Lise Öğrencilerinde Hayatın Anlam ve Amacı ile Değer Yönelimleri Arasındaki İlişki

Bu çalışmada lise öğrencilerinde hayatın anlam ve amacı ile değer yönelimleri arasındaki ilişkiyi incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın teorik çerçevesi olarak Viktor Emil Frankl’ın insanın en temel güdüsünün anlam istemi oluşu fikrinden hareketle ortaya koyduğu hayatın anlam ve amacına dair görüşleri ile Shalom H. Schwartz’ın değer yönelimi hakkındaki yaklaşımları temel alınmıştır. Araştırmada Kayseri ilindeki 3 farklı devlet lisesinde öğrenim gören 507 öğrenciden nicel yöntemle veri toplanılan araştırmada katılımcılar tesadüfi olmayan örnekleme yöntemlerinden “uygun/kolayda örnekleme” yöntemi yardımıyla seçilmiştir. Katılımcıların %30’unu (n=150) erkek öğrenciler, %70’ini ise (n=357) kız öğrenciler oluşturmaktadır. Veriler, Crumbaugh ve Maholick tarafından geliştirilmiş ve Türkçeye Ferdi Kıraç tarafından uyarlanmış olan Hayatın Amacı Ölçeği ile Schwartz ve arkadaşlarının geliştirdiği, Demirutku ve Sümer tarafından da Türkçeye uyarlanmış olan Portre Değerler Anketi ile toplanmışlardır. Verilerin analiz edilmesinde betimsel istatistik tekniklerinden ortalama ve standart sapma değerleri; çıkarımsal istatistik tekniklerinden iki ortalama arasındaki farkı tespit etmek amacıyla bağımsız gruplar t-testi; değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla ise Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon tekniği ve Regresyon analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre katılımcıların değer yönelimindeki ortalama puanının 4,63; hayatın amacındaki ortalama puanlarının ise 3,40 olduğu; değer yönelimlerinde en yüksek ortalamayı 4,94 puan ile öz-yönlendirme, en düşük ortalamayı ise 3,90 puan ile güç faktöründe elde ettikleri; hayatın amacında en yüksek ortalamaya 3,89 ile anlam ve amaç faktöründe, en düşük ortalamaya ise 2,91 ile hayat kalitesi faktöründe sahip oldukları; iyilikseverlik ve evrenselcilikte kızların, güç faktöründe ise erkeklerin ortalama puanlarının anlamlı olarak daha yüksek olduğu; hayatın amacı ölçeği toplam puanı ile başarı, hazcılık, uyarılma, öz-yönlendirme, evrenselcilik, iyilikseverlik, geleneksellik, uyma, güvenlik değerleri arasında pozitif yönde güçlü bir ilişki olduğu; değer yönelimi ölçeği toplam puanı ile ise hayatın amacı ölçeğindeki tüm faktörlerin pozitif yönde güçlü bir ilişkilerinin olduğu belirlenmiştir. Regresyon analizi neticesinde ise güç, hazcılık, geleneksellik ve güvenlik değer yönelimlerinin hayatın amacını anlamlı olarak %13 oranında açıkladığı görülmektedir.

The Relationship Between Meaning and Purpose of Life and Value Orientations in High School Students

The theoretical framework of this study is based on the views of Viktor Emil Frankl on the meaning and purpose of life, based on the idea that human’s main motive is the desire of meaning, and the approaches of Shalom H. Schwartz on the value orientation. The aim of this study is to examine the relationship between the meaning and purpose of life and value orientations in high school students. In the study, 507 students studying in 3 different state high schools in Kayseri were chosen by quantitative method. Participants were selected from random sampling methods by “convenient / easy sampling method”. 30% (n = 150) of the participants were male and 70% (n = 357) were female students. The data were collected by the Purpose of Life Scale developed by Crumbaugh and Maholick, adapted by Ferdi Kıraç to Turkish and by the Portrait Values Questionnaire, which was developed by Schwartz et al. and adapted to Turkish by Demirutku and Sumer. Mean and standard deviation values from descriptive statistical techniques in the analysis of data; independent t-test of inferential statistical techniques; Pearson Moments Multiplication Correlation technique and Regression analysis are used. According to the results of the analysis, the average score of the participants in the value orientation was 4.63; the mean score of purpose of life was 3.40; the highest score of value orientatiıon was self-direction (4.94), and the lowest score of value orientation was power (3.90); in the Purpose of Life Scale the highest score was 3.89 in mean and purpose factor and the lowest score was was 2.91 in life quality factor. In addition, the average score of girls in benevolence and universalism and in men in the power factor were significantly higher; a positive relationship between the Purpose of Life Scale and achievement, hedonism, arousal, self-directedness, universalism, benevolence, traditionalism, conformity, security values; and the Portrait Values Questionnaire total score showed a strong positive relationship between all factors on the purpose of life scale. As a result of the regression analysis, it is seen that power, hedonism, traditionalism, and security value orientations significantly explain the purpose of life by level of 13%.

