Nejla KURTULMUŞ, EMRE YANIKKEREM, Gülten KARADENİZ

Ergenlerin aile içi ilişkileri, sorunları ve sorunlarına yönelik çözüm önerileri

Amaç: Kız ve erkek ergenlerin karşılaştığı sorunlar, ergen ve aile içi ilişkileri ve sorunların çözümüne yönelik önerilerini belirlemektir. Yöntem: Bu çalışma Aralık 2003'de Manisa il merkezinde bulunan üç lisede (Manisa Lisesi, Ticaret Lisesi ve Şehzade Mehmet koleji'nde) gerçekleştirilmiştir. Bu üç lise seçilirken, özel, genel ve meslek lisesi olmasına dikkat edilmiş, farklı tür liselerde okuyan tüm öğrencilere ulaşmak hedeflenmiştir. Araştırmanın uygulanabilmesi için Milli Eğitim Müdürlüğü'nden resmi izin alınmıştır. Daha sonra okul yönetimleri ile görüşülüp çalışmanın amacı açıklanmış ve sınıflara girilerek anketler dağıtılmış, çalışmaya katılmak isteyen ve o gün sınıfta bulunan 1,052 öğrenci ile araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evreni 1,400 öğrencidir. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS 10.0 paket program kullanılmış, verilerin değerlendirilmesinde ortalama, yüzde, ki-kare testi kullanılmıştır. Bulgular: Erkek ergenlerin % 17.2'si kız ergenlerin % 17.6'sı bu dönemde daha içine kapanık olduklarını ve çevreyle iletişim kuramadıklarını, kızların % 4.7'si, erkeklerin % 9.9'u ergenlik döneminde alkol kullanmaya başladıklarını (p< 0.05), kızların % 9.2'si, erkeklerin % 12.6'sı bu dönemde sigara içmeye başladıklarını ifade etmiştir. Erkeklerin % 23.1'i, kızların % 24.2'si aileden kopup, arkadaşlarına daha düşkün olduklarını ifade etmiştir (p>0.05). Ergenlerin en çok yaşadığı sorun % 22.7 ile aile sorunlarıdır. Diğer sorunlar sırasıyla üniversite sınavı, akne, boy ve dış görünüm ile ilgili fiziksel sorunlardır. Kız öğrenciler erkeklere göre çevre baskısı nedeniyle daha fazla kısıtlandığını belirtmiştir. Kız öğrencilerin % 22.4'ü, erkeklerin % 10.5'i anne ve babalarının ergenin bir sorunu olduğunda anlayış göstermediklerini söylemiştir. Kız öğrenciler (% 6) erkeklere (% 1.7) göre anne tarafından daha fazla şiddete maruz kalmaktadır (p< 0.05). Kız öğrencilerin % 5.1'i, erkek öğrencilerin %4.9'u baba tarafından şiddete maruz kalmaktadır (p>0.05). Okulda kız öğrencilerin % 6.1'i erkek öğrencilerin % 11.1'i fiziksel şiddette maruz kalmaktadır (p< 0.05). Çalışmamızda öğrencilerin % 63.3'ü ebeveynlerine, öğretmenlerine ve gençlere ergenlik dönemi hakkında bilgi verilmesini istemektedir. Çalışmamızda ergenlerin % 87.4'ü okullarında psikolojik danışma ve rehberlik servislerinin olduğunu belirtmişlerdir. Ergenlerin % 27'si bu servislere başvurduklarını belirtirken, % 75.9'u bu servislerin mutlaka olması gerektiğine inanmaktadır. Sonuç: Ergenlerin bu dönemi sorunsuz ve sağlıklı geçirmeleri için ergenlerin bedensel, ruhsal ve sosyal gelişim özellikleri hakkında bilgi sahibi olunmalı, ergenlerin bilgi gereksinimleri, sorunları belirlenmelidir, okul sağlığı programları ile ergenlere sağlık eğitimi programları oluşturulmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Aile özellikleri, Ergen, Aile, Aile ilişkileri, Anketler

The relationship with family members, problems and suggestions for the solution of these problems in adolescent

Objective: The purpose of this study was to determine the problems of adolescents, priority of these problems, adolescent and communication with family members, and informative services adolescents need and suggestions related with solving problems. Method: This study was performed in December 2003, in three different high schools with different status in Manisa city. The permission of National Education Ministry has been taken for the study in all three high schools. Later, the researchers communicated with school directors and explained the purpose of study. A questionnaire was used for data collection. The questionnaire was given to the students in the classrooms. Voluntary students filled the questionnaire. The sample included 1052 students. The universe was 1400 students. Data were evaluated on computer SPSS 10.0 package program. Percentage and Chi-square tests were used for statistical analysis. Results: The boys were more depressive than girls and they had difficulty in communication. 4.7 % of girls, 9.9 % of boys had begun to use alcohol in this term and 9.2 % of girls, 12.6 % of boys had begun to smoke as well. 23.1 % of boys, 24.2 % of girls prefered to be with their friends instead of being with their family (p>0.05). The girls felt more under pressure than boys because of their families. The girls were faced with violence from their family as the boys. 22.4 % of girls, 10.5 % of boys reported that their families were never friendly with them (p< 0.05). The most important problem of adolescents was determined with as problems encountered with their families in 22.7 % living problems with their families. Conclusion: Informative services are necessary for adolescents, and these services must be effective and productive.

