Şevket DÖNMEZ, Aslıhan BEYAZIT YURTSEVER

Oluz Höyük Kazısı Sekizinci Dönem (2014) Çalışmaları: Sonuçlar ve Değerlendirmeler

Oluz Höyük'te 2007 yılında başlayan sistematik arkeolojik kazılar kültürel, tarihsel ve askeri özelliklerin yanı sıra dinsel boyut da kazanmaya başlamıştır. 2B ve 2A mimari tabakalarında açığa çıkarılan buluntular Zerdüştlük ve Ateş Kültü'nün erken dönemlerinin anlaşılması için pek çok önemli bilgiyi bize sunmuştur. Oluz Höyük'te gün ışığına çıkarılmaya başlanılan arkeolojik bulgular Zerdüşt Dini'nin erken dönemleri ile mö 5. yy Ateş Kültü'nün ritüelleri arasındaki farklılıkları ortaya koymuştur. Bu bulgular ışığında, Zerdüşt Dini'nin, Med Krallığı ve Erken Akhaimenid dönemlerine rastlayan, oluşum ve yayılma sürecinin daha iyi anlaşılabilmesi için Kuzey-Orta Anadolu (Pontika Kappadokia) ve Kappadokia'nın Zerdüşt Dini'nin kutsal coğrafyasının bir parçası olarak incelenmesi gerekmektedir.

Systematic archaeological excavations in Oluz Höyük, started in 2007, began gaining religious aspects besides it's cultural, historical and military attributes. The findings recovered in 2B and 2A architectural layers offered many significant information for understanding the early periods of Zoroastrianism and the Fire Cult. The archaeological evidences which were started to be unearthed in Oluz Höyük point out the existence of different rituals between the early Zoroastrianism and the Fire Cult of the 5th century bc. According to this evidence, to gain a better understanding of the rituals and practices in the formation and expansion process of Zoroastrianism, which is the Median Kingdom and the Early Achaemenid Periods, it is necessary to evaluate North - Central Anatolia (Pontika Kappadokia) and Kappadokia as a part of the sacred geography of Zoroastrianism.

___

Bakır, T.

2011, Daskyleion, Balıkesir.

Baştürk, M. B.

2009, "Ayanis Tapınağı'ndaki Simgeler Işığında Urartu Kült Uygulamaları Üzerine", H. Sağlamtimur - E. Abay - Z. Derin - A. Ü. Erdem - A. Batmaz -F. Dedeoğlu - M. Erdalkıran - M. B. Baştürk - E. Konakçı (eds.), Altan Çilingiroğlu'na Armağan. Yukarı Denizin Kıyısında Urartu Krallığı'na Adanmış Bir Hayat / Studies in Honour of Altan Çilingiroğlu. A Life Dedicated to Urartu in the Shores of the Upper Sea İstanbul: 133-149.

2012, Doğu Anadolu'da Demir Çağlar İnanç Sistemlerinin Arkeolojik ve Filolojik Veriler Işığında İncelenmesi (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir.

Bharucha, E. S.

1979, Zoroastrian Religion and Customs, Bombay.

Bittel, K.

1952, "Ein persischer Freueraltar aus Kappadokien", Festschrift für Otto Weinreich. Berlin: 15-20.

1956, "Kapadokyada Bulunan Bir Ateş Sunağı", TAD VI-2: 35-42. Boyce, M.

1975, "On the Zoroastrian Temple Cult of Fire", JAOS 95/3: 545-465.

1982, A History of Zoroastrianism, Vol. II., Leiden.

Canepa, M. P.

2013, "The Tranformation of Sacred Space, Topography, and Royal Ritual in Persia and the Ancient Iranian World", D. Ragavan (ed.) Heaven on Earth. Temples, Ritual, and Cosmic Symbolism in the Ancient World, Chicago: 319-372.

Curtis, J.

2013, The Cyrus Cylinder and Ancient Persia. A New Beginning for the Middle East, Hong Kong.

Darrow, W. R.

1988, "Keeping the Waters Dry: The Semiotics of Fire and Water in the Zoroastrian 'Yasna'", Journal of the American Academy of Religion 56/3: 417-442.

de Jong, A.

2005, "Ahura Mazda the Creator", V. Sarkhosh Curtis - S. Stewart (eds.). The World of Achaemenid Persia. History, Art and Society in Iran and the Ancient Near East London: 85-89.

2010, "The Contribution of the Magi", J. Curtis - St. J. Simpson (eds.). Birth of the Persian Empire New York: 85-99.

Dönmez, Ş.

