Tolga KARAKÖY, Ahmet DEMİRBAŞ, Volkan YÖRÜK, Faruk TOKLU, Faheem Shehzad BALOCH, Aybegün TON, A. Emin L ANLARSA, Hakan ÖZKAN

Sivas Ekolojik Koşullarında Soğuğa Dayanıklı Bezelye (Pisum sativum ssp. sativum L. ve ssp. arvense L.) Genotiplerinin Belirlenmesi

Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas Meslek Yüksekokulu, Bitkisel ve Hayvansal Üretim Bölümü Araştırma Deneme Alanında, 2013-2014 yetiştirme sezonunda yürütülen bu araştırmada; ülkemizin farklı bölgelerinden toplanmış olan toplam 130 adet yerel bezelye genotipi ile 4 ticari çeşit Sivas ekolojik koşullarında kışa dayanıklılık düzeylerinin saptanması amacı ile materyal olarak kullanılmıştır. Araştırmada, soğuğa dayanıklılık (1-5), bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, bitkide bakla sayısı, bitkide tane sayısı, 100 tane ağırlığı ve tane verimi gibi agronomik ve morfolojik özellikler incelenmiştir. İstanbul, Kars, Diyarbakır, Bolu ve Sivas orijinli toplam 5 adet bezelye yerel genotipi soğuğa yüksek düzeyde dayanıklı, Adıyaman, Elazığ, Kastamonu, Malatya, Sakarya, Tokat, Afyon, Bingöl, Konya, Karaman, Van, Hakkari ve Şırnak orijinli bezelye genotipleri soğuğa dayanıklı oldukları saptanmıştır. Denizli, Edirne, Kırklareli, Manisa, Kahramanmaraş, Giresun, Ordu orijinli bezelye genotipleri ve Ulubatlı, Kirazlı bezelye çeşitleri soğuğa orta düzeyde toleranslı oldukları belirlenmiştir. Karina ve Jof çeşitleri soğuğa tolerans gösterememiş ve tüm bitkiler ölmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Bezelye, kışa dayanıklılık

Determination of Cold Resistant Pea (Pisum sativum ssp. sativum L. ve spp. arvense L.) Genotypes Under Sivas Ecological Conditions

The study was conducted to select cold tolerant accessions of pea genotypes in the Middle Anatolia Region (Sivas) of Turkey. A total of 130 local genotypes and four commercial varieties were screened for cold tolerance. Accessions were evaluated by using a 1–5 scale. Five accessions of pea from İstanbul, Kars, Diyarbakır, Bolu and Sivas were highly cold tolerant and 13 accessions from Adıyaman, Elazığ, Kastamonu, Malatya, Sakarya, Tokat, Afyon, Bingöl, Konya, Karaman, Van, Hakkari ve Şırnak were cold tolerant. 7 accessions from Denizli, Edirne, Kırklareli, Manisa, Kahramanmaraş, Giresun, Ordu and 2 commercial varieties (Ulubatlı, Kirazlı) were intermediate (Some leaves, between 25 and 50%, were withered and then turned black by freezing but there was no plant killing). On the other hand, Karina and Jof commercial varieties were killed. The cold tolerant accessions of pea were superior to the best cultivar as far as hardiness is concerned.

Keywords:

