Kur’an’da Erẕeli'l-ʽumur ve Yaşlılık Üzerine Bir Değerlendirme

İnsan dünyaya geldiği andan itibaren birçok yaşam devresinden geçmektedir. Bebeklikte hatta anne karnında başlayan bu devreler yaşlılık ve ömrün son dönemlerine kadar uzayan bir süreci de beraberinde getirmektedir. Kur'an'da insanın yaratılışından ve hayatının çeşitli dönemlerinden söz edilmekle birlikte yaşlanmaya da atıflar yapılmaktadır.  Yaşlılığa işaret eden şeyḫ, şeyb, ʽacûz ve kiber tabirlerinin yanı sıra erẕeli’l-ʽumur da bu konuda Kur’an’da dikkatleri çekmektedir. Makalemiz erzeli'l-ʽumur ve yaşlılık ile ilgili lafızların Kur’an bünyesinde hangi bağlamlarda ve anlamlarda yer aldığını tespit etmeyi ve bu kavramlar arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı hedeflemektedir.  Çünkü tefsirlerde çoğunlukla erẕeli’l-ʽumur kavramı ile yaşlılıkta bunama arasında doğrudan bir bağlantı kurulmakta ve yorumlar adeta bu iki tabirin eşanlamlı olduğu algısını oluşturmaktadır. Gerçekten erẕeli’l-ʽumur ve bunama birebir örtüşmekte midir? Ayrıca Kur’an’da geçen ve yaşlılığa işaret eden diğer kavramlar ile bunama arasında bir bağlantı kurulmakta mıdır? Çalışmamızda Kur'an'da geçen erzeli'l-ʽumur tabirinin bu bağlamda açıklanması amaçlanmaktadır. Bununla beraber Kur’an’da yaşlılık hakkında kullanılan diğer kavramlar da bu açıdan gözden geçirilmektedir.

An Assessment on Ardhal al-ʿumur and Senescence in the Qurʾān

Human beings pass through a series of life stages since birth.  These stages beginning at the infancy even in the mother’s womb are accompanied with a period extending to the senescence and the last stages of the life. Creation of human beings and various stages of the life are mentioned in the Qurʾān. Besides, it is referred to the senescence.  In addition to the expressions sheikh, shayb, ʽajūz and kibar indicating to the senescence, ardhal al-ʿumur is also pointed out in the Qurʾān in this regard. This article aims to identify in which context and meaning the wording regarding ardhal al-ʿumur and senescence are used in the Qurʾān and to reveal the relation between these terms. Since, the term ardhal al-ʿumur and senile dementia are directly correlated in the commentaries usually and the interpretations build the perception that these two expressions are almost synonyms.   Are ardhal al-ʿumur and dementia closely associated with each other? Are the other terms in the Qurʾān indicating to the senescence correlated with the dementia? Our study aims to explain the expression ardhal al-ʿumur in the Qurʾān in this regard. Furthermore, the other terms regarding the senescence expressed in the Qurʾān are reviewed in this respect.  

