Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Tutumları ile Mesleğe Bağlılıkları Arasındaki İlişki: Öğretmen Özyeterlik İnancının Aracı Rolü

Bu çalışmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin mesleki tutumları ile mesleğe bağlılıkları arasındaki ilişkiyi ve bu ilişkide özyeterlik inancının aracılık etkisini incelemektir. Araştırmada yöntem olarak ilişkisel tarama modeli tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, Türkiye’deki çeşitli ilkokullarda görev yapan 188 kadın ve 47 erkek olmak üzere toplam 235 sınıf öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmada öğretmenlik mesleğine yönelik tutum, öğretmenlik mesleğine adanmışlık ve öğretmen özyeterlik inancı ölçekleri veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Veriler korelasyon ve yapısal eşitlik modeli (YEM) analizi ile çözümlenmiştir. Yapılan analizler, öğretmen özyeterlik inancı ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ve öğretmenlik mesleğine bağlılık ile öğretmen özyeterlik inancı arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı ilişkilerin bulunduğunu göstermektedir. Ayrıca sonuçlar, öğretmenlik mesleğine bağlılık ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutum arasında pozitif yönde yüksek düzeyde anlamlı bir ilişkinin olduğunu ortaya koymaktadır. Diğer taraftan Sobel testi eşitliğine göre hesaplanan Z değeri 4.64 olarak bulunmuş ve özyeterlik inancının, mesleki tutum ile mesleğe bağlılık ilişkisine kısmi aracılık ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Doğrudan ve dolaylı etkilerin anlamlı olma düzeylerine yönelik geçerliği artırmak için bootstrapping işlemi gerçekleştirilmiş ve mesleki tutum ile mesleğe bağlılık arasındaki ilişkide özyeterlik inancının aracılık rolü desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sınıf Öğretmenleri, Mesleki Tutum, Mesleğe Bağlılık, Özyeterlik İnancı, Aracılık.

Relationship Between Professional Attitudes and Professional Commitment of Classroom Teachers: The Mediating Role of Teacher Self-Efficacy Belief

The purpose of this study is to investigate the relationship between classroom teachers' commitment to their profession and professional attitudes, as well as the mediating role that self-efficacy belief plays in this relationship. The relational screening model was chosen as the method in the research. The study group of the research consists of a total of 235 classroom teachers, 188 of whom are female and 47 male, working in various primary schools in Turkey. In the research, attitude towards the teaching profession, dedication to the teaching profession, and teacher self-efficacy belief scales were used as data collection tools. Data were analyzed by correlation and structural equation model analysis. The analyzes show that there are positive and moderately significant relationships between teacher self-efficacy belief and attitude towards the teaching profession, and between commitment to the teaching profession and teacher self-efficacy belief. In addition, the results reveal that there is a highly significant positive relationship between commitment to the teaching profession and attitude towards the teaching profession. On the other hand, the Z value calculated according to the Sobel test equation was found to be 4.64 and it was concluded that self-efficacy belief partially mediated the relationship between professional attitude and commitment to the profession. In order to increase the validity of the significance levels of direct and indirect effects, bootstrapping was performed and the mediating role of self-efficacy belief was supported in the relationship between professional attitude and commitment to the profession.

Keywords:

Classroom Teachers, Professional Attitude, Commitment to the Profession, Self-efficacy Beliefs, Mediation,

