Side Sikke Buluntuları Işığında MS 622/3'de Pamphylia'ya "Olası" Bir Sasani Saldırısı

MS 602-629 yılları arasındaki Bizans-Sasani Savaşı, Bizans tarihinin en önemli yenilgilerinden bir tanesini içerir: Sasaniler, Mısır, Suriye ve Anadolu'nun bazı bölgelerini ele geçirmiş, hatta orduları Khalkedon'a kadar ulaşmıştır. Dönem tarihinin detayları, hemen sonrasında başlayan İslam fetihlerinin gölgesinde kaldığı için oldukça belirsizdir. Bizans-Sasani Savaşı, Armenia Tarihini yazan ve bu bölgede gerçekleşen olaylarla daha çok ilgili olan Sebeos tarafından kısmen ve bu olaylardan 200 yıl kadar sonra Tarihçesini kaleme alan Theophanes tarafından ele alınmıştır. Bu nedenle Anadolu içerisindeki Sasani askeri hareketleri çok iyi bilinmemektedir. Eldeki bütün tarihi ve arkeolojik veriler 1975 yılında Clive Foss tarafından "The Persians in Asia Minor and the End of Antiquity" isimli makalesinde sunulmuş ve yorumlanmıştır. Bu makalede yazar, Pamphylia Bölgesi'nin de bu savaştan etkilendiğini öne sürmektedir. Side ve Pamphylia'daki diğer yerleşimlerin sikke buluntuları bu fikri destekler niteliktedir, ancak bu konuda kesin bir sonuca ulaşılabilmesi için daha fazla tarihsel ve arkeolojik veriye ihtiyaç duyulmaktadır.

The Byzantine-Persian war between 602-629 ad saw one of the biggest defeats in Byzantine history when the Persians occupied Egypt, Syria and parts of Asia Minor and their armies even reached Khalkedon. The history of the period is vogue, very much overshadowed by later Islamic conquests. The events of the Byzantine-Persian war is partly covered by Sebeos, who wrote a history of Armenia and was more concerned with events happening there and by another historian, Theophanes who wrote more than 200 years after these events. For this reason, the extant of Persian operations in Asia Minor is not known very well. All available historical and archaeological evidence have been interpreted by Clive Foss in 1975 in his article "The Persians in Asia Minor and the End of Antiquity" in which he also proposed that Pamphylia could be one of the areas affected by this war. The numismatic evidence from Side and elsewhere from Pamphylia seems to support this idea, although further archaeological or historical evidence is needed until a more definite conclusion could be reached.

___

Arthur, P.

Bizans ve Türk Döneminde Hierapolis (Pamukkale), İstanbul. Atlan, S.

1947 - 1967 Yılları Side Kazıları Sırasında Elde Edilen Sikkeler, Ankara. Avni, G.

"The Persian Conquest of Jerusalem (614 c.e.) - An Archaeological Assessment", Bulletin of the American Schools of Oriental Research, no. 357: 35-44. Bates, G. E.

Byzantine Coins, Archaeological Exploration of Sardis, Monograph 1, Cambridge, MA.

Ben-Ami, D. - Tchekhanovets, Y. - Bijovsky, G.

"New Archaeoogical and Numismatic Evidence for the Persian Destruction of Jerusalem in 614", Israel Exploration Journal 60, no. 2: 204-221. Brandes, W.

Die Stadte Kleinasiens im 7. Und 8. Jahrhundert, Amsterdam. Bijovsky, G.

Gold Coin and Small Change: Monetary Circulation in Fifth-Seventh Century Byzantine Palestine, Trieste. Crawford, J. S.

The Byzantine Shops at Sardis, Archaeological Exploration of Sardis Monograph 9, Cambridge, MA.

Dignas, B. - Winter, E.

Rome and Persia in Late Antiquity, Neighbours and Rivals, Cambridge. Duman, B.

"Son Arkeolojik Araştırmalar ve Yeni Bulgular Işığında Tripolis ad Maeandrum", Cedrus I: 179-200. Erol, A.

Perge Kazı Sikkeleri: 1989-1998, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih,

Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. Foss, C.

"The Persians in Asia Minor and the End of Antiquity", The English Historical Review 90, no. 357: 721-747.

Ephesus in Late Antiquity, Cambridge.

"The Cities of Pamphylia in the Byzantine Age", Cities, Fortresses and Villages of Byzantine Asia Minor, Collected Studies Series, Variorum, Aldershot: 1-62.

"The Persians in the Roman near east (602-630 AD)", Journal of the Royal Asiatic Society 13, no. 2: 149-170.

Foss, C. - Scott, J. A.

"Sardis", A. E. Laiou - Dumbarton Oaks (eds.), The Economic History of Byzantium: From the Seventh through the Fifteenth Century, Washington: 615-622. Gandila, A

"Early Byzantine Coin Circulation in the Eastern Provinces: A Comparative Statistical Approach", American Journal of Numismatics 21: 151-226. Grierson, P.