___

  • Akyar, İmatullah. "Demanslı Hasta Bakımı ve Bakım Modelleri". Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 18, sy. 2 (2011): 79-88.
  • Alzheimer Vakfı. "Alzheimer Hastalığı". Erişim Haziran 2016. http://alz.org.tr/alzheimer-hastaligi
  • Beğer, Tanju. "Yaşlanma ve Yaşlılık". Geriatrik Hasta ve Sorunları Sempozyumu. İstanbul: Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları. (1998): 9-13.
  • Beğer, Tanju. Yavuzer, Hakan. "Yaşlılık ve Yaşlılık Epidemiyolojisi". Klinik Gelişim Dergisi 25, sy. 3 (2012): 1-3.
  • Beşer, Faruk. İslam ve Yaşlılık Sorunu. Özveri Dergisi. (2005). Erişim Haziran 2016. http://www.ozida.gov.tr/default20.aspx?menu=ozveri&sayfa=ov4/ov4islamveyasli.
  • Beydâvî, Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envâru't-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl. 5 cilt. Beyrut: y.y., 2001.
  • Bilmen, Ömer Nasûhi. Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Meali Âlisi ve Tefsiri. 8 cilt. İstanbul: y.y., 1985.
  • Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail. es-Sahîh. 7 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütüb, t.y.
  • Bursevî, İsmail Hakkı. Tefsîru Rûhi’l-Beyân. 10 cilt. Dersaadet: Osmaniye Matbaası: 1331. Büken, Nüket. Büken, Erhan. "Yaşlanma Olgusu ve Tıp Etiği". Turkish Journal of Geriatrics Geriatri 6, sy. 2 (2003):75-79.
  • Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh Tâcü’l-Lüga ve Sıhâhu’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdulgafur Attar. 7 cilt. Beyrut: y.y., 1984.
  • Clark, David G. Cummings. Jeffrey L. "Demans Tanısı ve Tedavisi: Bir Güncelleş- tirme". çev. Levent Sevinçok. Demans Dergisi 3, sy.1 (2003): 21-29.
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî. thk. Muhammed Abdülaziz el-Halidî. es-Sünen. 3cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1996.
  • Ebussuûd, b. Muhammed. İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâye’l-Kur’ani’l-Kerîm. thk. Abdülkadir Ahmed Ata. 5 cilt. Riyad: Mektebetü’s-saʽâde, t.y.
  • Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı. İstanbul: İşaret Yayınları, 1999.
  • el-Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Yakûb. el-Kâmûsu’l-Muhît. 4 cilt. Beyrut: y.y., 1996.
  • Güler, Çağatay. "Yaşlılıkta Tanımlar ve Yaşlılık Üstüne Söylenenler". Turkish Journal of Geriatrics Geriatri 1, sy. 2 (1998): 105.
  • Güngör, Özcan. "Yaşlılık ve Din". Din Sosyolojisi El Kitabı içinde, 253-267. Ankara: Grafiker, 2012.
  • Halil, Meltem. Cankurtaran, Mustafa. "Geriatrik Hastaya Yaklaşım". Türkiye Klinikleri J Med Sci 28 (2008): 262-266.
  • İbn Âşûr, Muhammed Tahir. Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. 30 cilt. Tunus: Dâru’t-Tunusiyye: 1984.
  • İbn Düreyd, Ebu Bekir Muhammed b. Hasan. Kitâbü Cemhereti’l-Lüga. 4 cilt. Haydarâbâd: y.y., 1344.
  • İbn Fâris Ebü’l-Hüseyin Ahmed. Mu’cemü Mekâyisi’l-Lüga. thk. Abdüsselam Muhammed Harun. Dâru’l-fikr: 1979.
  • İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail. Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîm. 15 cilt. Kahire: y.y., 2000.
  • İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. es-Sünen. Riyad: Beytü’lefkari’d-devliyye, t.y.
  • İbn Manzûr, Cemâleddin Muhammed b. Mükerrem. Lisânü'l-Arab. 15 cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, t.y.
  • İlgar, Lütfü. İlgar, Şengül. Yaşlılık Dönemi ve Yaşlının Gelişim Görevleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi 1, sy. 7 (2007): 147-156.
  • el-İsfehânî Râgıb, el- Müfredât fî Garîbi’l-Kur’an. thk., Muhammed Seyyid. Beyrut: Dâru’l maʽrife.
  • İşleğen, Çetin. Yaşlılarda Fizik Aktivite Ve Hastalıklara Etkisi – II. Ege Tıp Dergisi/Ege Journal of Medicine 54, ek sy. (2015): 29-34.