PDF

___

Akkuş, Z. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının özyeterlik inanç düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2013), 102–116.
Alkhateeb, H. M. (2013). Attitudes towards teaching profession of education students in Qatar. Comprehensive Psychology, 2, 1–5. https://doi.org/10.2466/01.03. IT.2.9
Anyamene, A., Nwokolo, C., Anyachebelu, F. E., & Onyalı, L. (t.y.). Relationship between professional commitment and attitude towards teaching among primary school teachers. https://www.academia.edu/9029665/relatıonshıp_between_professıonal_commıtment_and_attıtude_towards_teachıng
Aranya, N., & Ferris, K. R. (1984). A reexamination of accountants organizational professional conflict. The Accounting Review, 59, 1–15.
Arastaman, G. (2013). Eğitim ve fen edebiyat fakültesi öğrencilerinin özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine karşı tutumlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(2), 205–217.
Ashton, P. (1984). Teacher efficacy: A motivational paradigm for effective teacher education. Journal of Teacher Education, 35(5), 28–32. https://doi.org/10.1177/002248718403500507
Asuero, A. G., Sayago, A., & Gonzalez, A. G. (2006). The correlation coefficient: An overview. Critical Reviews in Analytical Chemistry, 36, 41–59. https://doi.org/10.1080/10408340500526766
Ataş-Akdemir, Ö. (2018). An ınvestigation of the relationship between prospective teachers' self-efficacy beliefs and their attitudes towards teaching profession. Journal of Education and e-Learning Research, 5(3), 157–164. https://doi.org/10.20448/journal.509.2018.53.157.164
Ayık, A., & Ataş-Akdemir, Ö. (2014). The relationship between pre-service teachers’ attitudes towards the teaching profession and their motivation to teach. Journal of Educational Sciences Research, 4(1), 25‒43. https://doi.org/10.12973/jesr.2014.41.2
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191–215. https://doi.org/10.1037/0022-3514.51.6.1173
Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173‒1182. https://doi.org/10.1037/0022-3514.51.6.1173
Blau, G. J. (1985). The measurement and prediction of career commitment. Journal of Occupational Psychology, 58(4), 277–288. https://doi.org/10.1111/j.2044-8325.1985.tb00201.x
Blazar, D. (2018). Validating teacher effects on students’ attitudes and behaviors: Evidence from random assignment of teachers to students. Education Finance and Policy, 13(3), 281–309. https://doi.org/10.1162/edfp_a_00251
Bümen, N. T., & Özaydın, T. E. (2013). Adaylıktan göreve öğretmen özyeterliği ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlardaki değişimler. Eğitim ve Bilim, 38(169), 109‒125.
Camadan, F., & Duysak, A. (2010). Farklı programlardaki öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması: Rize üniversitesi örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 30‒42.
Chakraborty, A., & Mondal, B. C. (2014). Attitude of prospective teachers towards teaching profession. American Journal of Social Sciences, 2(6), 120‒125.
Coladarci, T. (1992). Teachers' sense of efficacy and commitment to teaching. Journal of Experimental Education, 60(4), 323‒337. https://doi.org/10.1080/00220973.1992.9943869
Curtis, G. (2017). The impact of teacher efficacy and beliefs on writing instruction. Delta Kappa Gamma Bulletin, 84(1), 17‒24.
Çeliköz, N., & Çetin, F. (2004). Anadolu öğretmen lisesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını etkileyen etmenler. Milli Eğitim Dergisi, 162(1), 139‒157.
Çolak, İ., & Yorulmaz, Y. İ., & Altınkurt, Y. (2017). Öğretmen Özyeterlik İnancı Ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 20‒32. https://doi.org/10.21666/muefd.319209
Dadandı, İ., Kalyon, A., & Yazıcı, H. (2016). Eğitim fakültesinde öğrenim gören ve pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançları, kaygı düzeyleri ve öğretmenlik mesleğine karşı tutumları. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 253‒269.
Dar, R. A. (2021). Professional commitment and attitude towards teaching of effective secondary school teachers. International Journal of Advanced Multidisciplinary Scientific Research, 2(1), 1‒9. https://doi.org/10.31426/ijamsr.2019.2.1.1111
Demirel, N., & Ünişen, A. (2018). Öğretmenlerin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 997‒1013. https://doi.org/10.17755/esosder.336954
Demirtaş, H., Cömert, M., & Özer, N. (2011). Pre-service teachers’ self-efficacy beliefs and attitudes towards profession. Education and Science, 36(159), 96‒111.
Dursun, Ö. Ö. (2019). Pre-service information technology teachers’ self-efficacy, self-esteem and attitudes towards teaching: A four-year longitudinal study. Contemporary Educational Technology, 10(2), 137‒155. https://doi.org/10.30935/cet.554478
Erawan, P. (2011). A path analysis for factors affecting pre-service teachers’ teaching efficacy. American Journal of Scientific Research, 13, 47‒58.
Eroğlu, C., & Ünlü, H. (2015). Self-efficacy: Its effects on physical education teacher candidates’ attitudes toward the teaching profession. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(1), 201‒212.
Evans, E. D., & Tribble, M. (1986). Perceived teaching problems, self-efficacy and commitment to teaching among preservice teachers. Journal of Educational Research, 80(2), 81–85. https://doi.org/10.1080/00220671.1986.10885728
Frazier, P. A., Tix, A. P., & Baron, K. E. (2004). Testing moderator and mediator effects in counseling psychology research. Journal of Counseling Psychology, 51(1), 115–134. https://doi.org/10.1037/0022-0167.51.1.115
George, D., & Mallery, P. (2010). SPSS for windows step by step: A simple study guide and reference. Pearson Education.
Greenhaus, J. H. (1971). An investigation of the role of career salience in vocational behavior. Journal of Vocational Behavior, 1(3), 209‒216. https://doi.org/10.1016/0001-8791(71)90022-4
Gibson, S., & Dembo, M. H. (1984). Teacher efficacy: A construct validation. Journal of Educational Psychology, 76(4), 669‒682. https://doi.org/10.1037/0022-0663.76.4.569