Keywords:

Family Characteristics, Adolescent, Family, Family Relations, Questionnaires,

___

1. Şemin RU. Gençlik Psikolojisi. 3. Baskı, İstanbul, Remzi Kitapevi. 1992: 13-22.
2. T.C Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı. Türk Ailesinde Adolesanların Sorunları. Ankara, 1997.
3. Cüceloğlu D. İnsan ve Davranışı. 7. Basım, Remzi Kitapevi. İstanbul.1997: 345-59.
4. Sezgin B. Adolesan üreme sağlığı. Sağlıkta Strateji, 1998; 18:9.
5. Stanhope M, Lancaster J. Community health nursing. Fourt editation. Philadelphia 2000: 521-28.
6. Pek H, Erkal S. Beden imajında değişimler ve hemşirenin rolü, Hemşirelik Bülteni, 1993; 4:61.
7. Şahin A. Çocuk Sağlığı ve Gelişimi. Ankara. 1990.15.
8. WHO, What in the World Works?, International Consultation on Tobacco and Youth Singapore, 28-30 September 1999 Final Conferance Report. WHO/NMH/TFI/00.1.
9. Uyuşturucu Maddeler ve Bağımlılık Eğitim Paketi Eğitimci Klavuzu, Özel Okullar Derneği AMATEM, 12.
10. Tümerdem Y. Orta ve yüksek öğrenim gençleri ve alkol kullanımı, epidemiyolojik çalışma. XXII Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi Çalışmaları, Marmaris, 1986. 22-27.
11. Bilir N, Doğan BG, Yıldız AN. Sigara içme konusundaki davranışlar ve tutumlar, International Development Research Centre - Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı Yayın No: 7, Proje No: 94-0200/02882, Ankara.
12. Yurdakök K. Adolesanlarda Madde Bağımlılığı ve Alkol Kullanımı, Adolesan Sağlığı ve Gelişimi Eğitici Eğitimi Rehber Kitabı (Ed: Akın L, Özcebe H, Haznedaroğlu D, Özbas S ve Serim H), 2001.
13. Counselling Skills Training in Adolescent Sexuality and Reproductive Health, Department of Child and Adolescent Health and Development, WHO, Geneva, 2001.
14. Dulkadiroğlu HY, Şanlı N. İlköğretim okulu 11-16 yaş öğrencilerinin ailede karar vermeye katılımı konusundaki görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 2003, Sayı:157.
15. e-psikolojim.com, Kuşak çatışması, 20 Şubat 2004.
16. Dayıoğlu S. Ergenler ve aileleri arasında ortaya çıkan çatışmalar. İstanbul Üniversitesi Tecrübi Psikoloji Çalışmaları, 1990; 18:71-7.
17. Özdemir S, Durgun B. Türk Pireli İlköğretim Okulu öğrencilerin ergenlik dönemi hakkında bilgi durumları, yaşadıkları sorunlar ve çözümüne yönelik önerileri. I. Uluslar arası&VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi, Antalya, Türkiye 29 Ekim-2 Kasım 2000, Kongre Kitabı 2001:38-394.
18. Öksüz Y. Ergenin kişilik gelişiminde ebeveynin rolü. Milli Eğitim Dergisi 2002: 155-6.
19. Gökçe B. Orta öğretim gençliğinin beklenti ve sorunları, Ankara Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Gençlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü 1984; 112:279-19.
20. Köknel Ö. İnsanı Anlamak. İstanbul Altın Kitaplar Yayınevi, 1986: 287-342.
21. Oskay G. Arkadaşlık ilişkilerinden kaynaklanan anne baba ergen çatışması. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 1985; 3:141-65.
22. Yanıkkerem E. Şiddetin adolesan sağlığına etkileri. Dirim Aylık Tıp Gazetesi 2003; 78:45-50.
23. Yeşilyaprak B. Üniversite gençliğinin psikolojik sorunları. Psikoloji Dergisi 1986; 20:82.
24. Voltan N. Grupla atılganlık eğitimi ve doğurguları. Grupla Psikoterapi Sempozyumu 1981; 6:5.
25. Çulha M, Dereli AA. Atılganlık eğitimi programı. Psikoloji Dergisi 1987; 21:124.