2013, "Oluz Höyük: Kuzey-Orta Anadolu'nun Kralî Pers Merkezi", Ş. Dönmez (ed.), Güneş Karadeniz'den Doğar. Sümer Atasoy Armağanı / Lux ex Ponto Euxino. Studies Presented in Honour of Sumer Atasoy, Ankara: 103-140.

Dönmez, Ş - A. Yurtsever-Beyazıt

2014, "Oluz Höyük Kazısı Yedinci Dönem (2013) Çalışmaları: Değerlendirmeler ve Sonuçlar", CollAn XIII: 103-130.

Goroncharovskij, V.

2010, "A Silver Rhyton. A Repsesentation of A Winged Ibex from the Fourth Semibratniy Tumulus. Cultural Influences in Sindike in the Fifth to Fourth Century BC", J. Nieling - E. Rehm (eds.), Achaemenid Impact in the Black Sea. Communication of Powers. Black Sea Studies 11, Aarhus: 87-101.

Işıklı, M.

2005, Doğu Anadolu Erken Transkafkasya Kültürünün Karaz, Pulur ve Güzelova Malzemesi Işığında Tekrar Değerlendirilmesi (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir.

Jacops, B.

2010, "From gabled Hut to Rock-Cut Tomb: A Religious and Cultural Break between Cyrus and Darius?", J. Curtis/St J. Simpson (eds.), The World of Achaemenid Persia. History, Art and Society in Iran and the Ancient Near East New York: 91-101.

Karagöz, Ş.

2013, Kleinasiatisch-Gräko-Persische Kunstwerke im Archäologischen Museum von Istanbul, Tübingen.

Kawami, T. S.

2013, "Cosmopolitan Splendor: The First Millennium BCE in West Asia", D. Freeman (ed.), Splendors of the Ancient East. Antiquities from the al-Sabah Collection, London: 71-113.

Kellens, J.

1983, "Der Religion der Achameniden", AoF 10: 107-123.

Koşay, H. Z.

1976, Keban Projesi Pulur Kazısı/Keban Project Pulur Excavations 1968-1970, Ankara.

Özgüç, T.

1982, Maşat Höyük II. Boğazköy'ün Kuzeydoğusunda Bir Hitit Merkezi/A Hittite Center Northeast Boğazköy, Ankara.

Perrot, G - C. Chipiez

1892, History of Art in Persia, London.

Razmjou, S.

2005, "Religion and Burial Customs", J. Curtis - N. Tallis (eds), Forgotten Empire. The World of Ancient Persia, London: 150-157.

Sagona, A.,

2010, "Erzurum Yakınında Antik Bir Yerleşim. Sos Höyük. An Ancient Settlement Near Erzurum", M. Işıklı - M. Artu (eds.) Geçmişten Geleceğe Armağan/A Gift from Past to the Future, Erzurum: 42-49.

Sarianidi, V.

2010, "Near the Sources of the Ancient World Religion - Zoroastrianism", Long before Zaratushtra. Archaeological Evidences of Protozoroastrianism in Bactria and Margiana, Moscow: 120-161.

Sarkhosh Curtis, V.

2010, "The Frataraka Coins of Persis: Bridging the Gap between Achaemenid and Sasanian Persia", J. Curtis - St. J. Simpson (eds.), The World of Achaemenid Persia. History, Art and Society in Iran and the Ancient Near East, New York: 379-394.

Schmidt, E.F.

1953, Persepolis I. Structures, Reliefs, Inscriptions, Chicago.

Sevin, V.

1998, "MÖ I. Binyıl: Demir Çağı", Kapadokya, M. Sözen (ed.), Ankara: 172-193.

Solmaz, Y. S.

2004, Ateşe Tapmayanlar. "Zerdüştiler", İstanbul.

Soudavar, A.

2010, "The Formation of Achaemenid Imperial Ideology and Its Impact on the Avesta", J. Curtis - St. J. Simpson (eds.), The World of Achaemenid Persia. History, Art and Society in Iran and the Ancient Near East, New York: 111-138.

Stronach, D.

1967, "Urartian and Achaemenian Tower Temples", Journal of Near Eastern Studies 26: 278-288.

1985, "On the Evolution of the Early Iranian Fire Temple", Papers in Honour of Professor Mary Boyce, Vol.2, Leiden: 605-627.

Taş, İ.

2011, "Hititçe Çivi Yazılı Belgelere Göre Ocak Kültü ve Ocağın Kutsallığı Üzerine Bazı Gözlemler", Kubaba 18: 7-18.