, 23 Ocak, s.8.
___________ (1983) Churchill, Fransız Şampanyasını Fransa’ya Londra’dan Getirirdi, Milliyet, 7 Eylül, s.7.
___________ (1983) Tıbbiyeyi Bırakmasam Nasıl Bir Doktor Olurdum Acaba?, Milliyet, 27 Ağustos, s.7.
___________ (1983) Tuzaklarla Dolu Bir Yol, Milliyet, 8 Mayıs, s.8.
___________ (1983) Türk İşçiler ve Almanlar Kendilerini Birbirlerinin Yerine Koyup Düşünmeli, Milliyet, 3 Şubat, s.8.
___________ (1983) Sağdaki Sorun, Milliyet, 19 Haziran, s.6.
___________ (1983) İlk Maaşım 75 Liraydı, Milliyet, 29 Ağustos, s.8.
___________ (1983) İngiliz Seçimleri ve Biz, Milliyet, 12 Haziran, s.6.
___________ (1983) Seçim Günü İçki Yasağı Yoktu Ama Sarhoş da Yoktu, Milliyet, 1 Eylül, s.10.
___________ (1983) Sol İşini Halletti Darısı Sağın Başına, Milliyet, 22 Mayıs, s.6.
___________ (1983) Sonun Başlangıcında Bir Nebze Düşünme Molası, Milliyet, 10 Temmuz, s.8.
___________ (1986) Derhal İnfaz İçin Özel Emir, Milliyet – Panorama Eki, 29 Haziran, s.6.
___________ (1986) Fotoğraf Davası, Milliyet – Panorama Eki, 6 Temmuz, s.6.
___________ (1986) Harikulade Bir Kaderi Olan Dergi, Milliyet – Panorama Eki, 22 Haziran, s.6.
___________ (1990) Doğa, Ancak İnsan İle Güzeldir Ama… , Milliyet, 26 Temmuz, s. 10.
___________ (1991) Vezir de Yapar, Rezil de!, Milliyet, 22 Mayıs, s.12.
___________ (1992) Bir Dost Çevreden İzlenimler, Milliyet, 22 Kasım, s.12.
___________ (1992) Dışarıdan Bakan Dost Gözler Ne Görüyor? -1- , Milliyet, 13 Eylül, s.14.
___________ (1992) Dilin Kemiği Yoktur Ama Boğaz Dokuz Boğumdur, Milliyet, 13 Kasım, s.12.
___________ (1992) Hoş Geldiniz Başkan Mitterrand, Milliyet, 13 Nisan, s.12.
___________ (1993) Kudüs Yolunda, Milliyet, 12 Mart, s.12.
___________ (1993) Moskova Yolunda, Milliyet, 21 Şubat, s.12.
___________ (1994) Siz ‘Münazara’nın Ne Olduğunu Bilir Misiniz?, Milliyet, 8 Şubat, s.18.
___________ (1994) Dünyanın Öbür Ucu, Milliyet, 13 Şubat, s.22.
___________ (1994) Bir Ölümün Düşündürdükleri, Milliyet, 8 Temmuz, s.16.
___________ (1996) 33 + 20= 53, Milliyet, 9 Mayıs, s.17.
Türk Sesi, İlkokullara Resmen Abone Yapılmıştır (1954) , Akis, Sayı 28, 20 Kasım, s. 8.
Yazarlıkta 40 Yılın Öyküsü (1983), Yankı, Sayı 617, 24 – 30 Ocak, s. 33 – 39.