Howard, M. C. (t.y.). Sobel test formula for serial mediation / sequential mediation. Erişim adresi: https://mattchoward.com/sobel-test-formula-for-serial-mediation-sequential-mediation/
İspir, B., & Yıldız, A. (2021). Türkiye’de öğrenme amaçlı yazma hakkında yapılan araştırmaların analizi: Bir meta-sentez çalışması. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(41), 3396‒3447. https://doi.org/10.26466/opus.906264
Kaleli, Y. S. (2020). Investigation of the relationship between pre-service music teachers’ attitudes towards teaching profession and their self-efficacy beliefs. International Journal of Research in Education and Science, 6(4), 580‒587. https://doi.org/10.46328/ijres.v6i4.1493
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları.
Karaatlı, M. (2006). Verilerin düzenlenmesi ve gösterimi. Ş. Kalaycıoğlu (Ed.), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri içinde (2. Baskı, ss. 3‒47). Asil Yayın Dağıtım.
Kıralp, S. S., & Bolkan, A. (2016). Relationship between candidate teacher’s attitude towards teaching profession and their life satisfaction levels. Anthropologist, 23(1,2), 11‒20. https://doi.org/10.1080/09720073.2016.11891919
Kozikoğlu, İ. (2016). Öğretimin ilk yılı: mesleğin ilk yılındaki öğretmenlerin karşılaştıkları güçlükler, hizmet öncesi eğitim yeterlikleri ve mesleğe adanmışlıkları [Yayınlanmamış doktora tezi]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
Kurşunoğlu, A., Bakay, E., & Tanrıöğen, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. Pamukkale University Journal of Education, 28, 101‒115.
Lee, K., Carswell, J. J., & Allen, N. J. (2000). A meta-analytic review of occupational commitment: Relation with person and work-related variables. Journal of Applied Psychology, 85, 799‒ 811. https://doi.org/10.1037/0021-9010.85.5.799
Malik, U., & Rani, M. (2013). Relationship between professional commitment and attitude towards teaching among secondary school teachers. Indian Journal of Applied Research, 3(10), 1‒2. https://doi.org/10.15373/2249555X/OCT2013/31
Özcan, G., & Nakip, C. (2016). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik öz-yeterlik inançları ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 783‒795. https://doi.org/10.17860/mersinefd.282380
Özgenel, M., & Deniz, A. (2020). Öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum ile akademik güdülenme ve akademik öz yeterlik arasındaki ilişki: Öğretmen adayları üzerine bir inceleme. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(3), 131‒146. https://doi.org/10.32329/uad.806826
Palmer, D. (2006). Durability of changes in self efficacy of preservice primary teachers. International Journal of Science Education, 28(6), 655–671. https://doi.org/10.1080/09500690500404599
Parvez, M., & Shakir, M. (2013). Attitudes of prospective teachers towards teaching profession. Journal of Education and Practice, 4(10), 172‒178.
Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2004). SPSS and sas procedures for estimating indirect effects in simple mediation models, behavior research methods. Instruments and Computers, 36(4), 717‒731. https://doi.org/10.3758/BF03206553
Santiago, C. T. (2019). Teacher’s affective attitude and its effect on their organizational commitment. International Journal of Sciences: Basic and Applied Research, 48(3), 78‒91.
Sarmah, A., & Puri, P. (2014). Attitude towards mathematics of the students studying in diploma engineering ınstitute (polytechnic) of sikkim. Journal of Research and Method in Education, 4(6), 6‒10. https://doi.org/10.9790/7388-04630610
Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci: SPSS ve LISREL uygulamaları. Anı Yayıncılık.
Şahin, C., & Şahin, S. (2017). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları, öz-yeterlik inançları ve öğrenciyi tanıma düzeyleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(2), 224‒238.
Tak, B., & Çiftçioğlu, B. A. (2009). Üç boyutlu mesleki bağlılık ölçeğinin Türkçe'de güvenilirlik ve geçerliliğinin incelenmesine yönelik bir alan araştırması. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 10(1), 35‒54.
Temizkan, M. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 461‒486.
Tezci, E., & Terzi, A. R. (2010). An examination on the attitudes towards teaching profession of the students of secondary school branch teacher training programs. e-Journal of New World Sciences Academy, 5(2), 367‒388.
Trivedi, R. P. (2012). A study of attitude of teachers towards teaching profession teaching at different level. International Multidisciplinary e-Journal, 1(5), 24‒30.
Tschannen–Moran, M., & Woolfolk-Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783–805. https://doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00036-1
Türk, E. F., & Korkmaz, Ö. (2022). Teachers' levels of dedication and commitment to their professions and attitudes to their professions. Participatory Educational Research (PER), 9(5), 1‒25. http://dx.doi.org/10.17275/per.22.101.9.5
Üstüner, M. (2017). Personality and attitude towards teaching profession: mediating role of self efficacy. Journal of Education and Training Studies, 5(9), 70‒82. http://dx.doi.org/10.11114/jets.v5i9.2536
Woolfolk, A. E., Rosoff, B., & Hoy, W. K. (1990). Teachers' sense of efficacy and their beliefs about managing students. Teaching and Teacher Education, 6(2), 137‒148. https://doi.org/10.1016/0742-051X(90)90031-Y
Yavuz, N., & Sağlam, M. (2018). İşkoliklik ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide iş yaşam dengesinin aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 922‒952. http://doi.org/10.20491/isarder.2018.556
Yurtseven, N., & Dulay, S. (2022). Career adaptability and academic motivation as predictors of student teachers’ attitudes towards the profession: A mixed methods study. Journal of Pedagogical Research, 6(3), 53‒71. https://doi.org/10.33902/JPR.202214428