PDF

___

Adler, A. (2016). Yaşamın Anlam ve Amacı. (K. Şipal, Çev.) (12. bs). İstanbul: Say Yayınları.
Akıncı, A. (2005). Hayata Anlam Vermede Dinî Değerlerin ve Din Öğretiminin Rolü. Değerler Eğitimi Dergisi, 7-24.
Allport, G. W. (2016). Birey ve Dini. (B. Sambur, Çev.) (3. bs). Ankara: Elis Yayınları.
Altun, R. (2015). Fen Lisesi ve İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri (Samsun Örneği). Gazi Osman Paşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(2), 195-224.
Arslan, M., & Tunç, E. (2013). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimlerindeki Farklılaşmalar. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 7-39.
Ayvalıoğlu, N. (1989). A Comparison of Turksih and American Value Systems. İstanbul Üniversitesi Tecrübî Psikoloji Çalışmaları, 17, 85-100.
Bahadır, A. (2011). İnsanın Anlam Arayışı ve Din. İstanbul: İnsan Yayınları.
Bahadır, A. (2000). Hayatın Anlam Kazanmasında Psiko-Sosyal Faktörler ve Din. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6), 185-230.
Baş, V. (2014). Üniversite Öğrencilerinde Değerler ve Yaşamın Anlamı Arasındaki İlişki. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Yayınlanmamış.
Baş, V., & Hamarta, E. (2015). Üniversite Öğrencilerinde Değerler ve Yaşamın Anlamı Arasındaki İlişki. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 369-391.
Budak, S. (2017). Psikoloji Sözlüğü (5. bs). Ankara: Bilim Ve Sanat Yayınları.
Cirhinlioğlu, F. G., & Şenel, A. F. (2017). Kadına İlişkin Namus Anlayışı, Değerler ve Cinsiyet Rolleri Arasındaki İlişki. The Journal of Academic
Social Science Studies, 7(60), 311-324. https://doi.org/10.9761/JASSS7213
Ćufta, M. (2016). Yaşlılık Döneminde Hayatın Anlam Arayışı. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (6), 106-116.
Çapcıoğlu, İ., & Yürük, T. (2011). Modern Dünyada İnsanın Anlam Arayışına Teolojik Katkı: Hz. İbrahim Kıssası Örneği. Modernleşen Türkiye’de Din ve Toplum: Din, Bilgi ve Kültür Sosyolojisi Yazıları, 61-76.
Demirutku, K., & Sümer, N. (2010). Temel Değerlerin Ölçümü: Portre Değerler Anketinin Türkçe Uyarlaması. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 17-25.
Dilmaç, B., Deniz, M., & Deniz, M. E. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Öz-Anlayışları İle Değer Tercihlerinin İncelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 9-24.
Emre, Y., & Yapıcı, A. (2015). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Vatandaşlarının Değer Yönelimleri. Journal of Turkish Studies, 10(Volume 10 Issue 2), 329-350. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.7764
Erikson, E. (1968). Identity: Youth and Crisis. New York & London: W. W. Norton & Company.
Forsyth, J. (2017). Psikolojik Din Kuramları. (M. Ulu, Ed.). Kayseri: Kimlik Yayınları.
Frankl, V. E. (2014). Psikoterapi ve Din. (Z. Taşkın, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
Frankl, V. E. (2016). İnsanın Anlam Arayışı. (S. Budak, Çev.). İstanbul: Okuyan Us Yayıncılık.
Hançerlioğlu, O. (1993). Ruhbilim Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Hökelekli, H. (2016). Çocuk, Genç, Aile Psikolojisi ve Din (2. bs). İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
Karaca, R. (2008). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri (Yüksek Lisans). Marmara Üniversitesi, Yayınlanmamış.
Kartopu, S. (2013). Dini Yaşayışta Hayatı Sorgulama ve Anlam Arayışı.
Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(3), 67-90.
Kıran, Ö. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Değer Yönelimleri (OMÜ Örneği). Journal of International Social Research, 9(43), 1266-1266. https://doi.org/10.17719/jisr.20164317695
Kızılgeçit, M., Acuner, H. Y., & Toklu, G. (2015). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (Rize
Örneği). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (8), 43-84.
Kıraç, F. (2015). Hayatın Amacı Ölçeğinin Psikometrik Özellikleri: Faktör Yapısı ve Güvenilirliği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (39), 490-500.
