Çalışmamızda Osmanlı düşünürü ve âlimi Taşköprülüzâde Ahmed Efendi’nin (ö. 968/1561) ilimler tasnifini tasvir edip tasnif geleneği içinde nerede durduğunu açığa çıkarmaya çalıştık. Taşköprülüzâde kendi döneminin en detaylı ilimler sınıflandırmasını yapmıştır. O, ilimler tasnifinde geleneksel felsefî düşünceyi takip ederek ağaç ve dal örneğini kullanmıştır. Taşköprülüzâde, ilimlerin sınıflandırılmasını ayrı bir ilim dalı olarak değerlendirmiştir. Ona göre, tasnif ilmi bir disiplin olarak metafizik ilminin alt dallarındandır. Onun bu konuda yazdığı dört eseri vardır. Bu eserleri, Miftâhu’s-Saâde ve Misbâhu’s-Siyâde fî Mevzûâti’l-Ulûm, er-Risâletü’l-Câmia li Vasfi’l-Ulûmi’n-Nâfia, es-Saâdetü’l-Fâhira fî Siyâdeti’l-Âhira veMedinetü’l-Ulûm’dur. Bu eserlerin tasnif şekilleri birbirinden farklıdır. Bu eserlerinde hem felsefî tasnif geleneğinin hem de dinî tasnif geleneğinin içinde kalarak kaleme alınmıştır. Taşköprülüzâde, Miftâhu’sSa’âde, Medinetü’l-Ulûm ve es-Saâdetü’l-Fâhira isimli eserlerinde felsefî tasnif anlayışını benimsemiştir. er-Risâletü’l-Câmia’yı ise dinî tasnif anlayışı üzerinden kaleme almıştır. Taşköprülüzâde, tasnifinde iki kaynağa dayanmıştır. Bunlar, İbnü’l-Ekfânî’nin (ö. 749/1348) İrşadü’l-Kâsıd ilâ Esnâ’l-Makâsıd’ı ve Molla Lütfî’nin(ö. 900/1495) Risâle fî’l-Ulûmi’ş-Şerʻiyye ve’lArabiyye’si ve bu esere yazdığı hâşiyesi el-Metâlibü’l-İlahiyye’dir. Felsefî ilimlerin içeriklerini oluştururken İbnü’l Ekfânî’den, dil ilimleri ve şerʻî ilimlere ilişkin bölümlerde Molla Lütfî’den yararlanmıştır.

In our study, we tried to reveal where Tashkoprîzâda Ahmad Afandî (d. 968/1561), the Ottoman thinker and scholar, stands in the tradition of classification by describing the classification of sciences. Tashkoprîzâda, one of the top figures in the classification of sciences in the Islamic thought tradition, made the most detailed sciences classification of his period. Tashkoprîzâda made the most detailed classification of sciences of his time. He used the example of tree and branch by following the traditional philosophical thought in the classification of sciences. Tashkoprîzâda evaluated the classification of sciences as a separate branch of science. According to him, the science of classification is one of the sub-branches of metaphysics as a discipline. He has four works he wrote on this subject. His works are Madînatu’l-ulûm, Miftâhu’s-saâda ve misbâhu’s-siyâda fî mawdûâti’l-ulûm, al-Risâlatu’l-jâmia li-wasfi’l-ulûmi’n-nâfia, As-Saâdatu’l-fâkhira fî siyâdati’l-âkhira.The classification forms of these works are different from each other.In these works, he was written within the tradition of both philosophical classification and religious classification.Tashkoprîzâda wrote al-Risâlatu’l-jâmia through his religious classification understanding.In his works named Miftâhu’s-saâda, Madînatu’l-ulûmand as-Saâdatu’l-fâkhira, he adopted the philosophical understanding of classification. Tashkoprîzâda relied on two sources in its classification.These are the Risâla fî’l-ulûmi’sh-shar‘iyya wa al-arabiyya by Molla Lutfî(d. 900/1495)and al-Matâlibu’l-ilahiyya, who is his own commentary on this work, and Irshâdu’l-qâsid ilâ asnâ’l-maqâsidof Ibn al-Akfânî(d. 749/1348).He has benefited from Molla Lutfî in the chapters on language sciences and religious sciences, and Ibn al-Akfânî in creating the contents of philosophical sciences.This classification of sciences is of great importance in the educational life of the Ottoman state. Tashkoprîzâda considered the classification of sciences as a separate branch of science.According to him, as a classification scientific discipline, it is one of the sub-branches of metaphysics.