Pea Pisum sp., local genotypes,

PDF

___

Anlarsal A.E., Yücel C. ve Özveren D., 2001. Çukurova koşullarında bazı bezelye (Pisum sativum ssp. sativum L. ve Pisum sativum ssp. arvense L.) hatlarının uyumu ve verimlerinin saptanması üzerinde bir araştırma. Ç.Ü. Ziraat Fak. Dergisi, 16(3): 11-20
Bunder J., Loeber A., Brores J.E.W. and Havertkort B., 1996. An Integrated Approach to Biotechnology Development (ED: J. Bunder, B. Havertkort, W. Hiemstra), Biotechnology, Building of Farmers Knowledge. Macmillan London and Basingstoke, pp. 201-227
Ceccarelli S., 1994. Specific adaptation and breeding for marginal conditions. Euphtica, 77(3): 205-219
Ceyhan E. ve Mülayim M., 2003. Bezelyede F1 ve F2 generasyonlarında tane verimi ve bazı tarımsal özellikler arasındaki ilişkiler. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(31): 68-73
Ceyhan E. ve Avcı M.A., 2005. Bezelye melezlerinde bazı agronomik özellikler için tek dizi analiziyle genotipik değerlendirme. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(36): 13-17
Chahal G.S. and Gosal S.S., 2002. Principles and procedures plant breeding: biotechnological and conventional approaches. Narosa Publishing House, New Delhi
Davies D.R., 1976. Peas (Ed: N.W. Simmonds), Volution of Crop Plants. Longman, London, pp. 172-174
Govorov L.I., 1937. Pisum (N.I. Vavilov, E.V. Wulff), Flora of Cultivated Plants. IV. Grain Leguminosae. State Agricultural Publishing Company, Moscow, Leningrad, Pp. 231-336
Hagedorn D.J., 1984. Compendium of Pea Disases. University of Wisconsin-Madison
Höslin S.M., 1964. Gemüsebau. Erzeugung und Absatz. Bayerischer Landwirtschaft verlag Gm BH, Munchen
Karayel R. ve Bozoğlu H., 2008. Türkiye’nin farklı bölgelerinden toplanan yerel bezelye populasyonunun bazı agronomik özellikleri. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 23(1): 32-38
Keneni G., Jarso M., Wolabu T. and Dino G., 2005. Extent and pattern of genetic diversity for morpho-agronomic traits in ethiopian highland pulse landraces: i. field pea (Pisum sativum L.). Genetic Resources and Crop Evolution, 52: 539-549
Kün E., Çiftçi C.Y., Birsin M., Ülger A.C., Karahan S., Zencirci N., Öktem A., Güler M., Yılmaz N. ve Atak M., 2005. Tahıl ve yemeklik tane baklagiller üretimi. Türkiye Ziraat Mühendisliği 6. Teknik Kongresi, 3-7 Ocak 2005, Milli Kütüphane, Ankara, Sayfa: 367-408
Nechit M.M., Ketata H. and Yau S.K., 1988. Breeding durum wheat for stress environments of the Mediterrennian Region. (Ed: G. Wittmer), Proc. 3rd. Int. Symp. Durum Wheat , “The Future of Cereals for Human Feeding and Development of Biotechnological Research”. Publ. Chamber of Commerce, Foggia, Italy, pp. 297-374
Özdemir S., 2002. Yemeklik Baklagiller. Hasad Yayıncılık, İstanbul
Reddy P.S., 1988. Genetics, breeding and varieties (P.S. Reddy), Groundnut. Publication and Information Division, Indian Council of Agricultural Research, Krishi Anusondhan Bhavan, Pusa, New Delhi, pp. 200-317
Shoemaker J.S., 1953. Vegatable Growing. John Wiley and Sons Inc., New York, Chapman and Hall Ltd., London
Skrypetz S., 2004. Dry Peas: Situation and outlook. Agriculture and Agri-Food Canada, Market Analysis Division. Bi-weekly Bulletin, 17: 1–10
Şehirali S., 1988. Yemeklik Tane Baklagiller Ders Kitabı. Ankara Üniversitesi Zir. Fak. Yayınları, No: 224
Toker C., Erler F., Ceylan F.O. and Canci H., 2010. Severity of leaf miner [Liriomyza cicerina (Rondani, 1875) Diptera: Agromyzidae] damage in relation to leaf type in chickpea. Turkish J. Entomol., 34: 211–226
Watt R.L. and Watts G.S., 1954. The Vegatable Growing Business. Orange Judd Publishing Co. Inc., New York