Mehmedoğlu, A. U. (2016). İlâhiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Örneği). Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergis, (30), 133-167.
Özarslan, S. (2000). Ahiret İnancının İnsanın Anlam Arayışına Müspet Katkısı. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (5), 295-307.
Özcan, Z., & Erol, H. K. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (Karabük Örneği) / Tendency of University Students towards Values and Relation of Religiousness & Values (Sample of Karabuk). Journal of History Culture and Art Research, 6(4), 913. https://doi.org/10.7596/taksad.v6i4.1091
Özdoğan, Ö. (2005). İsimsiz Hayatlar (2. bs). Ankara: Lotus Yayınevi.
Reker, G. T., & Wong, P. T. P. (1983). Aging As an Individual Process: Toward a Theory of Personal Meaning. Içinde J. E. Birren & V. L. Bengtson (Ed.), Emergent Theories of Aging. New York: Springer Publishing Company.
Rokeach, M. (1973). The Nature Of Human Values. New York: Free Press.
Roszkowski, M. J., Kinzler, R. J., & Kane, J. (2014). Profile of a Residential Learning Community on Schwartz’s Typology of Values. Journal of Service-Learning in Higher Education, 3, 5-29.
Schwartz, S. H. (1992). Universals in the Content and Structure of Values: Theoretical Advances and Empirical Tests in 20 Countries. Içinde Advances in Experimental Social Psychology (C. 25, ss. 1-65). Academic Press. https://doi.org/10.1016/S0065-2601(08)60281-6
Schwartz, S. H. (1994). Are There Universal Aspects in the Structure and Contents of Human Values? Journal of Social Issues, 50(4), 19-45. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1994.tb01196.x
Schwartz, S. H., & Bilsky, W. (1987). Toward A Universal Psychological Structure of Human Values. Journal of Personality and Social Psychology, 550-562.
Schwartz, S. H., Melech, G., Lehmann, A., Burgess, S., Harris, M., & Owens, V. (2001). Extending the Cross-Cultural Validity of the Theory of Basic Human Values with a Different Method of Measurement. Journal of Cross-Cultural Psychology, 32(5), 519-542. https://doi.org/10.1177/0022022101032005001
Schwartz, S. H., & Rubel, T. (2005). Sex Differences in Value Priorities: Cross-Cultural and Multimethod Studies. Journal of Personality and Social Psychology, 89(6), 1010-1028. https://doi.org/10.1037/0022-3514.89.6.1010
Selçuk, M. (1998). İnsanın Anlam Arayışı ve Vahiy. Içinde İslam’ın Işığında Kadın. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık Ve Ticaret İşletmesi.
Serinsu, A. N. (2012). Kur’an İnsanın Anlam Arayışına Cevaptır. Diyanet İlmi Dergi, (Kur’an Özel Sayısı), 707-719.
Sezen, A. (2009). Günümüz İnsanının Anlamsızlık Sorunu Bağlamında Frankl ve Fowler’da Bireyin Anlam Arayışı. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7(14), 189-201.
Smith, P. B., & Schwartz, S. H. (1997). Values. Içinde J. W. Berry, M. H. Segall, & Ç. Kağıtçıbaşı (Ed.), Handbook of Cross-Cultural Psychology (C. 3, ss. 77-118). Boston: Allyn and Bacon.
Türk Dil Kurumu. (t.y.). Geliş tarihi 08 Ekim 2018, gönderen http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TD K.GTS.5bbb2caf315f82.37160051
Ulu, M. (2018a). Hayatı Anlamlandırma ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki Üzerine. Bilimname, (36), 165-188. https://doi.org/10.28949/bilimname.459247
Ulu, M. (2018b). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Psikolojik İyi Oluşları İle Değer Yönelimleri Arasındaki İlişki. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (SAUIFD), 183-215. https://doi.org/10.17335/sakaifd.414012
VandenBos, G. R., & American Psychological Association (Ed.). (2015). APA Dictionary of Psychology (Second Edition). Washington, DC: American Psychological Association.
Yapıcı, A., Kutlu, M. O., & Bilican, F. I. (2014). Öğretmen Adaylarının Değer Yönelimleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 129-151.