"The Isaurian Coins of Heraclius", The Numismatic Chronicle 6, no 11: 56-67. Kaegi, W.

Heraclius, Emperor of Byzantium, Cambridge. Köker, H.

Perge Kazı Sikkeleri: 1999-2004, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih,

Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.

"Sikke Buluntuları", (E. Özer "2010 Yılı Sillyon Antik Kenti Ve Çevresi Yüzey Araştırması" içerisinde), Araştırma Sonuçları Toplantısı, 29, Cilt 3, Ankara: 37-38 Külzer, A.

"Ephesos in Byzantinischer Zeit: Ein Historischer Überblick", F. Daim - J. Drauschke (eds.), Byzanz - das Römerreich im Mittelater, Teil 2,2, Mainz: 521-539

"Bizans Dönemi Ephesos'u: Tarihine Genel Bir Bakış", F. Daim - S. Ladstatter (eds.), Bizans Döneminde Ephesos, İstanbul: 29-46,

"Ephesos im siebten jahrhundert : Notizen zur Stadtgeschichte", Porphyra 20: 4-16. Metcalf, D. M.

"The Aegean Coastlands under Threat: Some Coins and Coin Hoards from the reign of Heraclius", BSA 67:14-23, Morrisson, C.

"Die byzantinischen Münzen", H. Voegtli (ed.), Die Fundmünzen aus der Stadtgrabung von Pergamon, Pergamenische Forschungen, Bd. 8, Berlin: 8-13, 20-22, 55-71 . Ratte, C.

"New Research on the Urban Development of Aphrodisias in Late Antiquity", D. Parrish (ed.), Urbanism in Western Asia Minor. New Studies on Aphrodisias, Ephesos, Hierapolis, Pergamon, Perge and Xanthos, Journal of Roman Archaeology Supplement 45, Portsmouth: 116-147. Rheidt, W.

"The Urban Economy of Pergamon", A. E. Laiou - Dumbarton Oaks (eds.), The Economic History of Byzantium: From the Seventh through the Fifteenth Century, Washington: 623-629.

Ruggieri, V. - Nethercott, F.

"The Metropolitan City of Syllion and İts Churches", Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 36: 133-156. Russell, J.

"The Persian Invasions of Syria/Palestine and Asia Minor in the Reign of Heraclius: Archaeological, Numismatic and Epigraphic Evidence", E. Kountoura-Galake (ed.), The Dark Centuries of Byzantium (7th-9th c.), Athens: 41-71. Schachinger, U.

"The Coin Finds from the Theatre in Ephesus and Some Remarks on Coin Circulation in Ephesus", K. Dörtlük - O Tekin - R. Boyraz Seyhan (eds.), Birinci Uluslararası Anadolu Para Tarihi ve Numismatik Kongresi 25-28 Şubat 2013, Bildiriler, Antalya: 525-540. Schindel, N.

"Die Fundmünzen von der Kuretenstrasse 2005 und 2006. Numismatische und historische Auswertung", S. Ladstatter(eds.), Neue Forschungen in der Kuretenstrasse von Ephesos, Viyana: 171-245. Seb. Sebeos, The Armenian History attributed to Sebeos, (çev. R .W. Thompson), Liverpool, 2000. Şen, N. T.

Perge Akropolisi Kazı Sikkeleri: 1994-2003, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,

Arkeoloji, Klasik Arkeoloji Bilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. Şimşek, C.

Laodikeia (Laodikeia ad Lycum), İstanbul.

Laodikeia (Laodikeia ad Lycum), Laodikeia Çalışmaları 2, İstanbul.

"Lykos Vadisi İçinde Yer Alan Laodikeia", C. Şimşek (ed.),10. Yılında Laodikeia (2003-2013 Yılları), Laodikeia Çalışmaları, İstanbul: 33-70. Tekin, O.

Perge Kazılarında Bulunan Sikkeler: 1956-1983, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler

Enstitüsü, Tarih, Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.

"Perge Kazılarında Bulunan Sikkeler Hakkında Ön Rapor", Anadolu Araştırmaları X1: 149-154.

"A Preliminary Report on Coins Found at Perge", Anatolia Antiqua 1: 217-220. Theo. Theophanes, The Chronicle of Theophanes Confessor, (çev. C. Mango ve R. Scott), Oxford, 1997. Touratsoglou, I.

"La mer Egee au VIIe siècle: le temoignage des tresors", C. Morrisson - V. Popovic - V. Ivanisevic (eds.), Les tresors monetarires byzantins des Balkans et d'Asie Mineure (491-713), Realites Byzantines 13, Paris: 95-104.

Travaglini, A. - Camilleri, V. G.

Hierapolis di Frigia, Le Monete, Campagne di Scavo 1957-2004, İstanbul.