Antik Çağ Cerrahi Dikişinde Fibula Kullanımı

Günümüze ulaşan tıpla ilişkili bazı Antik Dönem kaynaklarında ve 20. yüzyılda bu kaynaklardan yola çıkarak ilk antik tıp aletleri kataloğu çalışmasını ortaya koyan John Milne’nin çalışmalarında, cerrahi dikişte fibula kullanımından bahsedilmiştir. Bu çalışmadan günümüze kadar birçok başka araştırmacı da bu konuya değinmiştir. Araştırmacılar bazen kaynaklarda bahsi geçen fibulanın işlevini ya da biçimini tartışsalar da genellikle söz konusu fibulanın yarım dairesel formdaki çengelli iğne işlevli olarak bildiğimiz Phryg Tipi fibula olduğu kabul edildiğini ve daha ileri bir sorgulamaya gerek duyulmadığını görmekteyiz. Bu sorgulama eksikliği, bazı müzelerimizde, aralarında neredeyse binyıllık tarihsel fark olan buluntuları yani ms 2. yüzyıla tarihlenen tıp ve cerrahi aletleri ile mö 8 - 6. yüzyıla tarihlenen fibulaları yan yana görmemize neden olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, antik kaynaklardaki tıbbî metinlerde ve buna bağlı yorumlardaki fibula kelimesinin Roma İmparatorluk Dönemi’ndeki algısının sorgulanması ve olası tipinin araştırılması ve ayrıca tıpla ilgili kontekstler içerisindeki maddi kültür varlığını inceleyerek tanımının ve bazı tespitlerin yapılmasıdır.

Anahtar Kelimeler:

Fibula, Antik Cerrahi, Tepeli İğne, Cerrahi Dikiş, Celsus, Allianoi

Since John Milne, after studying ancient sources on medicine referring to the use of fibula in suture, first researched the ancient medical instruments in the 20th century many researchers have addressed the issue. These researchers have occasionally questioned what and how should the referred fibula be, or reasoned about its type, but they generally didn’t go deep in their questioning since the semicircular, safety-pin functioned of Phrygian Type fibulas were ready to occupy the mind. An example of this unquestioning mind can be observed particularly in displays of ancient medical implements in museums in Turkey where tools with an obvious disregard to the chronological difference of a thousand years in between. The objective of this study is to question the material cultural entity and as a result, to make some definitions and assessments as well as to create an understanding on what the term fibula meant in ancient medical texts and their interpretations.

Keywords:

Fibula, Roman Surgery, Pin, Suture, Celsus, Allianoi,

___

Alexander, W. – Dorland, N. 1951, The American Illustrated Medical Dictionary, Philadelphia.
Baykan, D. 2010, “100 Yıldır Bitmeyen Yağma: Anadolu Hekim Mezarları”, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler 30:1-6.
2012a, Allianoi Tıp Aletleri / Surgical Instruments From Allianoi, Studia ad Orientem Antiquum 2, İstanbul.
2012b, “Nif (Olympos) Dağı Kazısı Metal Buluntularının Tipolojik ve Analojik Değerlendirmesi” 27. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara: 231-246.
Bernard, C. – Huette, C. 1854, Precis Iconographique de Médecine Opératoire et D’Anatomie Chirurgicale, Paris.
Bliquez, L. 2015, The Tools of Asclepius Surgical Instruments in Greek and Roman Times, Studies in Ancient Medicine 43, Boston.
Caner, E. 1983, Fibeln in Anatolien I, Prähistorische Bronzefunde XIV-8, Münih.
Celsus Celsus, On Medicine (Çev. W. G. Spencer), Londra, 1953.
Galeno On The Natural Faculties (Çev. A. J. Brock), Londra, 1991.
Methode of Medicine (Çev. I. Johnston – G.H.R. Horsley), Londra, 2011.
Jacobsthal, P. 1956, Greek Pins and Their Connexions with Europe and Asia, Oxford.
Karaca, E. 2009, Allianoi Kemik Eserleri, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Ana Bilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Edirne
Künzl, E. 1983, Medizinische Instrumente aus Sepulkralfunden der römischen Kaiserzeit, Bonn.
Le Clerc, D. 1723, Histoire de la Medecine, Amsterdam.
Majno, G. 1991, The Healing Hand, Man and Wound in the Ancient World, Londra.
Malgaigne, J. F. 1841, Ouevres Completes D’Ambrois Paré III, Paris.
Milne, S. J. 1902, Surgical Instruments in Greek and Roman Times, Chicago.
Montanari, F. 2015, The Brill Dictionary Ancient Greek, Boston.
Oreibasios Charles Daremberg, Oeuvres D’Oribase, I 1851, IV 1862, VI 1876, Paris.
Paré, A. 1572, Cinq Livres de Chirurgie, Paris.
Paulus (Aiginalı / Aegineta), Francis Adams, The Seven Books of Paulus Aegineta, I 1844, II 1846, III 1847, Londra.
Rogers, B.O. 1976, “Treatment of Cleft Lip and Palate During the Revolutionary ar: Bicentennial Reflections” Cleft Palate Journal 13: 371-390.
Scheich, C. 2008, “Efes Artemisionu’nda Bulunan Altın Eserler”, W. Seipel (ed.), Efes Artemisionu Bir Tantıçanın Kutsal Mekânı, Viyana: 172-213.
Tekocak, M. 2012, “Akşehir Müzesi’nde Bulunan Bir Grup Bronz Fibula”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13: 27-42.
Tiemann, G. 1886, American Armamentarium Chirurgicum, New York.
URL 1 http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/14/Fibula_-_anterior_view.png (15.04.2015).
URL 2 http://imgkid.com/tibial-fibular-notch.shtml (15.04.2015).
URL 3 http://chestofbooks.com/animals/horses/Health-Disease-Treatment-3/The-TwistedSuture.html#.VTEltiHtmkp (15.04.2015).
URL 4 http://www.fotosearch.com/print/CSP994/k16001013/ (15.04.2015).