  • Kılavuz, Mehmet Akif. "Yaşlanma Sürecinin Dinî Gelişime Etkileri". Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 14, sy. 2 (2005): 97-112.
  • Koç, Mustafa. "Gelişim Psikolojisi Açısından Yaşlılık Döneminde Bireysel ve Ruhsal Gelişim". Ekev Akademi Dergisi 8, sy. 19 (2004): 77-90.
  • Koç, Mustafa. "Gelişim Psikolojisi Açısından Yaşlılık Döneminde Ruhsal Gelişim". Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12 (2002): 287-304.
  • Köylü, Mustafa. "Yetişkinlik Dönemi Eğitimi ve Problemleri". Yetişkinlik Dönemi Eğitimi ve Öğretiminin Genel Özellikleri içinde, 85-112. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2006.
  • Kurt, Gökhan. Beyaztaş, Fatma Yücel. Erkol, Zerrin. "Yaşlıların Sorunları ve Yaşam Memnuniyeti", Adli Tıp Dergisi/Turkish Jounal of Forensic Medicine 24, sy. 2: 32-39.
  • Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed. en-Nüket ve’l-uyûn. Beyrut: Dâru’l-kü- tübi’l-ʽilmiyye, t.y.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. Haccâc. es-Sahîh. Riyad: 1998.
  • en-Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Muhammed. Medâriku’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. 3 cilt. Beyrut: Dâru’l-kelimi’ṭ-ṭayyib: 1998.
  • Öz, Fatma. Yaşamın Son Evresi: Yaşlılık Psikososyal Açıdan Gözden Geçirme. Kriz Dergisi 10, sy. 2: 17-28.
  • er-Râzî, Muhammed b. Ömer Fahreddin. Mefâtîhu’l-Gayb. 32 cilt. Beyrut: Dâru’lfikr, 1981.
  • Sancaklı, Saffet. "Hadislerde "Yaşlılık Olgusunun" Değerlendirilişi ". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10, sy. 1 (Haziran 2006): 49-71.
  • es-Semerkandî, Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed. Bahru’l-Ulûm. Beyrut: Dâru’l-kü- tübi’l-ʽilmiyye, 1993.
  • Sözen, M. Şevki. Elmas, İmdat. "Yaşlılık ve Adlî Tıbbî Sorunlar". Klinik Gelişim Dergisi, Geriatrik Hasta ve Sorunları Özel Sayısı 17, sy. 2 (2004): 9-15.
  • eş-Şenkîtî, Muhammed Emin. Edvâü’l-beyân fî îzâhi’l-Kur’ani bi’l-Kur’an. 9 cilt. Mekke: Dâru ʽâlemi’l- fevâid, 1426.
  • et-Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-Beyân an te’vil-i âyi’l- Kur’an. 26 cilt. Kahire: y.y., 2001.
  • et-Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ. es-Sünen. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2005.
  • Topçuoğlu, Esen Saka. Selekler, Kaynak. "Alzheimer Hastalığı". Turkish Journal of Geriatric 1, sy.2 (1998): 63-67.
  • Tümerdem, Yıldız." Gerçek Yaş (Real Age)". Turkish Journal of Geriatrics 9, sy. 3 (2006): 195-196.
  • Ergün, Ufuk. "Alzheimer Hastalığı Nedir? Ne Değildir?". Erişim Haziran 2016.
  • http://www.turkgeriatri.org/sorulariniza_yanitlar.php?pg=alzheimer
  • Ulusal Demans Araştırma Merkezi. Erişim Haziran 2016.
  • http://www.videnscenterfordemens.dk/media/910860/plakat_demenssygdomme
  • Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 cilt. Ankara: Akçağ Yayınları, 2015. Yertutan, Canan. "Yaşlılıkta Ortaya Çıkan Fiziksel Değişiklikler". Aile ve Toplum 1, sy. 2 (1991): 63-66.
  • ez-Zebidî, Muhammed Murtazâ el-Hüseynî. Tâcul-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs. 40 cilt. Kuveyt: et-Türâsü’l-ʽArabî, 2001.
  • ez-Zeccâc, Ebû İshak İbrahim b. es-Serî. Meâni’l-Kur’an ve irâbüh. 5 cilt. Beyrut: Âlemü’l-kütüb, 1988.
  • ez-Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Cârullah Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an hakâiki gavâmidi’t-tenzîl ve uyûni’leEkâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. 6 cilt. Riyad: 1998.
  • ez-Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Cârullah Mahmud b. Ömer. Esâsul Belâga. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiye,1998.
  • ez-Zühaylî, Vehbe. Tefsîru’l-Vasît. 3 cilt. Dımeşk: Dâru’l-fikr, 2001.